زنوزق یكی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است كه در دهستان زنوزق بخش مركزی شهرستان مرند واقع شده‌است. زنوزق از تاریخی ترین روستاهای پلكانی ایران است كه بین كوه ها محصور گشته است و خانه هایی دارد كه به جا مانده از دوره صفوی است و همچنین قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، خود شاهدی بر قدمت روستاست.
زنوزق یكی از روستاهای پلكانی استان آذربایجان شرقی است. زنوزق در كنار شهر زنوز در ۳۰ كیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.
روستای زنوزق از نظر تقسیمات كشوری مركز دهستان بوده كه در فاصله ۵/۱ كیلومتری شهر زنوز قرار گرفته و۶ روستای این دهستان را شامل میگرد. این روستا از نظر وضعیت طبیعی روستای كوهستانی بوده وازشرق به كوههای سلطان سنجر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود می‌شود و شمال آن را ناهمواری‌های اطراف روستا فرا گرفته‌است.ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۷۰۰ متر می‌باشد و منطقه در ۴۵ درجه و ۴۹ دقیقه طول شرقی و۳۸ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی قرار دارد.
وجه تسمیه
زنوزق در كوهپایه‌های كوه قلعه واقع شده است و به همین دلیل هم به زنوزق یا “زنوز داغ” مشهور شده، یعنی زنوز كوهستانی و به مرور و در گویش عامیانه به زنوزاغ و زنوزق تبدیل گشته است.
راه دسترسی
برای رفتن به “زنوزق” باید تبریز را پشت سر بگذارید و همین مسیر را تا شهر مرند ادامه دهید. در همین مسیر در میان باغات پربار و رنگارنگ، روستایی خودنمایی می‌كند كه عنوان بزرگترین روستای پلكانی ایران را داراست؛ روستای”زنوزق.”
روستاهای ماسوله، ابیانه پالنگان از زیباترین روستاهای ایران هستند، روستاهایی كه نام و آوازه آنها به تمام جهان رسیده است. اما زنوزق با وجود این كه تمام ویژگی های این روستاها را یكجا در اختیار دارد هنوز ناشناخته و گمنام است. روستایی پلكانی مانند ماسوله، سنتی، مهربان و غرق در رنگ مانند ابیانه و محصور در بین كوه های بلند مانند پالنگان. زنوزق دورنمای یكی از زیباترین روستاهای ایران با حفظ تمام سنت ها و آیین های خود است. روستایی پلكانی كه در تمام حیاط و پشت بام های آن طبق های برگه زردآلو دیده می شود.
زنوزق تاریخی ترین روستای پلكانی ایران است كه در مجاورت شهر زنوز قرار دارد. روستایی با۴ هزار نفر جمعیت. از اولین نگاه به سربالایی روستا كوچه ها و خانه هایی به تصویر كشیده می شود كه به طرز عجیبی هویت تاریخی خود را حفظ كرده اند.
شاید اگر هر گردشگری تنها چند قدم در این كوچه ها بردارد و چهره سوخته زنان و كودكان را كنار دیوارهای كاهگلی ببیند زمان و تاریخ را فراموش كند. آبی، سبز، نارنجی و گاه قرمز عمده ترین رنگی است كه در لباس زنان این روستا به چشم می خورد، زنانی سختكوش و خندان. كمتر چهره ای در این روستا را بدون خنده می توان دید. زنوز شهری است از توابع شهرستان مرند و در ۲۵ كیلومتری شمال شهر مرند، شهری كه به گواه اسناد تاریخی یكی از زیباترین باغ شهرهای ایران است. شهری كه سومین درالفنون ایران در آنجا تاسیس شده است. به این جهت سطح تحصیلات عمومی مردم در این شهر و روستاهای اطراف بالاست. زنوز كوهستانی ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است و در دوره صفویه اهمیت بسیاری داشته، به طوری كه تفنگچیان زنوز از قلعه ها و شهرهای مهمی مثل تفلیس و ایروان محافظت می كرده اند. اما آنچه در این سال ها زنوز را شهره خاص و عام كرده نام سیب درخشان زنوز است.
جاذبه های گردشگری
پل قدیمی و مشهور قیزیل كورپی ( پل طلا) كالاش، تفرجگاه ماهار، كوه سلطان سنجر، تفرجگاه آدنه، تفرجگاه دره چمن، تفرجگاه دامجی قیه و حاشیه سد زنوز از جاذبه های طبیعی و تاریخی زنوز محسوب می شوند. زنوز دارای شخصیت های فرهنگی و دینی قابل اعتنایی نیز بوده است كه مقبره برخی از آنها به عنوان زیارتگاه و جاذبه گردشگری محسوب می شود. مقبره میرزا حسن فانی زنوزی، مقبره سیدهاشم ابن سیدحسن، مقبره شیخ زین العابدین زنوزی معروف به شیخ، آرامگاه یونس نبی، پیر عثمانی، مقبره آقا میرعلی اكبر، پیر اویوقلی و پیر درویش قیزی. در زنوز قدیم بیش از ۵۰۰ چشمه وجود داشته و اكثر آنها به علت موقعیت زمین به سوی قبله جاری می شدند.
در برخی نوشته ها تعداد این چشمه ها ۳۶۰ یا ۳۷۰ عدد ذكر شده است و اكنون نیز اكثر آنها در حیاط منازل، باغات و كوچه ها موجود هستند و جریانشان سرسبزی خاصی را در سراسر این منطقه به وجود آورده است. زنوز كوهستانی ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است كه ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۶۰۰ متر و فاصله آن از مركز شهرستان ۳۰ كیلومتر است. صخره های ممتد و زیبای سلدرم در حاشیه بستر رودی كه از سد زنوز خارج می شود، چشم انداز و قابلیت منطقه را برای برگزاری تورهایی مانند طبیعت گردی، صخره نوردی، كایت سواری و پرش با بانجی مستعد نشان می دهد.
وجود قلعه تاریخی كه تاكنون هیچ كاوشی در آن صورت نگرفته گویای بسیاری از مراحل رشد آن روستا است كه كاوش در آن می تواند بسیاری از ذهنیات تاریخی در مورد زنوز را روشن كند. وجود سد زنوز چای از عمده ویژگی های منابع شهر است. افزون بر آن آب بندهای متعددی در حوزه موجود است كه از آن جمله می توان به آب بند زنوز در روبه روی قریه قره تپه آب بند روستای زنوزق( استخر آبیاری) همچون قوشا گوللر، كالاش، طالب، قره گل، مارازا و غیره نام برد. عسل زنوز نیز از تولیدات با ارزش منطقه است. در حدود ۱۰ درصد از ساكنین در زنبورداری فعال هستند.
