شهر انبار آلوم

در مورد شهر انبارالوم سه نظریه متفاوت وجود دارد:
– نام روستا ، انبارعلوم بوده( بدلیل وجود علمای بزرگ و چهره های دینی و تدریس علوم دینی و معارف توسط روحانیون بزرگ اهل تسنن)
– بنا به نظریه دوم ، اسم آن انباراّلّمّ بوده، زیرا ظلم و ستم شاهان و خوانین گذشته مخصوصاً در دوره پهلوی ، مردم دائماً در رنج و درد و متالم بودند و این اسم یادآور خاطره ای ناخوشایند و تلخ از آن دوران است.
– بنا به نظریه سوم ، نام آن انبارالوم بوده، انبار یعنی محل ریختن و نگهداری و انباشتن غله است و الوم یعنی گذرگاه و معبر. بنابراین به معنی گذرگاهی كه محل نگهداری غله می باشد.
البته گفتنی است كه نظریه سوم به حقیقت نزدیكتر است.

موقعیت جغرافیایی

شهر انبارالوم دقیقاً در فاصله ۵۰ كیلومتری شمال گرگان و در ۲۵ كیلومتری شمال شرق شهرستان آق قلا قرار گرفته و از نظر تقسیمات كشوری تابع شهرستان آق قلا است. بنا بر اعلام سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان در سال۱۳۸۰ دارای ۸۵۷۵ نفر جمعیت می باشد. این شهر در حاشیه شمالی رودخانه گرگان قرار گرفته و امتداد آن تا مرز كشور تركمنستان بیابان و دشت، صحرا است و مردم آن به كشاورزی و دامپروری اشتغال دارند.

نگاهی اجمالی به شهر انبارالوم
– شناخت شهر
۱-۲- ویژگیهای طبیعی و جغرافیایی
شهر انبارالوم براساس آخرین تقسیمات سیاسی و اداری، در شهرستان آق قلا، بخش وشمگیر و در دهستان مزرعه شمالی واقع شده است. این شهر مركز بخش و دهستان می باشد.
شهر انبارالوم طبق مصوبه هیأت وزیران مورخه ۱/۷/۱۳۸۰ به شماره ۳۱۵۸۹/ ت ۲۴۸۴۷۵ از روستابه شهر ارتقاء یافت.
شهر انبارالوم در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۷ دقیقه شمالی و ۵۴ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی استقرار یافته است. ارتفاع این شهر از سطح دریا به طور متوسط برابر ۹ متر می باشد.
این شهر در محدوده ای هموار و دشت قرار یافته است. رودخانه گرگانرود در سمت جنوب شرق، دریاچه سد وشمگیر در ۱۰ كیلومتری غرب شهر و دریاچه اینچه در فاصله ۱۵ كیلومتری شمال شرق شهر قرار گرفته است. شیب عمومی شهر از شمال به جنوب می باشد. این شهر در فاصله ۲۵ كیلومتری شهر آق قلا و ۵۰ كیلومتری شهر گرگان استقرار یافته است.

۲-۲- ویژگیهای اقلیمی
جهت بررسی ویژگیهای اقلیمی شهر انبارالوم از ایستگاه هواشناسی مزرعه نمونه استفاده شده است. این ایستگاه در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۷ دقیقه شمالی و ۵۴ درجه و ۳۴ دقیقه طول شرقی استقرار یافته است. ارتفاع متوسط از سطح دریا ۵ متر می باشد.

دما
براساس آمار ۲۰۰۰-۱۹۸۷ ایستگاه هواشناسی مزرعه نمونه، متوسط درجه حرارت سالانه این ایستگاه برابر ۷/۲۱ درجه سانتیگراد میباشد. متوسط درجه حرارت سردترین و گرمترین ماه سال به ترتیب برابر با ۷/۶ و ۴/۲۸ درجه سانتیگراد در دی و مرداد ماه میباشد.
متوسط درجه حرارت حداكثر برابر ۷/۲۳ درجه سانتیگراد می باشد. بیشترین و كمترین متوسط حداكثر دما در تیر (۸/۳۴ درجه سانتیگراد) و دی ماه (۹/۱۲ درجه سانتیگراد) می باشد.
متوسط درجه حرارت حداقل برابر ۳/۱۱ درجه سانتیگراد می باشد. كمترین و بیشترین متوسط دما به ترتیب برابر ۴/۱ و ۹/۲۱ درجه سانتیگراد می باشد.

