شهر شاندیز

شاندیز شهری در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ برابر با ۶٬۵۷۰ نفر بوده‌است. از ویژگی های منحصربه‌فرد شاندیز، دره‌های مصفا و پرآبی است كه به همراه درختان سر به فلك كشیده ، گلهای وحشی ، آب و هوای معتدل شاندیز و رودخانه‌های روانی كه از دامنه‌های شمالی كوههای بینالود سرچشمه می‌گیرند مناظر زیبایی را آفریده اند و گردشگران بسیاری را در تمام فصول سال به این ناحیه می كشانند كه رودهای مغان، مج، مایان، دهبار، جاغرق، كنگ و زشك از جمله این رودها میباشند.
این شهر در ۱۲ كیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. شاندیز طبق مصوبه دولت و هیات وزیران در سال ۱۳۸۴ به عنوان اولویت اول و تنها منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری ایران شناخته شده‌است.

موقعیت جغرافیایی

شهر ییلاقی شاندیز از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۷دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۳ دقیقه جای گرفته‌است. این شهر از شمال به میان ولایت و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه و از غرب با گلمكان و چناران مجاور می‌باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷٬۸۲۵ كیلومتر مربع است.

به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات بینالود و برخورداری از آب و هوای معتدل آب فراوان و باغهای وسیع و مناظر طبیعی دیدنی به عنوان یكی از كانونهای عمده مسافران و گردشگران از شهر مشهد و سراسر ایران است. این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراكمی از درختان و فضای سبز مناسبی می‌باشد. سراسر جنوب این شهر ارتفاعات بینالود خراسان واقع كه قله شیرباد در زشك شاندیز نیز مرتفع‌ترین نقطه استان به شمار می‌رود.

طبق مصوبه دولت در مهر سال ۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترك به شهرستان طرقبه شاندیز ارتقاء یافتند.
آب وهوا

آب وهوای شهر شاندیز معتدل می‌باشد و با توجه به طبیعت سرسبز، پوشش گیاهی، درختان انبوه و متراكم، رودخانه، ارتفاعات جنوبی و غربی شهر، در تابستان‌ها آب و هوایی خنك و زمستانهایی بسیار سرد دارد .میانگین دمای سالانه آن نیز ۲۵ درجه می‌باشد.
تاریخچه

با توجه به شواهد این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسكونی بوده و با توجه به این كه راه قدیم مشهد به نیشابور از این منطقه می‌گذشته دارای رونق فراوانی بوده‌است.

به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ (شاندیز) توسط حسام‌السلطنه حاكم خراسان در عهد قاجاریه یكی از مهمترین حوادث تاریخی این شهرستان است كه در كتاب روضه‌الصفای ناصری بدان اشاره شده‌است. به توپ بستن قلعه تاریخی این شهر به علت نافرمانی مردم شاندیز (شاهاندژ)از حكومت ظالم مركزی صورت گرفته‌است.مردم شاندیز به فرماندهی سرداریوزباشی حسن خان شاهاندژی(شاندیزی)مقاومت جانانه درمقابل سپاه قاجار ازخودنشان می‌دهندوبعدازمقاومت چندروزه،قلعه تاریخی شاهاندژ به توپ بسته شده واموال اهالی شهر به غارت رفته وسردارحسن خان شاندیزی نیز درراه دفاع ازمردم وشهر كشته می‌شود.
وجه تسمیه

در كتاب مطلع‌الشمس از اعتماد السلطنه درباره وجه تسمیه این شهر گفته شده، شاندیز را قبلاً «شاه‌دژ» یا «شاه‌دیز» به معنای شاه‌قلعه می‌نامیدند و در ابتدا مردم شاندیز به خاطر در امان بودن از حملات راهزنان و همچنین استفاده از موقعیت منطقه‌ای در بالای تپه‌ای مشرف به رودخانه و در قلعه شاندیز مسكن داشته و از سالهای ۷۸۰ تا ۸۰۰ هجری قمری به محل فعلی شهر نقل مكان كرده‌اند.

روضه الصفا شاندیز را شاهان دژ نامیده به معنی قلعه منسوب به شاهان.

