واژهی اردبیل یك واژهی ایرانی است كه ریشه اوستایی دارد. این واژه، از از واژهی «آرتا» (بهمعنی مقدس كه در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده است) و «ویل» به معنی شهر تشكیل شدهاست. وسعت این شهرستان ۳۸۱۰ كیلومتر مربع است و در میان ارتفاعات كوهستانهای ساوالان (سبلان)، باغرو (تالش) و بزغوش قرار دارد. اردبیل از مناطق با اهمیّت ایران بهشمار میآید و دارای آثار و بناهای تاریخی فراوان جاذبههای طبیعی بسیار است.
گردنه حیران ، بهشت سبز جاهای دیدنی اردبیل
جاده آستارا – اردبیل، رویای زیبای ایران است و باید آن را از بهترین جاهای دیدنی اردبیل به حساب آورد. عاشقان سفر و جادهگردها حتما هر ساله این مقصد را به عنوان یك سفر زیبا برای خود انتخاب میكنند. یكی از تماشاییترین جلوههای این جاده گردنه حیران است كه با زیباییهای جادوییاش در خاطر همه میماند. گردنهای با تصاویر حیرتانگیز و بهیادماندنی. این گردنه نگین انگشتر مسیرهای جادهای در ایران است. گردنهی زیبای حیران كه یك منطقهی مرزی است جایی است كه میتوانید هم زیباییهای ایران را ببینید و هم جنگلهای كشور آذربایجان را. در این مسیر میتوانید از امكانات تفریحی خوبی مثل تلهكابین استفاده كنید.
گردنه حیران كه ۳۵ كیلومتر طول دارد به عنوان یكی از زیباترین مسیرهای جادهای ایران شناخته میشود. حیران در منطقهای ییلاقی قرار گرفته و آخرین منطقهی حفاظتی استان گیلان است. میگویند برای این حیران نام دارد كه محال است كسی در رخ در رخ این گردنه بایستد و مبهوت زیباییهای شگفتانگیز آن نشود. در گردنه حیران، هر لحظه یك غافلگیری از طبیعت پیش روی چشمان شماست.
جاده اسالم به خلخال یك رویای سبز
جاده اسالم به خلخال، جاده ای است تماشایی و چشم نواز به طول ۷۰ كیلومتر كه از شهر اسالم در استان گیلان آغاز می شود و به شهر خلخال در جنوب استان اردبیل و بین استان آذربایجان شرقی و زنجان منتهی می شود.
قرار گرفتن این جاده در منطقه شمالی كشور، آن را تحت تاثیر اقلیم خاص این منطقه قرار داده؛ به طوری كه در اغلب فصول سال بارش باران در آن مشاهده می شود. ارتفاع زیاد جاده نیز در نزدیكی خلخال باعث شده تا دمای هوا حتی در تابستان نیز سرد باشد و تجربه ای متفاوت برای تان رقم بزند. رطوبت و مه نیز مهمان همیشگی این جاده است چرا كه در همسایگی آن، دریای خزر قرار دارد و همین بر جاذبه های جاده می افزاید.
با آغاز این مسیر از شهر اسالم، ابتدا جادهای پیچ در پیچ و پوشیده از درختان جنگلی پیش روی تان قرار می گیرد. با دور شدن از اسالم و حدود یك ساعت رانندگی، با دشت های سرسبز احاطه می شوید و مناظر شگفت انگیزی را خواهید دید. شاید به همین دلیل است كه این جاده را به عنوان یكی از زیباترین جاده های ایران می شناسند و آن را رویایی ترین مسیر جنگلی ایران می پندارند.
