شهر لار

لار نام شهریست در جنوب استان فارس. شهر لار در فاصلهٔ ۵۷ فرسنگی جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد. ودر حد فاصل شهرستانهای داراب، جهرم، خنج، فیروزآباد و استان بوشهر و استان هرمزگان واقع شده‌است. این شهر در استان فارس قرار دارد و ارتفاعش از سطح دریا ۹۱۵ متر است. در میان ۷۵ بلوك فارس «بلوك لار» تحت عنوان (گله دار) وسیعترین از همه و۴۵x۵۷ فرسخ یعنی در حدود ۱۲۶۰۰۰ كیلومتر مربع مساحت دارد.

تاریخچه

در دوران قدیم به منطقه وسیعی از جنوب ایران لارستان اطلاق می‌شده‌است كه مشتمل بوده از: لامرد، پارسیان، بستك، لار، مهر، و گراش، زرین دشت، فورگ و داراب. تمام این مناطق جزء «لارستان» به مركزیت لار بوده‌است.
زلزله
نوشتار اصلی: زمین‌لرزه لار (۲۴ آوریل ۱۹۶۰)

زلزله‌های فراوان لار را ویران كرده‌است كه از۷۰۰ سال پیش تاكنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریباً هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یك بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در ۴ اردیبهشت سال ۱۳۳۹ با ۶٫۷ ریشتر رخداده‌است و ۴۵۰ تن در شهر لار، كشته شدند. لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلیخان حاكم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری به لار و آغاز نهضت مشروطیت گردید.
لارستان پیش از اسلام

نام باستانی لار لاد (این مطلب نشان می‌دهد ساكنان اولیهٔ منطقهٔ لارستان از آریایی‌های اصیل بوده‌اند. اصولاً امروزه استان فارس (پارس) را به درستی می‌توان در منطقهٔ لارستان دید زیرا تنها منطقهٔ فارس كه هنوز به زبان كهن پارسی (پهلوی باستان (البته شكل تغییر یافته ان) سخن می‌گویند این منطقه‌است. در حالی كه در سایر نقاط استان فارس زبان بصورت كامل بصورت فارسی دری با لهجه‌های گوناگون تكلم می‌شود. لازم به ذكر است كه زبان مردم لارستان در ریشه خویشاوندی عمیقی با زبانهای كردی و لری دارد.

كهن ترین بنای تاریخی

كهن ترین بنای تاریخی در لارستان، مربوط به دوران اشكانیان بیش از دو هزار سال قبل آتشكدهُ كاریان است، كه یكی از سه آتشكده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند. بنای این آتشكده اكنون به صورت تلی از خاك به نام (تمب تشی) در نزدیكی روستای كاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد. آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندك است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود كه با نام او به (لاد) شهرت یافت. چنانچه مطابقت تاریخی گرگین میلاد با مهرداد اشكانی پذیرفته شود، می‌توان اظهار كرد كه شهر لار قریب دو هزار سال پیش بنا شده‌است. طبق روایات موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حكومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال ۱۰۱۵ ق، پادشاهی شان بر جای بوده‌است.

راه‌های باستانی

وجود راه‌های باستانی كه از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه‌است. نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شكل‌های مختلف آمده‌است كه از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد (سپاهان به گودرز كشواد داد * به گرگین میلاد هم لاد داد)، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذكر شده و مشخص می‌شود كه نام كنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام می‌باشد كه در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شكل یافته‌است. آنچه از جمع‌بندی تاریخ این دوره می‌توان ذكر كرد، این است كه منطقهُ لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشكدهُ كاریان و نیز عبور جاده‌های كاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده‌است و همین امر باعث شده تا در اوایل دورهُ اشكانیان مراكز شهری مختلفی به وجود آید كه از آن جمله می‌توان شهرهای لار، اسیر، اشكنان، خنج، كاریان و فرشته جان را نام برد.
چشم انداز شهرقدیم لاراز فراز قلعه اژدها پیكر
بین دوشهر بهار ۱۳۸۹
میدان مركزی لار بهار ۱۳۸۹

بناهای تاریخی

از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشكدهُ كاریان، قلعه اژدها پیكر در لار، آتشكدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعهُ سفید خنج، قلعهُ فرشته جان، قلعه ایلود، كاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج،، كاروان سراهای واقع در بین جادهُ خنج به فال و فال به سیراف، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه كیقباد در جویم، و آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به كاریان را می‌توان ذكر كرد.

مسلمان شدنِ مردم لارستان بسیار پس از سایر نقاط این سرزمین به درازا انجامید، نخستین حملهُ گستردهُ اعراب به شمال لارستان كنونی در منطقهُ كاریان و به وسیلهُ هرم بن حیان صورت گرفته‌است. مسلمانان در حمله‌های اعراب بارها با شكست مواجه می‌شوند، امّا قلعه و آتشكدهُ كاریان به تدریج در اوایل قرن سوم قمری به تصرف مسلمانان در می‌آید.