بارش

متوسط بارش سالانه ایستگاه مزرعه نمونه طی دوره ۲۰۰۰-۱۹۸۷ برابر ۳/۳۵۷ میلیمتر گزارش شده است كه بیشترین بارش ماهانه طی دوره مذكور به اسفندماه با ۰/۵۳ میلیمتر و كمترین میزان مربوط به تیرماه با ۹/۷ میلیمتر می باشد.
بیشترین و كمترین بارش سالانه مربوط به سالهای ۱۹۸۷ و ۱۹۹۸ به ترتیب برابر۴۳۷ و ۲۳۶ میلیمتر می باشد. بیشترین و كمترین تعداد روزهای دارای بارندگی مربوط به اسفند با ۹ روز و خرداد، تیر، مرداد با ۳ روز می باشد. متوسط تعداد روزهای بارندگی سالانه ۶۲ روز می باشد.

رطوبت نسبی

مطابق اطلاعات اخذ شده از ایستگاه هواشناسی مزرعه نمونه متوسط رطوبت نسبی سالانه ۷۶ درصد و حداكثر و حداقل رطوبت نسبی سالانه به ترتیب برابر ۸۹ و ۶۳ درصد می باشد.
حداكثر مطلق رطوبت نسبی مربوط به ماههای آذر و دی ماه با ۹۴% و حداقل مطلق مربوط به خرداد با ۵۱ درصد می باشد.

تعداد روزهای یخبندان
برمبنای اطلاعات مأخوذه از ایستگاه هواشناسی مزرعه نمونه، بطور متوسط طی دوره ۲۰۰۰-۱۹۸۷ تعداد روزهای همراه با یخبندان حدود ۲۵ روز می باشد كه بیشترین آن در ماههای زمستان بخصوص در دی ماه بوده است.

زمین شناسی
منطقه خزر از دیدگاه زمین شاختی در زون البرز قرار می گیرد كه در آن راندگیهای طویل باراستای شمال خاوری ـ جنوب باختری و شمال باختری ـ جنوب خاوری وجود دارد.
برخی از گسله ها جنبا بوده در نتیجه حركات رخداده در امتداد آنها زمین لرزه های دهشت باری روی داده است. از جنوب این منطقه گسل خزر كه گسله ای لرزه زا می باشد به درازای بیشتر از ۶۰۰ كیلومتر راستای خمدار E-W با شیب به سوی جنوب كه در حد فاصل میان رشته كوههای البرز و دشت كرانه ای مازندران قرار دارد عبور می نماید.
براساس پهنه بندی خطر نسبی زمین لرزه این شهر و پیرامون آن در پهنه با خطر نسبتاً بالا جای می گیرد.

۳- ویژگیهای اجتماعی و جمعیتی شهر
۱-۳- تاریخچه و سابقه سكونت
سابقه سكونت شهر انبارالوم به ۲۰۰ سال پیش بر می گردد. سكونت خانوارهای دامدار و برپاكردن آلاچیق های خود در كنار هم تشكیل روستایی به نام انبارالوم را دادند در آن زمان این روستا تنها محل ییلاق دامداران بوده و زمستانها آلاچیق های خود را جمع می كردند، به مرور زمان با احداث آلونكهای چوبی و گلی در این روستا سكونت دائم یافته اند.
وجه تسمیه انبارالوم برگرفته از فرهنگ، هویت و شرایط زیست محیطی بوده است سه نظریه متفاوت درمورد نام این شهر وجود دارد.
نخست اینكه عده ای اعتقاد دارند نام این شهر انبارعلوم بوده و آن به دلیل وجود علما و روحانیونی چون (ناز محمد آخوند توماج، حاج غفور آخوند كم، قره ملا توماج) بوده است.
نظریه دوم این است كه حكومت ستم شاهی رژیم پهلوی كه ظلم و ستم فراوانی را بر این روستا تحمیل می كردند و یادآور و رنج بوده اند،به همین دلیل نام روستا را انبارالم نامیده اند
نظریه سوم اینكه نام انبار برگرفته از محل نگهداری انباشتن غله میباشد و الوم یعنی گذرگاه و آبخشور رود، جایی كه دامداران احشام خود را جهت سیر آب كردن از طریق الوم به لب رودخانه می آورند و كلیه محصولات كشاورزی خود را در انبارهای زمینی با پوشش كاه و خاك در كنار الوم دفن می كردند به همین جهت این شهر به نام انبارالوم یعنی الومی كه انبار دارد معروف شده است.