غار یخگان ، شگفتی طبیعت اردبیل
غار یخگان از جاهای دیدنی خلخال در ارتفاع دو هزار و ۴۰۰ كیلومتر از سطح دریا و در فاصله ۷۷ كیلومتری از مركز شهرستان خلخال در اردبیل قرار دارد. این غار در مساحتی به وسعت ۱۱۰۰ هكتار قرار دارد و بهخاطر داشتن خاصیت یخچالی در بخشی از غار به آن یخگان میگویند. دهانهی ورودی كوچك نیممتری آن از طریق یك راهرو تنگ و باریك و طولانی به طول ۱۰ متر و به قطر ۵۰ سانتیمتر به تالار وسیعی منتهی میشود. طول و عرض تالار به ترتیب ۳۶٫۵ و ۱۵ متر و حداكثر ارتفاع آن حدود ۱۲ متر است.
غار یخگان، ورودی دیگری نیز دارد كه از ورودی اصلی تنگتر است و برای ورود و خروج از آن استفاده نمیشود. هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناك است و این موضوع باعث شكلگرفتن حوضچههای آبی تا عمق ۱٫۵متر در ضلع شرقی كف غار شده است.
یكی از جالبترین قسمتهای غار یخهای بزرگی است كه داخل آن شكل گرفته است. این یخها بهدلیل وجود دریچههای سنگی و صخرهای غار و طی مسیر هوا از داخل آن دریچهها ایجاد شدهاند. این عبور هوا باعث میشود كه بر روی صخرههای موجود رطوبت تولید شود و این رطوبتها شروع به شكلگیری كنند. هوای غار به وسیلهی دودكشی كه به بیرون از غار راه دارد تامین میشود در آن اثری از كمبود اكسیژن نیست. تالار اصلی غار از جانب ضلع غربی به وسیله راهروهایی پیچدرپیچ به تالارهای كوچكی وصل میشود. این غار یك اثر طبیعی بسیار زیبا است كه میتوان ویژگی منحصربهفرد آن را خاصیت متضاد آن با هوای خارج از غار دانست. شگفتانگیز است كه هوای داخل غار در زمستان گرم و در تابستان سرد است.
تشكیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقههای نازك در سطح دیوارها و سقف غار، غار یخگان را به یك جای خاص تبدیل كرده است. ویژگی منحصر به فرد غار یخگان باعث شده است اهالی ساكن در محدوده آن از این غار به عنوان یخچالی در فصول گرم سال استفاده كنند. یخگان كه معجزهی خلخال و اردبیل است در سال ۸۱ به ثبت ملی رسیده و به عنوان یك اثر ملی طبیعی از آن یاد می شود.
دریاچه نئور ، بزرگترین دریاچه طبیعی اردبیل
برای رسیدن به دریاچه نئور مسیر سختی در پیش داریم اما این سختی به تماشای زیباییهای نئور میارزد. این دریاچه مابین شهر اردبیل و خلخال است كه در مرز بین استان گیلان و اردبیل قرار دارد و از درخشانترین جاهای دیدنی اردبیل است. برای رسیدن به نئور باید ۳۵ كیلومتر از شهر اردبیل به سمت خلخال بروید. بعد از رسیدن به به ده بودالالو، یك مسیر ۱۳ كیلومتری دیگر به بالای جاده بروید. به روستای عباسآباد میرسید و پیشنهاد ما به شما این است كه از این روستای زیبا تا جایی كه میتوانید لذت ببرید. از عباسآباد كه عبور كردید به دریاچه زیبای نئور به مساحت ۲۱۰ هكتار و عمق ۵ متر میرسید.
مسیر رسیدن به دریاچه كاملا آسفالت است اما جادهای كه دور دریاچه قرار دارد خاكی است. در این دریاچه ماهی قزلآلای رنگینكمان وجود دارد. هر سال قبل از زمستان این ماهیها از دریاچه بیرون آورده میشوند و دلیل این كار آن است كه سرمای هوا باعث میشود آب یخ بزند و آب یخزدهی دریاچه باعث مرگ ماهیها میشود. پس از پابان زمستان، باز هم این ماهیهای كوچك در دریاچه رها میشوند.
