شهرستان مُهر یكی از شهرستانهای استان فارس ایران است. مركز این شهرستان، شهر مُهر است. این شهرستان از شمال و شرق به شهرستان لامرد محدود می‌شود و از طرف غرب با شهرستان جم در استان بوشهر هم مرز بوده و از طرف جنوب و غرب نیز به منطقه عسلویه در استان بوشهر امتداد دارد.
قدمت مناطقی از این شهرستان همچون دهستان فال و مركز بخش اسیر به هزاران سال قبل یعنی دوران هخامنشی و زمان حكومت ساسانیان باز می‌گردد.
تقسیمات كشوری
این شهرستان دارای ۵ بخش و ۸ دهستان و مجموعا دارای چهار شهر و ۱۲۲ روستا می‌باشد.
جغرافیا و زمین‌شناسی
از لحاظ زمین‌شناسی و توپوگرافی این شهرستان بر روی یك دشت ساختمانی واقع شده كه شمال و جنوب آن را دو رشته كوه موازی احاطه كرده‌است. ارتفاع این كوه‌ها نسبتاٌ بریده و فرسایش یافته زیاد نیست و ازمارنهای آهكی گچی، نمكی و ماسه ایی با شیب ۵۰ تا ۷۰ در صد تشكیل شده‌است. آب و هوای منطقه بیابانی و گرم و خشك است كه قسمت‌های وسیع ای از خاك ایران از جمله جنوب فارس شامل می‌شود. متوسط درجه حرارت به دست آمده با در نظر گرفتن موقعیت ارتفاعی و مختصات جغرافیایی حداكثر ۵۰ درجه و حداقل تا صفر درجه سانتی گراد متغیر بوده‌است. متوسط رطوبت ۴۲ درصد است كه از اواخر خرداد به مدت ۴۵ تا ۶۰ روز تا سطح ۹۰ درصد در نوسان می‌باشد. میزان بارندگی طبق آمار ده ساله ۲۹۸ میلی متر برآورد شده كه از سالی به سال دیگر متغیر است و شدت این تغییر نیز زیاد می‌باشد. سرعت وزش باد در منطقه بین ۵ تا ۷ كیلومتر در ساعت به مدت ۷۵ روز از سمت جنوب به سمت شمال شرقی است كه از جمله آن می‌توان به بادهای موسمی اشاره كرد.
از لحاظ پوشش گیاهی به صورت خود رو ی مرتعی می‌توان بادام كوهی، بنه، انجیر، گون، ساری سولماز، شكر تیغال، قیچ، قره گز، بارهنگ، تنگرس، انار شیطان، گزوناترك كه در زیر آنها علفهایی مانند شبدر، بهمن و بعضی گیاهان مشخص منطقه مدیترانه ایی می‌رویند را نام برد. از گیاهان دارویی منطقه می‌توان به یولاف با نام علمی SATIVA، ORIGANAVALGRE، AVENA گل شقایق با نام علمی PAVEATHOEAS و… اشاره كرد كه از آن در درمان بسیاری از بیماریها استفاده می‌شود. از نظر زندگی جانوری منطقه دارای تنئوع خاص می‌باشد و انواع پستانداران مانند شغال، كفتار، خرگوش كل (بزكوهی)، روباه، گرگ و… پرندگانی چون تیهو، كبك، بلبل، كلاغ، كبوتر، گنجشك، جغد، باز شكاری، دم جنبانك، شاهین، عقاب و… در آن زندگی می‌كنند.
گردشگاههای طبیعی
تنك مهر و آبشار چك چك در بخش اسیر
نرگس زارهای واقع در نو آباد اسیر كه از حیث نوع پرچم، ژنوم، گلازین و عطر در ایران منحصر به فرد می‌باشند.
تالاب فصلی وراوی، هرج كه پذیرای پرندگانی همچون درنا و لك لك از مناطق سیبری است.
رودخانه شور كه آب آن به علت عدم كیفیت قابل استفاده نمی‌باشد. آب مورد نیاز كشاورزی و آشامیدنی شهرستان از طریق زیر زمینی چون قنات، چشمه و آب انبارها تأمین می‌گردد.
جمعیت
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۵۴٬۴۱۳ نفر بوده‌است از این تعداد ۱۴۳۸۴ نفر در بخش مركزی و ۱۱۶۵۲ نفر در بخش وراوی و ۱۳۲۰۶ نفر در بخش گله دار و ۱۲۰۳۰ نفر در بخش اسیر ساكن بوده‌اند از این تعداد ۶۸ درصد در نقاط روستایی و ۳۲ درصد در نقاط شهری ساكن هستند. تراكم نسبی جمعیت برای كل شهرستان ۲۶ نفر در هركیلومتر مربع بوده كه این رقم برای بخش مركزی ۷۷ برای بخش گله دار ۴۲ و برای بخش وراوی و برای بخش اسیر ۱۶ نفر برآورد شده‌است.
