عروسی تفنگ به عنوان رسمی كهن و قدیمی در زندگی شكارگران ایلامی و به نیت شكستن طلسم تیر شكارچیان هنوز هم در بسیاری از مناطق روستایی و عشایری استان انجام میگیرد.
این آیین كه برای موفقیت در شكار و طلسمشكنی تفنگ شكارچیان اجرا میشود ظرافتها و نكات بسیاری برای پی بردن به فرهنگ عامه استان ایلام در خود نهفته دارد.
علت برپایی آیین عروسی تفنگ اصابت نكردن گلوله شكارچیان به شكار و به قولی شكستن طلسمی است كه سبب كارا نبودن تفنگ شكارچی شده است.
در این آیین شكارچی در روزی خاص كه بیشتر نخستین روزهای ماه است تفنگ را از دیوار خانه برداشته و به بهانه نكشتن شكار زیر ضربههای دست و پا و شلاق میگیرد و به نوعی كتك میزند.
با این اقدام بانوی بزرگ خانه كه بیشتر همسر شكارچی است تفنگ را از زیر ضربهها و دست و پای شكارچی بیرون كشیده و با گره زدن تكه پارچهای از ضریح یك مكان مقدس به لوله اسلحه به نوعی ضامنش میشود.
زن كه حالا ضمانت اسلحه را پذیرفته تیری از تفنگ بیرون میكشد و زیر زبان خود میگذارد، سپس به نیت شكستن طلسم به خانه قدیمیترین همسایه خود رفته و از وی مشتی آرد به عاریه میگیرد.
در مرحله بعدی زن خانه با آردی كه از همسایه گرفته و به نیت بركت تفنگ «پپگ» (نوعی نان كوچك) میپزد و سپس نان را با لوله تفنگ سوراخ كرده و شبیه گردن بند به گردن اسلحه میآویزد.
زن پس از طی این مراحل گلوله تفنگرا كه در این مدت زیر زبانش بوده بیرون آورده و درون اسلحه شكارچی میگذارد.
بعد از این اقدامات در منطقهای كه شیب باشد زن نان گرد و كوچك را غلط داده و شكارچی به نیت شكار به سمت نان شلیك میكند، پارههای نان كه مورد اصابت گلوله قرار گرفتهاند بین افراد خانواده قسمت میشوند.
پس از این اقدامها كه به قصد باز شدن طلسم اسلحه شكاری انجام میشود شكارچی، زاد و توشه بر میدارد و به شكار میرود و بر اساس شنیدهها همواره دست پر به خانه بر میگردد.
در خصوص خاستگاه این آیین «رحیم احمدی» كه از شكارچیان قدیمی استان محسوب میشود «عروسی تفنگ» را خاص منطقه ایلام و خاستگاه آن را باورهای بومی این منطقه میداند.
به گفته وی، این رسم كه در میان شكارچیان ایلامی جایگاهی ویژه دارد همواره از چندین نسل قبل اجرا شده و همواره نیز تبعات خوشایندی برای شكارچیان داشته است.
وی با اشاره به استفاده از پارچههای متبرك اماكن مقدس و نان به عنوان بركت در این آیین، عروسی تفنگ را ملغمهای از فرهنگ بومی و باورهای مذهبی مردم میداند.
آیین عروسی تفنگ اگر چه در نظر عامه مردم و شكارچیان، شادی آیینی ساده و بیپیرایه باشد اما نگاه دانشآموختگان علم مردمشناسی به خاستگاه و ریشه این آیین نگاه دیگری است.
«مریم سلوكی» از دانشجویان رشته مردمشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام در این خصوص میگوید: خاستگاه و پیشینه تاریخی برگزاری آیین عروسی تفنگ در ایلام به درستی مشخص نیست اما شاخصههای استفاده شده در این آیین نظیر پارچه متبرك، نان و سوگند زن به تفنگ نشان از امتزاج این رسم با باورهای دینی مردم ایلام دارد.
وی معتقد است شكارچیان همواره شكارگری را كسب نان حلال و در مواردی با كمك عناصری نظیر طبیعت و نیت انجام میدهند و به همین علت از نان و تبرك به خاطر كاركرد و تقدس آن استفاده میكنند.
سلوكی میافزاید: نزدن شكار به علت طلسم شدن اسلحه و یا «بسته شدن تیر» هیچگاه با ساز و كار امروزی و نگاه علمی تعریف پذیر نیست اما میتوان گفت پس از این آیین شكارچی با اعتماد به نفس بیشتری به شكار میرود.
این مردمشناس افزایش میزان دقت و تاثیر ناخودآگاه این آیین در شكار و اعتماد به نفس در تیراندازی را از مهمترین بازخوردهای این آیین برای شكارچیان میداند و میگوید: اگر چه ممكن است برخی از شكارچیان امروزی به این رسم اعتقاد نداشته باشند اما دیده میشود آنها نیز بخاطر آرامشی كه از این اقدامات مییابند این رسم را هنوز هم دنبال میكنند.
در استان ایلام شكارگری به صورتهای مجاز و غیرمجاز از علایق خاص مردان منطقه محسوب میشود و مناطقی نظیر چكر، بولی و بینا در این استان شكارگاههای پررونقی محسوب میشوند.