وجود بارندگی های مناسب و چشمههای فراوان در این منطقه باعش شده كه دریاچه همیشه پر از آب باشد. در فصل گرم سال گردشگران زیادی به كنار دریاچه میروند تا از هوای مطبوع و زیباییهای آن استفاده كنند و با استراحت در كنار طبیعت بكر دریاچه، از بودن در آن لذت ببرند. یادتان باشد كه شكار پرندگان آبی این دریاچه ممنوع است و همین موضوع حیات طبیعی این منطقه را حفظ كرده است.
بقعهی شیخ صفیالدین اردبیلی، بقعهای زیبا از جاذبههای گردشگری اردبیل
برای علاقهمندان به تاریخ و مكانهای تاریخی، بقعهی شیخ صفی الدین اردبیلی یكی از دیدنیترین جاهای دیدنی اردبیل و ایران است كه در محلهی عالیقاپو اردبیل قرار دارد و در نوع خود یك شاهكار به حساب میآید.
این بقعه كه مجموعهای زیبا از هنر كاشیكاری، خطاطی، منبتكاری و… است ساعتها چشم بازدیدكنندگان را به خود خیره میكند. مقبرهی شیخ صفیالدین، مقبرهی «شاه اسماعیل صفوی» و همسرش و كشتهشدگان جنگ «چالدران» در دل این هستند كه از جاهای دیدنی اردبیل به حساب میآید.
بازار اردبیل ، یادگار دوران صفویه
بازار بزرگ و قدیمی اردبیل یكی از مكانهای دیدنی اردبیل كه یادگار معماری دوران «صفویه» هستند، در میانهی شهر و در طرفین خیابان امام خمینی قرار دارند. تیمچهها، حمام، مسجد و سراهای زیادی در این بازار قرار گرفتهاند كه تاریخچهای بس طولانی دارند. تاریخچهای كه به سدههای ۷ و ۸ هجری قمری بازمیگردد. قمست عمدهی بازار در ۵۰ سال گذشته تخریب شده و ارتباط برخی از قسمتهای بازار كاملاً از بین رفته است.
بازار قدیمی یا بازار بزرگ از دیگر جاذبههای گردشگری اردبیل است كه در مركز و در دو طرف خیابان امام خمینی قرار دارد. مجموعهای عظیم با معماری بسیار زیبا و ارزشمند از دوران صفویه كه با طاقهای جناغی و گنبدهای ساده، زیبایی چشمنوازی یافته است. محوطهی داخلی بازار، نور و روشنایی خود را به كمك روزنههایی كه در پوششهای گنبدی تعبیه شده است، دریافت میكند. چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه، بازار اصلی، بازار چاقوسازان، راستهی پارچه فروشان، سراجان، بازار زرگران، راستهی كفاشان، مسگران، راستهی پیر عبدالملك، علافان و … بخشهای مختلف این بازار وسیع را تشكیل میدهد. متاسفانه بخش اعظمی از این بازار به دلیل ساختوساز خیابانهای مختلف در ۵۰ سال اخیر، از بین رفته است.
دشت مغان با مناظری زیبا و خیرهكننده
دشت مغان جلگهای زیبا و چشمنواز در استان اردبیل است. این دشت زیبا از طرف شمال و شرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب به شهرستان مشكینشهر و از غرب به ارسباران میرسد و یك زیبایی بینظیر در میان جاهای دیدنی اردبیل است. قسمت عمدهی دشت مغان در جمهوری آذربایجان است اما بخشی از آن در شمالیترین نقطهی استان اردبیل قرار دارد.
