سامان

سامان یكی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری ایران است. شهر سامان در حاشیه دامنه كوه شیراز قرار دارد. بر اساس آمار سال ۱۳۸۵ جمعیت سامان برابر با ۱۴,۷۷۷ نفر بوده است.

اقتصاد و صنعت گردشگری
كه یكی از مهم‌ترین قطب‌های كشاورزی استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود.به دلیل قرار گرفتن در حاشیه زاینده رود از بهترین وزیباترین مناطق گردشی ایران بشمار می‌آید. مجتمع فرهنگی تفریحی پل زمانخان و باغهای اطرافش، مجموعه كاخ پیشین فرح دیبا كه اكنون به هتل تبدیل شده، كازینو كه به وزارت ارشاد واگذار شده و طرح دریاچه مصنوعی كه در مسیر رودخانه زاینده رود درنظر گرفته شده‌است، آینده خوبی را از نظر گردشگری برای این شهر نوید می‌دهند. طرح ساخت مجموعه‌ای از خانه‌های ویلایی نیز در دست تهیه‌است.

زبان و ادبیات
زبان مردم شهر و روستاهای پیرامون سامان اكثرا” تركی است و گویا از نسل تركان قشقایی مهاجر به بختیاری می‌باشند.

اهالی سامان در محیط اداری و مدرسه به فارسی سخن می‌گویند، اما در خانه و كوی و برزن غالبا” با هم به لهجه تركی قشقائی حرف می‌زنند. بخاطر همین اكثر شاعران آن دیار به غیر از فارسی به لهجه تركی قشقائی وگاها”بختیاری نیز شعر می‌سرایند.

سامان یك منطقه شعرخیز است. سامان زادگاه شاعرانی چون عمان سامانی و دهقان سامانی می‌باشدكه درایلات بختیاری می‌زیسته‌است. از شاعران دیگر می‌توان به «قطره سامانی»، «نیسان سامانی»، «قلزم» و … نام برد.

سامان یكی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری در ایران می‌باشد

 معرفی شهر سامان:
سامان یكی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری در ایران و مركز شهرستان سامان می‌باشد.

شهر سامان در فاصله ۲۲ كیلومتری شمال شرقی شهركرد قرار دارد. سامان به دلیل قرار گرفتن در حاشیهٔ زاینده رود از زمینه مناسبی برای كشاورزی، باغداری و جذب گردشگر برخوردار است. محصولات كشاورزی شهر سامان شهرت بسیاری دارند و این شهر به علت وضعیت خاص جغرافیایی برای تولید محصولاتی همچون بادام و گردو بسیار مناسب و از قطب‌های مهم تولید این محصولات است.

این شهر زادگاه شاعران معروفی چون دهقان سامانی و عمان سامانی می‌باشد. این شهر تا سال ۱۳۴۵ از لحاظ آماری شهر شناخته نمی‌شد تا این كه در این سال پیشنهاد شهرداری گرفتن آن مطرح شد و در سال ۱۳۴۷ به صورت رسمی به شهر ارتقاء یافت.

موقعیت جغرافیایی سامان:
شهر سامان در حاشیهٔ دامنهٔ شرقی كوه شیراز و در فاصله بسیار نزدیكی از رود زاینده رود قرار دارد. سامان در فاصله ۲۲ كیلومتری شمال شرقی شهركرد و ۸۵ كیلومتری غرب استان اصفهان و متصل به راه غربی شهركرد به اصفهان قرار گرفته‌است. وضیعت طبیعی آن تقریباً كوهستانی و دارای تپه و ماهورهای متعدد و سرسبز است. در طرح جامع استان چهارمحال و بختیاری ۶ مسیر پیشنهادی گردشگری تعریف شده‌است كه مسیر شماره ۲ آن از سامان می‌گذرد.

این مسیر عبارت است از: شهركرد ـ چالشتر (قلعه چالشتر) ـ سامان (پل زمان خان ـ شوراب صغیر-حاشیه زاینده رود) ـ هوره (پل هوره) ـ ماركده ـ دریاچه سد زاینده رود ـ بن (آبگیر بن) ـ امامزاده سید محمد ـ شهركرد

.مردم شهر سامان به زبان تركی قشقایی و اندكی از جمعیت به فارسی صحبت می‌كنند

 
مردم شناسی:
مردم این شهر غالباً ترك قشقایی هستند، هم چنین مهاجرهایی از اطراف اصفهان و شهركرد و غرب خوزستان در بین فامیل‌های ساكن در این شهر به چشم می‌خورند.اهالی شهر سامان پیرو دین اسلام (تشیع) می‌باشند.