حافظ ابرو در قرن نهم در كتاب جغرافیای تاریخی خراسان از شاندیز با عنوان شاندز یاد كر ده‌است وبه مرور زمان این كلمه تغییر كر ده و به شكل امروزی (شاندیز)shandizدرامده‌است.

‘نماد شهر شاندیز درخت چنار ۲۷۰۰ ساله این شهر است كه در یك مقطع زمانی (حدوداچهل سال پیش) به عنوان نشان وآرم شهرداری شاندیزنیز به كار می‌رفته‌است.[نیازمند منبع] به گفته اهالی داخل تنه این درخت قطور آنقدر وسیع بوده كه درداخل درخت چنارشاندیزچند مغازه قهوه خانه ،قصابی وكفاشی و…وجودداشته است.درخت چنارقدیمی۳هزارساله شاندیزقدیمی ترین موجودزنده این شهرستان است. اطراف این چناردرحال حاضر میدان امام خمینی=مركزشهرشاندیز)بطورفعال به عنوان مركز سیاسی اجتماعی اقتصادی شناخته می شده است ومركز تجمع وگردهمآیی هاومراسم مختلف مردم شهرشاندیز مختلف بوده است ./

‘” مشاهیرونخبگان “‘

پروفسور جوادتوكلیان شاندیز (فوق دكتری غدد داخلی از كانادا)

استادسیدمرتضی حسینی پورشاندیز(هنرمند نقاش مینیاتوروشاعرومجسمه ساز )

حمیدداودی شاندیز (نخبه برگزیده جشنواره خوارزمی و مخترع )

مهندس محمدجودی شاندیز(فوق لیسانس زمین شناسی ازاسترالیا)

آیت الله سیدمجتبی ذاكری شاندیزی (نویسنده متفكر ومولف كتب دینی)

رضاحقیقی شاندیز (هافبك عضوتیم ملی فوتبال ایران)

حجه الاسلام حسین غزالی(مدیرمسول روزنامه خراسان)

حمیدشاندیزی (فوتبالیست مطرح ملی)

محمد محمدی شاندیز(قاری جانباز معروف بین المللی ایران)

دكترمحمددهقان نغندری(دكترای حقوق ،نماینده مجلس شورای اسلامی ،سیاستمدار،عضوهیات رئیسه مجلس)

سردارشهیدمسعودافشاریان شاندیز (معروف به ببر خراسان و فرمانده لشگر خراسان دردفاع مقدس)

سردارشهید علیرضا گیلاسی شاندیز

سردارشهید حاج رضا خضرایی شاندیز

محمدرضا شهیدی فر(مجری مشهور صداوسیما)

دكتر محمدرضاكریمی (دكترای در رشته حسابداری، استاد و عضو هیات علمی دانشگاه)

محصول‌های مهم و سوغات شاندیز

مهمترین محصول تولیدی باغی در این شهر گیلاس است. سوغات مهم این شهر، صنایع دستی و به ویژه پوستین‌دوزی است.پوست و محصولات پوستی سوغات معروف و ناب این شهر است و كلیه محصولات پوستی مانند كت و كلاه و …از شهر شاندیز به دیگر شهرهای ایران ارسال می‌گردد. غذای معروف شاندیز، شیشلیك شاندیز است كه از شش تكه گوشت گوسفند با روش پخت مخصوص تهیه می‌شود و شهرت جهانی داشته و در بسیاری نقاط ایران و جهان رستورانهایی با نام این شهر زیبا وجود دارد كه به عر ضه غذای لذیذ شیشلیك شاندیز می‌پردازند
دیدنی‌های شهر
مراكز تفریحی

از مهمترین مراكز تفریحی و دیدنی شهر شاندیز می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:

مسجدجامع تاریخی شهر شاندیز
پارك جنگلی شاندیز در غرب شهر شاندیز
مجموعه توریستی رفاهی تفریحی گلستان شاندیز
مجموعه توریستی و گردشگری رستورانهای پدیده شاندیز +مركر خرید و تفریحات پدیده شاندیز
روستاهای سردسیر و خوش اب و هوا و سرسبز ابرده و زشك از توابع شهر شاندیز
مجموعه پذیرایی باغ سالار شاندیز
مجموعه اقامتی (هتل) و تفریحی دشت بهشت شاندیز
هتل آپارتمان كوروش شاندیز با مدیریت آقای صبوری
خیابان زیبای آبشار
رصدخانه نجوم رضوی شاندیز
پیست اسكی ابرده (شیرباد)
پیست موتور سواری ویرانی
تله كابین زشك شاندیز (درحال ساخت)

توضیح:مركر خرید و تفریحات پدیده شاندیز بزرگترین مركز خرید درقاره آسیا می‌باشد كه در حال احداث می‌باشد.