۲-۳- زبان، دین و مذهب
زبان مورد تكلم ساكنان شهر تركمنی و سیستانی می باشد. به لحاظ دین، ساكنان شهر مسلمان و به لحاظ مذهب، جمعیت تركمن سنی و جمعیت سیستانی شیعه می باشند.

۳-۳- وضع سواد
براساس سرشماری سال ۱۳۷۵ از ۴۸۰۶ نفر جمعیت ۶ ساله و بالاتر این شهر، ۹/۷۵ درصد باسواد بوده اند كه این نسبت در بین مردان و زنان به ترتیب ۸/۸۳ درصد و ۶۷ درصد بوده است لذا جمعیت بی سواد این شهر ۱/۲۴ درصد بوده كه این نسبت نیز در بین مردان و زنان به ترتیب معادل ۲/۱۶ درصد و ۳۳ درصد بوده است.

جمعیت شهر انبارالوم در سال ۱۳۸۵برابر ۷۲۵۸ نفر با تعداد ۱۲۲۰ خانوار می باشد. شهر انبارالوم در طی دوره های مختلف مهاجر پذیر بوده است.
متوسط نرخ رشد طبیعی شهر ۹/۱ درصد می باشد و بعد خانوار در طی سالهای ۶۵ و ۷۵ و ۱۳۸۵ به ترتیب معادل۶/۶ ، ۲/۶ و ۹/۵ بوده است كه بیانگر نرخ رشد طبیعی بالا و مهاجرت می باشد.
برای پیش بینی جمعیت عواملی از قبیل ارتقاء یافتن شهر انبارالوم از روستا به شهروهمچنین از مركز دهستان به مركز بخش، در نظر گرفتن امكانات خدماتی، رفاهی و اداری،رشد شاخصهای بهداشتی و درمانی، كنترل باروری و سایر عوامل اجتماعی، اقتصادی و همچنین متوسط نرخ رشد در طی دوره های مختلف در نظر گرفته شده است.

۴- ویژگیهای اقتصادی شهر
۱-۴- وضع فعالیت
براساس نتایج حاصله از سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال ۱۳۷۵، میزان اشتغال و بیكاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر ساكنان این شهر به ترتیب برابر با ۹/۳۲ درصد و ۳/۱ درصد بوده است.
میزان اشتغال در بین مردان و زنان اختلاف فاحشی دارد به طوریكه در سال مذكور نسبت شاغلین به جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر به ترتیب معادل ۵۸ و ۸/۳ درصد بوده است.

۲-۴- اشتغال و بخشهای عمده اقتصادی
برپایه نتایج حاصله از سرشماری سال ۱۳۷۵ از ۱۳۴۰ نفر شاغل، تعداد۸۰۱ نفر در بخش كشاورزی(۸/۵۹ درصد)، ۱۷۸ نفر (۳/۱۳ درصد) در بخش صنعت و معدن و ۳۶۰ نفر (۹/۲۶ درصد) در بخش خدمات مشغول فعالیت بوده اند.
براساس مطالعات میدانی و بررسی های صورت گرفته، از ۱۷۱۰ نفر شاغل در سال ۱۳۸۵، در بخشهای عمده اقتصادی (كشاورزی، صنعت و معدن و خدمات) به ترتیب ۶/۵۸ ، ۲/۱۴ ، ۲/۲۷ به خود اختصاص داده اند.
وسعت اراضی باغی این شهر ۳۰ هكتار باتولید ۲۷ تن در سال واراضی زراعی ۱۰۸۴۲ هكتار می باشند. زراعت در این شهر به صورت دیم و آبی صورت می گیرد. تعداد واحدهای بهره برداری از اراضی دیم بیشتر از اراضی آبی می باشد و محصولات زراعی این شهر شامل گندم، جو، پنبه و محصولات باغی شامل اوكالیتوس و زیتون می باشد.

