یكی از ۳۱ استان ایران است، كه در شمال غربی این كشور قرار دارد و مركز آن شهر ارومیه است. در كنارهٔ شرقی این استان، دریاچه ارومیه قرار دارد.
استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و تركیه، از مغرب به كشورهای تركیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان كردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ كیلومتر مربع است كه سیزدهمین استان بزرگ كشور محسوب می‌شود و ۲٫۲۵ درصد مساحت كل كشور را تشكیل می‌دهد. جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ – ۲٫۸۷۳٫۴۵۹ نفر می‌باشد كه ۴٫۰۸ درصد جمعیت كل كشور را در خود جای داده‌است و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت كشور به شمار می‌آید.
استان آذربایجان غربی یكی از مناطق كوهستانی كشور است و توپوگرافی متنوع و گسترده‌ای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اكوسیستمهای ویژه‌ای از تركیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمده‌است كه اهم آن‌ها به شكل جنگلها و مراتع خودنمایی می‌كنند.
از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد در آمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف كردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت كه از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام كادوسی در شرق و كاسیان در حوالی كوههای زاگرس اشاره كرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد كوچك معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و كرمانشاه بود.
گروهی معتقدند كه نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشكده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باكو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند كه كه بعد از غلبه اسكندر مقدونی به ایران، سردار آتورپات در آذربایجان ظهور كرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حكومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشكانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست كماكان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشكانی حفظ كند. سرانجام اردشیر بابكان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حكمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یك ایالت غیر موروثی اداره نمود.
موقعیت اقتصادی اجتماعی
این استان یكی از مناطق مستعد كشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اكتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی تركیب كارگاههای موجود استان نیز نشان می‌دهد كه دو گروه صنعتی كانیهای غیرفلزی و غذایی – داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان می‌توان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میكا، زرنیخ، تالك، تراورتن، طلا، خاك نسوز و پوكه معدنی اشاره كرد.
استان آذربایجان غربی دارای ۱۷ شهرستان، ۳۶ بخش، ۳۶ شهر، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۲۸ آبادی است و مركز آن شهر تاریخی ارومیه است.
مناطق دیدنی
آرامگاه شمس تبریزی خوی
آبشار شلماش سردشت
سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی
گورستان خاندان مكری در بوكان
تپه حسنلو
سه گنبد
سد بوكان
تخت سلیمان تكاب
قره‌كلیسا
غار سهولان مهاباد
فقرگاه مهاباد
سد مهاباد
تپه قلایچی
شهر باستانی سه هزار ساله موصاصیر سردشت
سلطان یعقوب نقده
بازارچه پیرانشهر
چشمه كانی خدا, روستای دلاوان, شهرستان پیرانشهر
سنگهای افسانه ای خورنج پیرانشهر
مسجد جامع ارومیه
سنگ كاظم خان
كلیسای ننه مریم
دره قاسملو ( گه لیه خان) (دره شهدا)
موزه ارومیه
سه گنبد
آبشار سوله‌دوكل مرگور
جنگل‌های مرگور (واقع در دره باوان)
چشمه آب معدنی گراوان مهاباد
دامنه كوه قره داغ دربسر
بوزخانا چورس
قرمزی مسجد چورس
آرامگاه سادات كوه كمره‌ای -چالدران
روستای بسطام-چایپاره
غار چهل پله خضرلو-چالدران
كاخ و موزه باغچه‌جوق-ماكو
دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات-ماكو