رستوران های اصیل شاندیز(غذای اصیل شاندیز)
هتل درحال ساخت بانام كشتی رویای شاندیز
بقالی نارون شاندیز بامدیریت آقای خلیلی

آثار تاریخی

آرامگاه شیخ حافظ ابردهی: بقعه و بنایی در غرب شهر شاندیز ابتدای روستای ابرده كه متعلق به حافظ بهاءالدین عمر ابردهی از مهمترین شیوخ خطه توس بوده وی به سال ۵۸۹ بوده‌است.
اخی علی قتلقشاه: وی كه پس از شیخ عبدالله غرجستانی به عنوان خلیفه و بزرگترین شیخ فرقه كبروی در ویرانی مستقر بوده به روایت مو لف مجمل فصیحی در سال هشتصد در گذشته‌است اگر چه منابع اولیه محل دفن علی اخی را ذكر نكرده‌اند لكن مرحوم عبد الحمید مولوی مقبره واقع در لنگر ویرانی شاندیز را مدفن همین شیخ معرفی كرده‌است.
رباط تاریخی ویرانی شاندیز: رباط بنایی تقریباً مستطیل شكل ساخته شده و از آجر و سنگ و ملاد است این بنا بیشتر در حاشیه مشهد – شاندیز قرار دارد و ۳۰۰ متر از جاده فاصله دارد و از آنجایی كه ویرانی بر سر راه مشهد و توس به نیشابور از طریق شاندیز قرار داشته محل استراحت كاروانهای زیارتی بوده‌است.
درخت چنار كهن شاندیز: درخت چنار كهن و تاریخی شهر شاندیز كه هنوز هم در مركز شهر واقع است تاریخ دور و درازی را نشان می‌دهد. قدمت آن بیش از ۱۰۰۰ سال است.
سنگ نگاره‌های شتر سنگ درخت بید شاندیز؛ اطلاعاتی دقیقی از این سنگ نبشته‌ها در دسترس نیست.
بقایای قلعه تاریخی شاهاندژ شاندیز

راه‌های ارتباطی

مهمترین راه ارتباطی شهر شاندیز مسیر آسفالته شاندیز-مشهد به طول ۲۰ كیلومتر می‌باشد و فرعی جاده حسن آباد به جاده سنتو از طرفی و از طرف دیگر به جاده شاندیز را می‌توان نام برد. راه شاندیز از طریق گراخك به گلمكان و از آنجا به چناران و از سمت جنوب شاندیز نیز از طریق نغندر به شهر طرقبه و از طریق كوههای زشك و بعد از عبور از خور به نیشابور منتهی می‌شود.

مردم شاندیز ایرانی‌تبار بوده و به زبان پارسی صحبت می‌كنند.گویش مردم شاندیز از مجموعه گویشهای خراسانی است.|
اقتصاد

اقتصاد شهری شاندیز بر پایه بیشتر باغداری، كشاورزی، گردشگری، اداری و خدماتی است. از قدیم هم معیشت عمده مردم شهر شاندیز باغداری وخدمات توریستی بوده و مشاغل و بخشهای دیگر اقتصادی در آن توسعه كمتری پیدا كرده‌است.

شهرك صنعتی طوس شاندیز و مجموعه بزرگ ورزشی ثامن شاندیز و همچنین مجموعه توریستی پدیده شاندیز و همچنین مركز خرید و تفریحات پدیده شاندیز كه در حال احداث می‌باشد و از بزرگترین و متنوع ترین مجموعه‌های خاورمیانه می‌باشد .