این دشت با مناظری زیبا و خیرهكننده بر بستر استان اردبیل جلوه مینماید و از سه قسمت كوهستانی، كوهپایهای و جلگهای تشكیل شده است. نواحی كوهستانی دشت مغان، ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه هستند و با شیب بیش از ۱۰ درصد، از ارتفاع حداقل ۱۰۰ متر به سمت جنوب و غرب بر میزان ارتفاع افزوده شده و تا حدود ۷۰۰ متر میرسند. نواحی جلگهای دشت مغان، در شمال منطقه با شیب بسیار ملایم، كمتر از ۵ درصد تا سواحل رود ارس گسترش دارند و چون خاكهای آبرفتی دانه ریز دارند و رسوبی و حاصلخیز هستند، زمینهای عمده كشاورزی در این قسمت قرار دارد و تراكم جمعیت در آن بالاست.
چشمههای آب گرم سرعین
۲۵ كیلومتر كه از شهر اردبیل فاصله بگیرید، به شهری به نام سرعین میرسید. سرعین را باید شهر چشمهها دانست و نامش را هم از همین موضوع گرفته است زیرا سرعین به معنای سرچشمه است. چشمههای آبگرم این شهر سبب شهرت آن هستند و به ویژه در تابستان تعداد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به سرعین میروند تا هم از آب و هوای خنك و پاكیزه و مناظر زیبای آن لذت ببرند و هم از چشمههای آب گرم سرعین و خاصیت و ویژگی های منحصر به فرد آن استفاده كنند.
در این شهر چندین چشمه آب گرم وجود دارد كه بسیاری برای تفریح و بسیاری دیگر برای خواص درمانی آن ها، این شهر را انتخاب می كنند.
به غیر از آب گرم، این شهر دو استخر آب سرد هم دارد. میتوانید از آب گازدار گوارای سرد این دو استخر بنوشید و لذت ببرید. این استخرها در ۵ كیلومتری سرعین قرار دارد و در دره ای به نام ویلا دره با چشماندازی زیبا و طبیعتی فوقالعاده میتوانید آنها را پیدا كنید.
جنگل فندقلو ، از زیباترین دیدنیهای اردبیل
جنگلی سرسبز و زیبا با دشتی بسیار بزرگ از گل بابونه. این تصویری است كه در جنگل فندقلو اردبیل پیش چشمان شماست. در این جنگلها پرسه بزنید و از دریاچههای آبگرم لذت ببرید و میوههای تازهی جنگلی را به حس چشایی خود هدیه كنید. فندقلو یكی از زیباترین جنگلهای ایران است و در میان جاهای دیدنی اردبیل یك جای بینظیر است. دشتهای وسیع بابونهی فندقلو در فصل بهار دیدنی هستند و جشنوارهی گل در آن برگزار میشود. چشمهی آبگرم، تلهكابین و پیست اسكی روی چمن در فندقلو میتواند خاطرات فراوانی برای شما ایجاد كند.
فندقلو در نزدیكی گردنهی زیبای حیران قرار گرفته است. این جنگل برای میوه های فندق بسیار مشهور است و اگر در فصل مناسبی به اینجا سفر كنید، میتوانید از طعم خوش فندق تازه لذت ببرید. برای رسیدن به جنگل فندقلو از مسیر اردبیل و نمین را بروید. این جنگل زیبا در ۱۰ كیلومتری شهرستان نمین قرار دارد كه بخش بزرگی از آن در اردبیل است و بخش كوچكی از آن هم در گیلان.
جسارت راه رفتن روی پل معلق پیرتقی
«پل معلق پیرتقی» اولین پل معلق خاورمیانه و بلندترین پل معلق ایران است. این پل در «خلخال» قرار دارد. حس هیجان عبور از روی پل معلق ۷۰ متری با ارتفاع ۶۰ متر از رودخانه، گردشگران ماجراجو را به سوی خود جلب كرده است. پل معلق پیرتقی تنها یكی از دیدنیهای بیشمار استان اردبیل است كه در درههای عمیق و زیبای شهر هشتجین در شهرستان خلخال واقع شده است و محل اتصال دو رودخانه گیوی چای و قزل اوزن است. از روی این پل عبور كنید و بگذارید تكانهای شدید آن، هیجان را به لحظههایتان بیاورد.
