بقایای ویرانه پل لاتیدان كه به آن پل رود كول نیز گفته می‌شود در مسیر كاروان رو دوره صفوی شیراز – بندرعباس، روی بستر رودخانه كول در ۵۰ كیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد.
پل تاریخی لاتیدان كه به طولانی‌ترین پل تاریخی ایران نیز شهرت دارد در سال ۱۳۷۲ بر اثر وقوع سیلاب در نزدیكی روستای نیم كار شهرستان خمیر از خاك بیرون آمد.
این پل با ۵۰۰ سال قدمت و طول یك كیلومتر دارای ۲۳۳ دهانه بوده كه امروزه تنها ۳۳ دهانه آن سالم و بیش از ۲۰۰ متر آن قابل احیاء است.
بخش‌هایی از این پل در سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۶ در دو مرحله با هزینه ۸۰ میلیون تومان مرمت شده است.
برای دیدن طویل‌ترین پل ایران باید به جنوب ایران و استان هرمزگان سفر كنید. در ۵۰ كیلومتری غرب بندرعباس روی رود «كول» پلی بسیار بلند و طویل ساخته شده است كه برای تجسم اندازه آن كافی است بدانید طول پل لاتیدان چیزی حدود سه برابر سی و سه پل اصفهان است.
عرض پل لاتیدان به دلیل طولانی بودن آن در بخش‌های مختلف متغیر است. یكی از اصلی‌ترین دلایل تخریب قسمت میانی پل، نبود امكان ساخت پی و شالوده محكم برای آن به دلیل شدت جریان آب رود است. مصالح به كار رفته در ساخت این پل سنگ‌های تراش نخورده و ناهمگون است كه توسط ملاط به یكدیگر متصل شده‌اند.
این پل ظاهراً در زمان شاه عباس اول و در جریان احداث جاده كاروان رو ساخته شده و نقش موثری در نقل و انتقال نیرو و تداركات برای باز پس گیری منطقه خلیج فارس از استعمارگران پرتغالی داشته است.
رودخانه كول از رودهای پر آب منطقه بوده و در این محل دارای بستر عریض و طغیان‌های فصلی است. بر همین اساس، در مسیر جاده كاروان رو، احداث پلی طویل بر بستر رودخانه ضرورت داشته است.
پل لاتیدان طولانی‌ترین پل تاریخی ایران و یكی از باشكوه‌ترین آنهاست. لیكن به جهت سهل انگاری در شالوده سازی و شاید تعجیل در ساخت آن – برای حمله به پرتغالی‌ها – و همچنین طغیان‌های شدید رودخانه، مدت نسبتاً كمی بعد از ساخت قسمتی از آن فرو ریخت.
در بازدیدی كه انگلرت كمپفر از این پل در سال ۱۶۸۶ میلادی داشته، قسمت‌هایی از آن فرو ریخته بود. پل لاتیدان در زمان آبادانی بیش از هزار متر طول داشته و متشكل از سه قسمت شرقی، غربی و دیواره سدی بین آن دو بوده است.
امروزه از قسمت شرقی حدود ۲۷۰ متر و از قسمت غربی ویرانه ۱۴۷ متر باقی مانده، ولی از دیواره سدی به جهت اینكه در معرض جریان اصلی رودخانه قرار داشته، آثار زیادی برجای نمانده است.
این دیواره حدود ۸۰۰ متر طول، ۲ متر ارتفاع و حدود ۷ متر عرض داشته و ظاهراً در فواصل معین با جرزهای نیم دایره تقویت می‌شده است. از قسمت غربی پل تنها بقایای ۱۷ پایه كه به طور منظم و در یك محور ساخته شده‌اند، باقی مانده كه قابل بازسازی نیست.
این پایه‌ها در جهت بالا رود و پایین رود دارای موج شكن‌های نیم دایره بوده و مصالح و شیوه ساخت آنها مشابه بخش‌های دیگر پل است. به نظر می‌رسد كه عرض پل در قسمت غربی ۸۰/۶ متر و بیشتر از قسمت شرقی بوده است.
از قسمت شرقی كه ۲۷۰ متر طول و ۳۳ دهانه یا چشمه داشته، آثار بیشتری برجای مانده است. این قسمت پل ۴۰/۵ متر عرض (۶۰/۱ متر كمتر از قسمت غربی) داشته و با شیب ملایمی بر ارتفاع آن افزوده می شده است؛ به طوری كه از یك متر در كناره رودخانه به ۶ متر و با احتساب جان پناه‌ها به ۵/۶ متر در میانه می‌رسیده است. ۳۳ دهانه این قسمت دارای ابعاد مختلفی بوده‌اند كه از كناره تا میانه وسیع‌تر می‌شده است.
در حال حاضر حدود ۲۰ دهانه این قسمت سالم برجای مانده كه نشان دهنده معماری پیشرفته و درخور توجه آن است. در ابتدای این قسمت ۹ دهانه كوچك فرعی وجود دارد كه پل از آن به بعد كامل می‌شود.
از نهمین دهانه به بعد، پل ۱۷ دهانه به عرض ۴۰/۵ و ۱۷ پایه به عرض ۸۰/۳ متر دارد. عرض بیست و ششمین دهانه ۸۰/۵ متر است كه در جریان اصلی آب قرار دارد.
قسمت شرقی پل با دهانه‌های دیگر و مطابق با همین عرض ادامه پیدا می‌كند؛ هرچند جریان اصلی رودخانه آسیب‌های زیادی به این قسمت وارد ساخته است.
روی پایه‌های قسمت اصلی این بخش از پل، آبگذرهایی در دو طبقه تعبیه شده كه در مواقع طغیان، آب را از خود عبور داده و همچنین سبب صرفه جویی در مصالح و كاهش وزن پل می‌شده است. پایه‌های پل در این بخش حدود یك متر بالاتر از سطح آب و حداقل ۵۰/۲ متر بالاتر از بستر رودخانه قرار دارد.
اضلاع پایه‌ها در جهت مخالف و موافق جریان آب دارای موج شكن‌هایی با قوس جناغی است تا فشار آب به پایه ها را بشكند. طول این پایه ها ۱۵/۱۰ متر است. روی این پایه‌ها، جرزهایی به طول ۸۰/۸ و عرض ۴۵/۱ متر ساخته شده و بین آنها، آبگذرهایی در دو طبقه جا گرفته است. طاق دهانه‌های اصلی و آبگذرهای روی پایه‌ها به این جرزها متكی است. ارتفاع آبگذر طبقه اول ۲۰/۲ و طبقه دوم ۱/۵۰ متر است.
سطح گذر پل لاتیدان را با سنگ‌های مسطح فرش و لابه‌لای آنها را با ملات پر كرده بوده‌اند. پل رود كول با توجه به بستر رسوبی و غیر مستحكم رودخانه، فاقد یك شالوده مستحكم و یكپارچه است و ظاهراً حتی بستر رودخانه در این محل برای جلوگیری از شسته شدن بنیان پایه‌ها، سنگ فرش نشده و پی‌ها هر كدام به طور مستقل روی بستر رسوبی رودخانه نهاده شده است.
پل تاریخی لاتیدان در فهرست آثار ملی كشورمان نیز به ثبت رسیده است.
