نَرماشیر از شهرهای استان كرمان در جنوب شرقی ایران است.
در قدیم
لغت‌نامهٔ دهخدا در مورد نرماشیر می‌نویسد: شهری است [به ناحیت كرمان] خرم، و جائی آبادان و بانعمت و جای بازرگانان. (حدودالعالم). شهر مشهوری است از شهرهای بزرگ كرمان در یك منزلی بم و نیز در یك منزلی فهرج از طرف صحرا. (از معجم البلدان). نام شهری از بلاد كرمان قریب به شهر بم و معمور و آباد و دارزین ناحیه‌ای است از آنجا با هوای سرد كه در تابستان آنجا توان ماند. (انجمن آرا) (آنندراج). این نام بر مجموعه ٔ دهات و آبادیهای قسمت شرقی بم اطلاق می‌شود، و آن ناحیتی است با هوای گرم و حنا و خرمای فراوان.
موقعیت جغرافیایی نرماشیر
جمعیت شهرستان نرماشیر بر‌اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۶۰ هزار نفر است و وسعت آن حدود یك هزار و ۲۰۰ كیلو‌متر مربع و دارای دو بخش مركزی و روداب است. این بخش از شمال به كویر لوت، از مشرق به شهرستان فهرج از جنوب به شهرستان ریگان از مغرب به شهرستان بم محدود می‌شود و واقع شدن این شهرستان در مسیر جاده بین‌المللی شهرت خاصی به آن بخشیده كه همگان با نام آن آشنا هستند.
شرایط اقلیمی و آب و هوایی نرماشیر
شهرستان نرماشیر دارای آب و هوای متغیر است، فصل تابستان آب و هوایی بسیار گرم و سوزان، فصل زمستان دارای آب و هوایی بسیار سرد و خشك و در بهار هوایی بسیار مطبوع دارد.
محصولات كشاورزی نرماشیر
موقعیت آب و هوایی متغیر نرماشیر سبب شده كه سالانه محصولات متنوعی در این شهرستان برداشت و صادر شود كه از جمله این محصولات كشاورزی، باغی و زراعی می‌توان به عمده‌ترین آنها مانند خرما، پرتقال، انار، نارنگی، خیار سبز، هندوانه، ذرت، انواع سبزیجات، گیاهان دارویی، جو، گندم و یونجه اشاره كرد. اصلی‌ترین این محصولات خرما و دارای انواع مختلفی است و مشهورترین آن خرمای مضافتی است كه در بین شهرستان‌های شرقی استان كرمان بیشترین خرمای صادراتی از باغ‌های این شهرستان صادر می‌شود.
صنایع دستی و جاذبه‌های گردشگری نرماشیر
صنایع دستی مشهور این شهرستان عبارتند از قالیبافی، گلیم‌بافی، مروارید‌بافی، سفالگری و حصیر‌بافی كه با راه‌اندازی مركز صنایع دستی و كارگاه‌های قالیبافی در روستاهای سید‌آباد و حسن‌آباد كناره رونق آنها دوچندان شده است. بر‌اساس اسناد معتبر تاریخی شهرستان نرماشیر یكی از مناطق آباد و پر‌رونق استان كرمان بوده و از آن جا كه در مسیر كاروان‌رو قدیمی قرار داشته و شهرها و آبادیهای مختلفی تا حاشیه رودخانه نساء شكل گرفته است. در این آبادی‌ها و شهرها كاروانسراها، قلعه‌ها، بازارها، آتشكده‌ها، مساجد، آب انبارها و سایر بناهای حكومتی و تجاری ساخته شده كه در حال حاضر تنها بقایای آنها به چشم می‌خورد.