دامداری
دامداری در این شهر از رونق چشمگیری برخوردار است به طوریكه بعد از زراعت فعالیت اصلی ساكنین را تشكیل می دهد. براساس اطلاعات مأخوذه از مدیریت جهاد كشاورزی شهرستان آق قلا این شهر داری ۱۳۶۸۷ رأس گوسفند، ۱۲۳۳ رأس بز ،۲۰۰۱ رأس گاو ، ۱۶۸ نفر شتر ، ۹ رأس اسب و ۲۵۰۰ قطعه طیور خانگی می باشد. تعداد واحدهای بهره برداری بردای گوسفند، ۴۲۵ واحد و تعداد مرغداریهای گوشتی ۸ واحد باتعداد ۴۴۷۰۰۰ قطعه مرغ می باشد.

منابع آب كشاورزی
اراضی كشاورزی از طریق سد وشمگیر و ۱۰ حلقه چاه عمیق مشروب می شوند. آب سد وشمگیر از طریق شبكه آبرسانی به اراضی زراعی منتقل می گردد.

صنعت و معدن
در شهر انبار الوم سه واحد كارگاه صنعتی فعال می باشد كه در زمینه فعالیتهای صنعتی نظیر تجهیزات و لوازم لوله كشی گاز و بلوك زنی فعالیت می نمایند، همچنین شاغلین در صنعت دستی فرشبافی و زیر مجموعه های وابسته به آن مشغول فعالیت می باشند.
در این شهر ۴ شركت تعاونی كه سالانه ۳۶۰۰متر مربع فرش ،۱۵۰مترمربع پلاس و ۵۰۰متر مربع نمدتولید می كنند به فعالیت می پردازند.

خدمات
بر پایه مطالعات میدانی، در این شهر ۲۱۰ واحد انواع واحدهای خدماتی ـ تجاری در قالب صنوف مختلف فعال هستند كه واحدهای خوار و بار فروشی با ۸۴ واحد ، تعمیرگاه اتومبیل های سبك و موتور سیكلت با ۱۱ واحد و مصالح ساختمانی با ۱۲ واحد بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند.
شاغلین در این بخش به غیر از واحدهای تجاری در واحد های آموزشی ،اداری وانتظامی مشغول فعالیت می باشند.

۳-۴- پیش بینی نقش اقتصادی شهر
بررسیهای انجام شده از جمعیت شاغل شهر انبار الوم در سال ۱۳۸۵ حاكی از آن است نقش اقتصادی شهر، بخش كشاورزی می باشد.شاغلین این بخش ۶/۵۸ درصد از جمعیت شاغلین را به خود اختصاص داده اند.
سهم شاغلین بخش صنعت و معدن و خدمات به ترتیب معادل ۲/۱۴ و ۲/۲۷ درصد می باشد. براساس پیش بینی های انجام شده تعداد كل شاغلین شهر در سال ۱۳۹۵ برابر ۲۲۳۰ نفر خواهد بود كه در مقایسه با شاغلین شهر در سال ۱۳۸۵ به لحاظ نسبی افزایش ۵/۰ درصدی خواهد داشت.
پیش بینی می شود باتوجه به محوریت بخش كشاورزی به عنوان فعالیت پایه و با قابلیت نسبتاً مناسب و همچنین وجود سد وشمگیر به عنوان منابع آب تأمین كننده اراضی كشاورزی و ساماندهی شبكه آبرسانی، این بخش در طی افق طرح به عنوان بخش غالب اقتصادی مطرح خواهد بود.