گویش محلی لرستان

گویش‌های لُری نزدیك‌ترین گویش‌های ایرانی به زبان فارسی هستند.زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی میانه استو واژه‌های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد.. ریشه زبانهای ایرانی لری-بختیار مانند زبان فارسی به پارسی میانه(پهلوی ساسانی) و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان(زبان هخامنشیان) برمی‌گردد. ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد كه چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه كنونی لرستان در تاریخ باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه ماد. زبان‌شناسانی دیگر لری را یك پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی بین گونه‌های فارسی و كردی دانسته‌اند، كه میان مردم لُر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است و خود از سه گویش جدا تشكیل می‌شود كه عبارتند از گویش لرستانی، بختیاری و لری جنوبی (كهگیلویه و ممسنی و بویراحمدی) و در دو سوی پیوستار با انواعی از زبان‌های كردی وفارسی شانه به شانه‌است.به عبارت دقیق‌تر این خانواده یك گروه جدا اما مرتبط از چند زیر گروه پیوسته از ایلات و طوایف است، شناخته شده‌ترین این گروهها عبارتند از فیلی یا لر كوچك و بختیاری، بویراحمد، كهگیلویه و ممسنی (چهار گروه اخیر لر بزرگ را تشكیل می‌دهند). فیلی بیشتر به پیشكوه و پشتكوه تقسیم می‌شود، چند گروه كوچكتر دیگر هم هستند. زبان مردم لرستان به دو زبان لری و لكی صحبت می‌كنند كه اولی زبان اكثر شعبات قوم لر می‌باشد و دومی د

ر بین برخی از طوایف لرستان بخصوص مناطق شمالی لرستان (مناطق الشتر ، كوهدشت و نور آباد ) رایج است . بر اساس مطالعات زبان شناسی ، زبانهای لری و لكی جزو زبانهای هندو – اروپایی به شمار می‌آیند . زبانهای ایرانی شامل زبانهای ایرانی شرقی و زبانهای ایرانی غربی می‌باشد . لكی و لری جزو زبانهای ایرانی غربی محسوب می‌شوند . بسیاری از واژه‌های لری اغلب ریشه‌های باستانی دارند و به احتمال تعداد زیادی از این واژه‌ها مربوط به زبانهای كاسی و عیلامی می‌باشد . گفته می‌شود زبان پارسی در زمان امپراتوریهای هخامنشی ، اشكانی و ساسانی در لرستان گسترش یافته است . در بین زبانهای جنوب غربی ایران ، زبان (گویش) لری بزرگترین رابطه را با زبان فارسی دارد كه هر دوی آنها دنباله پارسی میانه ، زبان پارتیان قرن هشتم بعد از میلاد هستند . همانگونه كه می‌دانیم پارسی میانه ، زبان پارتیان و ساسانیان بود كه به تدریج تغییر شكل داده و به صورت زبان فارسی نزدیك است كه بعضی معتقدند این زبان در گذشته نه چندان دور از فارسی منشعب شده است . زبان‏های لری و لكی جزو زبان‏های هندو ـ اروپایی به شمار می‏آیند. زبان هندو ـ اروپایی به دو گروه هندو ـ ایرانی و اروپایی تقسیم می‏شود. زبان هندو ـ ایرانی به دو گروه هندی و ایرانی تقسیم می‏گردد. زبان ایرانی نیز به دو گروه شرقی و غربی تقسیم می‏شود. زبان ایرانی غربی به دو گروه شمال غربی و جنوب غربی تقسیم می‏شود. زبان لكی جزو گروه شمال غربی و زبان لری در زمره گروه جنوب غربی قرار می‏گیرد. زبان لری در منطقه وسیعی از ایران رایج است. این زبان را می‏توان به دو شعبه باختری و خاوری تقسیم كرد. محدوده لر باختری شامل نهاوند، بروجرد، قسمتی از ملایر و تویسركان، سیلاخور، الیگودرز، لرستان به ویژه شهر خرم‏آباد، (طوایف بالا گریوه، طایفه سگوند، برخی طوایف طرحان)، برخی از نواحی ایلام (دهلران، دشت عباس، سردشت و صمیره)، اندیمشك و نواحی آن (چگنی‏های منجیل) و نواحی قزوین (هداوندهای مقیم خوار ورامین) می‏شود. محدوده لر خاوری شامل استان‏های چهار محال و بختیاری، كهگیلویه و بویراحمد، بخش‏هایی از فارس، بوشهر، خوزستان و اصفهان می‏شود. زبان لكی در بین بعضی از طوایف لرستان رایج است. در منطقه وسیعی از استان ایلام و مناطقی از استان كرمانشاه نیز این زبان رایج می‏باشد. منطقه لك نشین استان لرستان شامل چغلوندی، الشتر، سرطرحان و قسمتی از كوهدشت، دلفان و سلسله است. گویشهای لری و لكی از جمله گویشهای فارسی هستند كه برخی از واژه‏های تركی به آنها راه یافته است. واژه‏های چون چَپُوْ به معنی چپاول و غارت، بایه‏قش (لكی) و بیْقُشْ (لری) به معنی جغد از واژه‏های تركی هستند كه به این زبان وارد شده‏اند.