آثار تاریخی نرماشیر
«قلعه باستانی» واقع در روستای قلعه شهید كه تاریخ این بنا به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه می‌رسد و شكل معماری این قلعه همانند قلعه ارگ بم دارای دو برج بسیار بلند و زیبای خشت و گلی به ارتفاع ۹ متر است و یكی از جاذبه‌های گردشگری مهم نرماشیر محسوب شده و سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. قلعه چغوك‌آباد این قلعه در شش كیلومتری جنوب غربی رستم‌آباد مركز نرماشیر و در روستای شهید چمن واقع شده و به نام قلعه شاه‌نشین شهرت یافته كه مربوط به دوره پیش از اسلام است. از دیگر آثار باستانی نرماشیر می‌توان از ارگ ساسانی، قلعه شمس، زیارتگاه ملاسراج‌الدین، قلعه جمالی، دروازه شرقی شهر و صدها منازل در هم فروریخته نام برد كه همه ساله در ایام نوروز بیشتر اهالی نرماشیر، بم و دیگر شهرهای همجوار از آنها دیدن می‌كنند. طی ۳۰ سال گذشته اسناد تاریخی مهمی در این مكان‌ها دیده شده كه بعضی در گوشه تاقچه منازل به فراموشی سپرده شده و بعضی توسط دوره‌گردهای نقره جمع‌كن از محل خارج شده است. اگر به تاریخ نگاهی بیندازیم، بنای شهر نرماشیر به دست اردشیر بابكان بوده كه ۵ هزار و ۷۷۲ سال بعد از هبوط آدم بنای گواشیر نهاده شده است. اردشیر بابكان بعد از فتح عراق عرب و دیار بكر و شامات به كرمان مراجعت كرده و در سمت شرقی بم شهر نرماشیر را ساخت كه تا‌كنون آثار آن باقی است و عوام آن ولایت خرابه‌های آن شهر را چغوك‌آباد می‌نامند. بخش مشخص خرابه‌های مذكور بر بلندای صفه‌ای به ارتفاع سه متر بنا شده و در آن مكان بر فراز آن صفه رفیع روز‌گاری ارگ ساسانی و شهر قدیم نرماشیر قرار گرفته است. ارگی كه یك بدنه دیوار آن به ارتفاع هفت تا هشت متر از آن بر جای مانده است و خشت‌های قطور ساسانی به كار رفته در دیوار و محل دروازه ورودی ارگ مزبور با ضربی مشخص عهد ساسانی قابل رؤیت است. مشاهیر نرماشیر «ملا سراج‌الدین» عارف قرن نهم فرزند سید طاهر‌الدین محمد كه در روستای كامرانیه مدفون است. «رفعت نظام نرماشیری» میرزا قاسم‌خان پسر خواجه محمد‌حسن از مشروطه خواهان این خطه است كه به علت خیانت خان‌های آن زمان در بردسیر دستگیر و در باغ بهادر‌الملك در مشیز به دار آویخته شد. «پیر‌مراد شاه» از عرفای قرن هشتم نرماشیر به شمار می‌رود و مقبره وی در جنوب روستای فیض‌آباد بر روی تپه‌ای جزیره مانند كه در وسط سیل باقیمانده است، وجود دارد. «محمد‌بن بحر‌الرهمی نرماشیری« از علمای بزرگ خطه نرماشیر و از شاگردان حضرت امام صادق (ع) بوده و در زمان خود شهرت جهانی در علوم اسلامی را داشته كه بیش از ۵۰۰ رساله مكتوب از وی باقی مانده بود كه در یكی از آتش‌سوزی‌های خراسان از بین رفته است. «ناصح‌الدین نرماشیری« همان ابو‌زهیر خواجه‌ای بود كه از بزرگان و محتشمین و وزیر سابقعلی از حكام دوران سلجوقیان بوده كه به وزارت سیستان منصوب شده است. صنایع پیشتاز شهرستان نرماشیر با توجه به محصول خرما كه جزو اصلی‌ترین محصولات نرماشیر است، این شهرستان دارای صنایع بسته‌بندی خرما، صنایع تبدیلی شیره خرما و صنایع تبدیلی ضایعات برگ خرما به نئوپان است.