مراسم‌های شهر سامان:
مراسم چاق چاقو
مراسم چاق چاقو یكی از مراسم‌های عزاداری حسینی می‌باشد كه اصالتاً مربوط به شهرستان سامان است و هم اكنون در شهرستان سامان (شهر سامان و اكثر روستاهای زیر مجموعه مثل شوراب صغیر) و برخی نقاط استان چهارمحال و بختیاری (مثل سورشجان) برگزار می‌شود. نكته مهم مربوط به مراسم چاق چاقو این است كه برخلاف بسیاری از مراسم‌های عاشورایی، چاق چاقو در نیمه شب (اغلب ساعت ۳ نیمه شب) و فقط یك شب (صبح عاشورا) برگزار می‌شود. در این مراسم دسته بزرگی از جمعیت با شكلی خاص، اشعاری ویژه و آهنگی مخصوص در شهر سامان به راه می‌افتند و هرنفر دو قطعه سنگ یا چوب تخت در دست می‌گیرد با نظمی خاص برهم می‌كوبند.

مردم در این شب تا زمانی كه هوا تاریك است باید شهر را دور بزنند و مراسم تا اذان صبح ادامه پیدا می‌كند و پس از اقامه نماز جماعت صبح به خانه یا مساجد بازمی‌گردند و خود را برای عزاداری روز عاشورا آماده می‌كنند.

یكی از نوحه‌های مخصوص این مراسم (كه به زبان بومی شهر سامان یعنی تركی قشقایی است):

ای خدا گین چالمَسِـن         بـِگـِجَه سحر اُولمَسِن
گین چالور طوفان اولُر         كرب و بلادَ قان اولُر
گین چالور طوفان اولُر         اصغر بـُقاز قان اولُر
ای خدا گین چالمَسِـن         شام غریبان اُولمَسِن
ای خدا گین چالمَسِـن         زینب پریشان اُولمَسِن

مردم شهر سامان غالباً ترك قشقایی هستند

افراد سرشناش شهر سامان:
دهقان سامانی: میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی، ملقّب به «سیف الشعرا» و متخلّص به «دهقان سامانی»، از شاعران به نام ایران می‌باشد. دهقان سامانی در اصفهان در مدرسهٔ صدر نزد آخوند ملا محمد كاشانی و شیخ حسن شیرازی تحصیل علوم ادبی و دینی كرد. از معروف‌ترین آثار دهقان، می‌توان به دیوان اشعار او اشاره كرد كه به «شكرستان» معروف است.

عمان سامانی: میرزا نورالله عمان سامانی، ملقّب به «تاج الشعرا» و متخلّص به «عمان سامانی»، یكی از معروف‌ترین شاعران ملی است و كتاب شعر بسیار معروفی به نام گنجینة الاسرار دارد كه در آن وقایع عاشورا را به زبان شعر توضیح می‌دهد.

مكان های تفریحی سامان
 پل تاریخی زمانخان:
مهمترین این پل های تاریخی پل تاریخی "زمانخان" است و یكی از بی نظیر ترین جاذبه های دیدنی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود كه در فهرست آثار ملی به شماره 1744 ثبت شده است و در فاصله 29 كیلومتری شمال شهركرد و 5 كیلومتری شهر سامان واقع شده كه قدمت آن به دوره صفویه می‌رسد.

ساختمان این پل در دوره صفویه در زمان یكی از روسای طوایف قشقایی به نام زمانخان احداث شده است. این پل را بروی رودخانه زاینده‌رود بصورت دو دهنه طاق قوسی به طول 22 متر و به عرض پنج متر و به ارتفاع 13 متر در سال 1022 هجری قمری بنا گذاشته شده است.

این بنا برروی صخره‌های سنگی طبیعی با مصالحی از آجر با ملات گچ و خاك در تمام بدنه و طاقها و همچنین سنگ در پایه‌های آن ساخته شده است.

تركیب مناظر رود خروشان زاینده رود، پل زمانخان و طبیعت زیبای منطقه و نیز اقدامات انجام شده برای رفاه گردشگران، این ناحیه را از مهمترین قطبهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری قرار داده است.

دهكده سیاحتی زاگرس كه دارای واحدهای اقامتی زیبا و مشرف به زاینده رود و پل زمانخان است در مجاورت این پل بنا شده است. 

جاده آسفالته، واحدهای اقامتی و پذیرایی (هتل گلهای سامان و مجتمع توریستی) پاركینگ، سكوی نشیمن، تجهیزات برای بازی كودكان، فضای سبزو سرویس بهداشتی و فاصله دو كیلومتری تا پمپ بنزین از امكانات و تسهیلات موجود در این كانون گردشگری است.

مهمترین پل های تاریخی پل تاریخی "زمانخان" است

 
پل كاهكش:
پل كاهكش یكی از پل های گردشگری واقع در روستای كاهكش شهرستان سامان است و در 25 كیلومتری مركز استان قرار دارد.

این روستا در حاشیه رودخانه زاینده رود قرار گرفته و جمعیتی حدود هزار نفر در آن ساكن هستند. همسایگان این روستا روستاهای شوراب صغیر، چم نار و چم خرم است كه دارای باغات گسترده هلو و بادام هستند.

