رشته كوه آتشفشانی خاموش سبلان (ساوالان) به طول ۶۰ كیلومتر در جهت شرقی ـ غربی تا كوه‌های قوشاداغ هریس امتداد دارد.
در منتهی‌الیه غرب این رشته كوه روستایی به نام «اسماعیل كندی» واقع است.
این روستا از جنوب به روستاهای: «توپراق لی» و «جنگل»، از شمال غرب به روستای «قانقال لو» و از جنوب غرب به روستای «قوملی» محدود می‌شود.
اسماعیل كندی از شهر هریس ۱۶ كیلومتر فاصله دارد.
بعد از شهر هریس با فاصله ۱۰كیلومتری، روستای تاریخی «خانقاه» قرار دارد.
از آنجا یك جاده خاكی به «اینچه كندی» ـ سه راهی «یاغلی» (سوناجی) كشیده شده است و یك جاده خاكی دیگر از خانقاه به ییلاق یاغلی منتهی می‌شود. كوهنوردان و طبیعت دوستان می‌توانند با طی ۵/۱ كیلومتر جاده آسفالته خانقاه ـ هیق از محور هیق ـ اوكوزداغی خود را به ییلاق آلان رسانده و از آنجا نیز از طریق راه «آلان یوردی» به سه راهی «یاغلی» برسند.
ناگفته نماند كه این محورها در سه راهی «یاغلی» تلاقی پیدا می‌كنند.
از این سه راهی می‌توان به طرف شرق رفت و بعد از عبور از روستای قوملی و رودخانه همیشه جاری و پرخروش شیرران، وارد روستای اسماعیل كندی شد.
* محوطه‌ای اعجاب‌انگیز
قلعه‌ای كه پیش از انقلاب در محل با نام «قیزیل لی چشمه» یا «قوشا حووض لار» یا «میس لی قالاسی» شناخته می‌شد، دو دهه است كه «حووض لی قالا» خوانده می‌شود.
تپه‌های بلند سنگی با دیواره‌های شیبدار نزدیك به خط عمود با نخستین نگاه انسان را به گذشته‌های بسیار دور می‌برد.
قلعه حووض لی كه با وسعتی بیش از ۱۵ هكتار از بخش‌های مسكونی، گورستان، برج‌های دیده‌بانی و ارگ تشكیل شده و رازآلود در زیر خاك مدفون است، یكی از بزرگترین و گسترده‌ترین قلعههای تاریخی آذربایجان شرقی است.
به نظر می‌رسد كه تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع جنوب غرب آن در كنار رودخانه واقع بوده كه راهرو كنده شده بر یال سنگی كوه با پلكان ۳۸ پله‌ای موجود كه در معرض فرسایش باد و باران بوده‌اند، دلالت بر آن دارد.
از این ناحیه، قلعه بر رودخانه خروشان مشرف است. تهیه آب برای شستشو و غیره از این نقطه با انتقال دستی آن به داخل قلعه متصور است.
ییلاق «مدن علی» بهترین شرایط را در داخل سایت برای چرای احشام و تامین غذای سپاهیان فراهم آورده است.
از سمت روستای توپراق لی موانع طبیعی صعب‌العبور همانند صخره‌های تیز، حصار دفاعی مستحكمی برای قلعه‌نشینان ایجاد كرده است.
آن قسمت ارگ كه در جنوب شرق اسماعیل كندی واقع است، از دامنه خود ۳۰۰ متر ارتفاع دارد.
بیش از ۳۰سال پیش متاسفانه گنجینه بزرگ تاریخی این مكان در یك حفاری غیرمجاز به یغما برده شد.
در چهار جهت ارگ، آثار قلعههای دیگری به چشم می‌خورد كه روی هم رفته یك چیز را روشن می‌سازند: قلاع نظامی مستحكم و استوار این سایت، قرارگاه فرماندهی و محل نگهداری اسناد و خزاین بوده است.
قدمت قلعه به نیمه نخست هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد البته آثاری از قرون ۶ و ۷ هجری قمری نیز در این محوطه خودنمایی می‌كند.
*آبراهه‌ها، حوضچه‌ها و پله‌ها
علاوه بر منافذی كه در بدنه سنگ‌ها ایجاد شده‌اند آبراهه‌ها یا نهرآب‌هایی دیده می‌شوند كه نزولات آسمانی از برف و باران گرفته تا تگرگ و حتی شبنم را به حوضچه‌های آب هدایت می‌كنند.
سند زیبا و قاطع این سخن؛ حوضچه كاملاً هندسی كنده شده بر بدنه سنگی كوه آنهم در لبه پرتگاه در فضای ارگ است. عمق این حوضچه سنگی ۳متر و ابعادش ۵/۲×۲متر است.
۱۲ پله كنده شده بر گرده ماهی بدنه سنگی كوه كه به حوضچه می‌رسد در دو جهت غربی و شمالی تعبیه شده است.
این پله‌ها به سطح فوقانی صخره ختم می‌شوند كه ناوی كنده شده دارد.
واضح است كه نزولات آسمانی از اطراف به این ناو هدایت شده و از آنجا به حوضچه ذخیره آب سرازیر می‌شوند.
علاوه بر وجود آبشارها كه در فصول بارانی تنوع خاصی به محوطه باستانی حووض‌لی می‌دهد، چشمه‌های آب نیز بر امنیت قلعه می‌افزاید تا قلعه‌نشینان از آنها سیراب شوند.
قلعه حووض‌لی سال۸۵ با شماره ۱۶۳۶۴ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.
