رودخانه گلپایگان

اطراف رودخانه گلپایگان از محل صفر احمد تا دربند در دراز به طول بیش از ۲۵ كیلومتر دارای بیشه زارهای سرسبز و متراكمی از انواع درختان تبریزی سپیدار، چنار بید، زبان گنجشك، سنجد، گز، نسترن، قیچ، اشك ارژن و انواع علفهای هرز مانند نی، مرغ، شیرین بیان، تلخ بیان، پونه، ترشك، چگن، خارشتر انواع خار و دیگر گیاهان خودرو بوده و در تراسهای و ماندرهای آن به غیر از كاشت انواع محصولات زراعی، و صیفی درختان مثمری چون با دام، گردو زردآلو، سیب، آلوچه، آلبالو، به، انگور و آلو كاشته شده است. در این بخش آب رودخانه دائمی بوده به همین سبب انواع ماهیان رودخانه‌ای و كپور ماهیان، بخصوص در نواحی عمیق و محل بندهایی كه آب را به مزارع و روستاها می‌رسانند زندگی می‌كنند. این رودخانه كه از كوههای جنوبی خوانسار هم می‌گذرد، پس از گذشتن از گلپایگان لعل بار (اناربار) نامیده می‌شود و مازاد آن در مشرق شهرستان قم به مسیله می‌ریزد. «پل قاضیید»، با پایه‌های سنگی و طاقهای آجری كه در سیلابهای عظیم سالهای ۱۳۱۳-۱۴ گلپایگان را نجات داد، روی همین رودخانه‌است. روی رودخانه مزبور، در نزدیكی قریه اختخوان از توابع گلپایگان سد مهمی بسته‌اند.

رود گلپایگان رودخانه مهم این شهرستان است كه در كتاب‌های جغرافیایی رود قبله نیز نامیده می‌شود. این رودخانه از این جهت رود قبله نام گرفته كه جهت جریان آب آن رو به قبله (از جنوب باختری به شمال خاوری) است. شاخه‌ها یا شعبات این رودخانه از خاور كوه سفید (شمال گردنه پس گله)، كوه دره روغنی در شمال باختری روستای خلعت پوشان، بلندی‌های مشرف به روستای مغاندر و كوه قبله واقع در جنوب باختری آبادی آغچه (آقچه یا آخچه) سرچشمه می‌گیرند. این مناطق همگی جزو منتهی‌الیه شمال باختری شهرستان فریدن هستند.