وضعیت اقتصادی
این شهرستان با هزاران هكتار اراضی وسیع كشاورزی یكی از قطبهای كشاورزی در جنوب استان فارس به شمار می‌رود .
زنبور داری: تعداد كندوی عسل موجود در منطقه بیش از ۳۵۰ كلنی می‌باشد كه از آن ۲۰۰۰ كیلو عسل به دست می‌آید.
صنایع: در بخش صنایع می‌توان به وجود پالایشگاه پارسیان مهر، كارخانه اسیر ماكارون، كارخانه یخ سازی، صنایع بسته بندی پلاستیك و تولید ظروف یكبار مصرف در اسیر اشاره كرد.
حمل و نقل: بخش حمل ونقل به عنوان یكی از مهم‌ترین مزیتهای اقتصادی در این شهرستان به شمار می‌رود. نزدیكی به آبهای خلیج فارس، قرا گرفتن در فاصله نزدیك با فرودگاه بین المللی عسلویه، قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی پالایشگاه پارسیان به پارس جنوبی، راه ارتباطی شیراز-فیروزآباد / جم / عسلویه، محور اسیر / علامرو دشت و اتوبان مهر/ فرودگاه لامرد. شهرستان را به یكی از نقاط مهم استراتژیك تبدیل نموده‌است. نزدیكی به كشورهای خلیج فارس كه موجب انتقال سرمایه‌های كلانی به شهرستان شده، خیرات و بركات فراوانی رابه ویژه در زمینه‌های مذهبی و آموزشی نصیب شهرستان نموده‌است. می‌توان با هدایت صحیح این سرمایه‌ها در بخش اقتصادی به ایجاد اشتغال در این شهرستان كمك شایانی كرد.
وضعیت تاریخی
سابقه تاریخی: وجود ابنیه و آثار باستانی موجود حكایت از قدمت چندین هزار ساله این منطقه دارد. برای نمونه می‌توان به مسجد جامع اسیر و محوطه باستانی تمب بت واقع در روستای شلدان در بخش اسیر اشاره كرد كه مربوط به اوخر دوره هخامنشی و اوایل دوره ساسانی است.
آثار تاریخی:
تمب بت: آثار به جا مانده از یكی از كاخهای هخامنشیان در بخش اسیر بوده و این اثر از لحاظ معماری و نقش و نگاره‌هایی كه در دل آن كنده شده‌است شباهت بسیار نزدیكی به معماری تخت جمشید دارد.
حمام وراوی: یكی از جالب‌ترین حمامهای دوره قاجاری كه از دو فضای پنج ضلعی همراه با تون حمام تشكیل شده‌است. تخت پرس: در ارتفاع ۴۰۰ متری روی سطح بخشی از كوهستان شمال روستای هرج در بخش اسیر دیوار دفاعی به طول یكصد و پنجاه متر باقی مانده‌است.
استودانهای خوزی: این محوطه در دشت جنوبی به فاصله ۹ كیلومتری جنوب شرقی مهر در جنوب شرقی شهر مهر در جنوب شهر خوزی قرار دارد.
مسجد جامع اسیر: این مسجد در سال ۹۹ قمری در زمان خلافت عمربن عبدالعزیز ساخته شده و تا كنون چندین بار بازسازی شده‌است.استودانهای موجود در اسیر نیز از دیگر آثار تاریخی شهرستان محسوب می‌گردد.
چاه شرف:آثار به جا مانده از زمان قدیم در روستای چاه شرف شامل آسیاب سنگی- چاه حفر شده در سنگ به ارتفاع ۱۰ متر – و آثار گورنشین می‌باشد. قدمت این روستا باستانی بیش از ۷۵۰سال می‌باشد ویكی از كهن ترین روستاها جنوب فارس می‌باشد. امابه دلیل بی مهری مسئولان میراث فرهنگی اقدامات لازم جهت شناختن این روستا باستانی به مردم صورت نگرفته‌است.
دیگر آثار تاریخی شهرستان:
قلات دیلا در اسیر، قبرستان قدیمی زیغان، تنب زین : آثار به جا مانده از پادگان نظامی واقع در كوه مشرف به روستای قلعه محمد علی قناتهای واقع در تنگ مهر، تنگ فاریاب، تنگ خوزی، تنگ صادره، جایشور، تنگ شول و تنگ زیغان تنگ چاه شرف كه به دوره ساسانیان باز می‌گردد.
برجهای نگهبانی واقع در شهر مهر و روستاهای صادره و فاریاب، مسجد جامع فال، قبرستان شاه محمد واقع در بخش اسیر، قلعه سرگاه، قلعه میر اسماعیل فال، غارهای (كله كله)وقلعه تاریخی دیلا واقع در بخش اسیر امامزاده محمد در تنگ خوزی، قبرستان قدیمی خوزی كه سنگ قبرهایی مربوط به ۷۰۰ سال قبل در ان وجود دارد قناتهای واقع در تنگ مهر، خوزی، صادره، قدمت آن بیش از دو هزار وپانصد سال می‌باشد.