مردم در این روستا به كار باغداری ، كشاورزی و دامداری مشغولند و از مهمترین محصولات آنها میتوان به گردو ، بادام ، هلو ، گندم و جو اشاره كرد.

پل تاریخی هوره:
پل تاریخی هوره از بناهای تاریخی عهد صفوی است كه ساخت این پل در خرداد ماه سال 1337 هجری شمسی آغاز و در پاییز سال 1338 به اتمام رسیده است.

این پل به علت از بین رفتن پل قدیمی هوره و صعب العبور بودن رودخانه مخصوصا در زمستان و فصل بارندگی ساخته شده است.

پل هوره توسط مرحوم حاج سید عطاالله مرتضوی و مرحوم حاج محمد یادگار و كمكهای اهالی روستا احداث شده است.

نام پل به روستایی كه در آن قرار دارد منصوب شده است. پل هوره دارای هفت دهانه وهشت ستون است، دهانه مركزی بزرگتر از سایر دهانه ها است.

طاق ها نیم دایره و به روش رومی سنگ چین شده است. پل به طول86.32 ، عرض8.99 و ارتفاع 6.78 متر است. مصالح استفاده شده در پل بوم آورد و تمامی از سنگ با ملات ماسه سیمان است.

سامان دارای شش بنای با ارزش تاریخی شامل مسجد جامع، حمام قدیمی ملا رحیم، حمام بالا ده، مسجد ابوالفضل، مقبره دهقان سامانی، مسجد و حسینیه آل محمد(ص) است كه به معرفی دو بنای مذهبی و تاریخی آن می پردازیم.

مسجد جامع  سامان متعلق به  دوره قاجار است و در سال 86 به شماره 19676 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید كه این مسجد دارای شبستانهای وسیع و دیوارههای مجلل است و مسجد ابوالفضل كه متعلق به دوره قاجار است و در سال 87 به شماره 23825 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.

آرامگاه دهقان سامانی میرزا ابوالفتح سامانی كه از شعرای سامان است در سال 1320 هجری قمری وفات كرده است كه مقبره زیبایی برای این شاعر در جنوب شهر بنا شده است.

دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان سامان:
از دیگر قابلیت های این شهرستان در جذب مسافر و گردشگر وجود و ثبت چهار روستای هدف تاریخی و گردشگری شامل یاسه چاه، هوره، چلووان و سوادجان در شهرستان سامان است كه این روستاها با قابلیت هایی شامل نوع بافت معماری، ویژگیهای فرهنگی و اقلیمی منحصر به فرد، جاذبه های طبیعی، صنایع دستی و توجه به توسعه صنعت گردشگری در بخش روستایی حایز اهمیت كه دو روستای یاسه چای و سوادجان از لحاظ بافت تاریخی بسیار حایز اهمیت است كه به معرفی آنها می پردازیم.

روستای بدون كوچه یاسه چاه:
روستای هدف تاریخی و گردشگری یاسه چای كه در ۶۰ كیلومتری نجف آباد اصفهان و ۵۲ كیلومتری شهركرد قرار دارد. بافت این روستا از خشت متعلق به دوره صفویه است. ارتفاع روستای یاسه چاه از سطح دریا یك هزار و 909 متر است و آب و هوای آن در فصل‌های بهار و تابستان، ملایم و مطبوع و در زمستان‌ها، نسبتاً سرد است. رودخانه پرآب زاینده رود در شرق روستا جریان دارد.

روستای سوادجان روستای با دالان های سرپوشیده:
روستای گردشگری سوادجان از سطح دریایك هزار و 900 متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر و در زمستان، سرد و خشك است.

سوادجان از روستاهای قدیمی استان چهارمحال و بختیاری است، كه تاریخ شكل‌گیری آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود.

روستای زیبا و دره‌ای سوادجان در حاشیه زاینده‌رود استقرار یافته و بافت مسكونی متراكمی دارد. خانه‌های این روستا معمولاً ایوان دارند. حیاط خانه‌های روستا بزرگ، با كاربری‌های متعدد است. مصالح استفاده شده در ساخت خانه‌ها عمدتاً چوب، سنگ و گل است. در ساخت خانه‌های جدید از مصالح مقاوم آهن، آجر، سیمان و گچ استفاده می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری روستای سوادجان كه موقعیت دره‌ای و ساحلی دارد، واجد ارزش‌های گردشگری و تفرجگاهی بسیاری است، عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا در تنوع پوشش گیاهی و حیات وحش پیرامون روستا جلوه‌گر شده است.

باغات انبوه میوه در روستای سوادجان از جاذبه‌های ارزشمند طبیعی به شمار می‌آیند و به ویژه در فصل بهار بر زیبایی‌های روستا می‌افزایند.

غار آهكی و كوه محلی قیس از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست. فضای اطراف این غار آهكی از گل‌ها و گیاهان خودرو پوشیده شده است.