ساروق كه نام معرب ساروی به معنی قلعه می باشد دارای قدمت طولانی بوده كه سابقه دیرینه آن به قبل از اسلام بر میگردد. این شهر در سالهای بسیار دور مكانی آباد و پر رونق بوده است كه در حمله مغولها به ایران مورد تهاجم واقع گردیده و به كلی ویران شده است. این شهر در زمان بعد از اسلام یكی از مراكز مهم تشیع و از مراكز پذیرایی كاروانهای مهاجر به كربلای معلا بوده كه آثاری از بقایای كاروانسراهای دوران گذشته را نیز امروز می توان در این شهر تاریخی مشاهده نمود.ساروق زمانی دارالملك منطقه و سرآمد روستاهای اطراف به شمار میرفته.
ساروق امروزی شهری است در ۵۰ كیلومتری شهر “اراك” مركز استان مركزی با ارتفاع ۱۸۷۰ متر از سطح دریا و با مساحت ۶۱۲۰۰۰۰ متر مربع كه دارای قدمتی در حدود ۳۰۰۰ سال می باشد. این شهر یكی از مراكز مهم كشاورزی و قالی بافی منطقه بوده و روزانه پذیرای زائرین بسیاری می باشد. این شهر در دوران دفاع مقدس بیش از ۶۰ شهید گلگون كفن را تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی نموده است.
بخش ساروق كه متشكل از ۲۰ روستا می باشد در مورخه ۴/۹/۱۳۸۷ با مركزیت شهر ساروق به عنوان بخش ساروق شناخته و مركز آن در مورخه ۲۹/۱/۱۳۸۸ به عنوان شهر ساروق معرفی و بخشداری و شهرداری در این شهر مستقر و افتتاح گردیده است.
مطالبی از دكتر شیرین بیانی در خصوص تاریخچه ساروق در مقاله “نگاهی به ساروق شهری از ایالت جبال”
در قرون اولیه اسلامی و احتمالا در دوران پیش از اسلام ایران، ساروق از توابع همدان بوده كه همدان خود جزء چهار شهر بزرگ ایالت جبال بشمار می رفته و در عهد باستان همواره یكی از پایتخت های بزرگ امپراطوری های بزرگ و گوناگون ایرانی بوده است. این چهار شهر عبارت بودند از: اصفهان، كرمانشاه، ری و همدان كه همدان به دارالملك معروف بوده است.
بیشترین توصیف درباره ساروق را در كتاب «نززهت القلوب» حمداله مستوفی می یابیم بدین قرار: ساروق دارالملك منطقه بوده كه طهمورث آن را بنا كرده استو این منطقه ولایتی است مهم و دارای روستاهای معتبر و چهل پاره شهر كه اكثر آنها هوای معتدل با كشاورزی و محصولات خوب داشته اند و می افزاید كه پیوسته در آن ولایت ارزانی است و مردم آن شیعه اثنی عشری اند و به غایت متعصب می باشند.
دوباره حمداله مستوفی می افزاید كه ساروق در گذشته بسیار آبادتر و پر رونق تر بوده بخصوص در زمان حكومت سلجوقیان كه از ششكوفایی خاص بررخوردار بوده است وی بدنبال حمله مغول و تبعات دراز مدت آن مانند سایر نقاط ایران ویران شده و رونق گذشته خود را از دست داده است.
در دوران پیش از اسلام، ساروق به نام های سارو،ساروی،سارای،ساروك و سریوك و ساربوكه خوانده می شده است.ابتدا ابن فقیه در كتاب البلدان خود در اوایل قرن ششم هجری آنرا ساروق خوانده است.
مولف ناشناخته كتاب «مجمل التواریخ و القصص» كه این اثر در سال ۵۲۰ هجری تألیف شده است تاریخ تأسیس شهر ساروق را به جمشید نسبت داده است و بدنبال وی محمد بن احمد طوسی نیز كه كتاب خود را چند سال بعد نگاشته است می نویسد كه ساروق همدان را جمشید بنا كرده و این نشان می هد كه همدان از قدیمی ترین شهر هاست.
از نوشته های برجای مانده می توان این طور نتیجه گرفت كه تأسیس ساروق و بدنبال آن توسعه این شهر به هزاره دوم قبل از میلاد بر می گردد و بعلت موقعیت خاص جغرافیایی، هوای معتدل، وجود آب فراوان و سبزه زارها از همان دوران مردم به شكارگری كشاورزی و تربیت مواشی اشتغال داشته اند، همان اشتغالی كه امروزه نیز كمابیش دارند كه این شهر بعلت قرار گرفتن بر سر راه عمده ترانزیتی شرق و غرب یعنی «جاده ابریشم» و غنای طبیعی، اهمیت خود را حفظ كرده است.
به نقل از همین مقاله: ساروق امروزی كه جزء استان مركزی و از توابع شهرستان اراك محسوب می شود، با آب و هوای معتدل كه دم به سردی می زند.همچنان با كوله بار تاریخ خود بر دوش به زندگی كشاورزی و گله داری و كمی صنعتی ادامه می دهد. امامزادگان ۷۲ تن با سه كنبد آن كه تاریخ ۵۸۷ هجری را دارد و در اوایل كار حكومت خوارزمشاهیان بنا شده و قلعه كهن آن نمودار ذوق ساروقی ها برای معماری زیبا و اصیل و طرفدار اندیشه فرهنگی است و قالی بافی آن به «طرح ساروق» معروف می باشد نمودار هنر پیشرفته آنان از گذشته های دور می باشد.