پل معلق مشگین شهر ، زیبایی و هیجان
پل معلق مشگین شهر را باید نخستین پل معلق تفریحی ایران دانست كه یكی از جذابترین جاهای دیدنی اردبیل به شما میرود. این پل زیبایی ناب اردبیل است و بر روی رودخانهی خیاوچایی و پارك جنگلی مشگین شهر قرار دارد. تجربهی این پل حتما هیجانانگیز خواهد بود. عرض این پل ۲ متر است و طول آن را به اندازهی تعداد روزهای سال، یعنی ۳۶۵ متر ساختهاند. این پل در ارتفاع ۸۰ متری ساخته شده است و طولانیترین پل معلق خاورمیانه است.
پل معلق مشگین شهر را مهندس گنجعلیبیگ ساخته است. او با توجه به زیبایی چشمنواز دره سرسبز این منطقه و با الهام از پل كاپیلانوی ونكوور كانادا اقدام به طراحی این پل كرد و چنین شاهكاری را به وجود آورد.
قلعه قهقهه
قلعه قهقهه نام یكی از جاهای دیدنی اردبیل است كه در شهر باستانی مشكین شهر قرار دارد و قدمت آن به دوران پیش از اسلام باز میگردد. با وجود اینكه دیگر چیز زیادی از این قلعه باقی نمانده، اما هنوز هم میتوانید با كمی قدرت تجسم و خلاقیت، ظاهر ابتدایی آن را تصور كنید. بر اساس اسناد تاریخی، قدمت ساخت قلعه قهقهه به دوران ساسانی باز میگردد و در اعصار مختلف، كاربریهای متنوعی داشته. در ابتدا این قلعه یك دژ نظامی بوده است اما در دوران قاجار از آن به عنوان زندان سیاسی استفاده كردند و به همین خاطر شهرت زیادی در تاریخ دارد. این قلعه در دل طبیعت زیبای مشكین شهر قرار دارد و میتواند گزینه مناسبی برای پیك نیك و طبیعتگردی هم باشد.
پل معلق پیر تقی
پل معلق پیر تقی نام یكی از طولانیترین پلهای معلق ایران است كه در نزدیكی روستای پیر تقی قرار دارد و یكی از مهمترین جاهای دیدنی اردبیل محسوب میشود. این پل از جنس چوب ساخته شده است و شاید پیش از این، نمونه چنین پلی را تنها در فیلمهای ماجراجویانه دیده باشید. این پل ۷۰ متری بر فراز درهای ۶۰ متری ساخته شده است. از این ارتفاع، دیدن دره و رودخانه خروشانی كه زیر پایتان قرار دارد، قطعا باعث ترشح حجم زیادی از آدرنالین در خون شما خواهد شد. این پل كاملا معلق بوده و فاقد هرگونه ستون است. به همین خاطر، با فشار باد هم جا به جا میشود و ترس و دلهره عجیبی را در دلتان ایجاد میكند. اما تمام این ترس و دلهره باعث نشده تا ذرهای هم از تعداد گردشگران و بازدید كنندگان این پل معلق خاص و منحصر به فرد كم شود. اگر به دنبال تجربهای هیجان انگیز هستید كه عرق سرد را بر پیشانی شما مینشاند، حتما از این پل بازدید كنید. البته اگر ترس شدید از ارتفاع دارید، بهتر است قید این بازدید را بزنید و به فكر سلامت خود باشید.
آبشار كركری
آبشار كركری در جنوب شهر زیبا و تاریخی مشكین شهر قرار دارد و یكی از زیباترین جاهای دیدنی اردبیل محسوب میشود. آبشار كركری در نزدیكی روستای ییلاقی قیرخ بولاغ قرار گرفته و از آب شدن برف ارتفاعات این منطقه به وجود میآید. بد نیست بدانید كه آبشار كركری مشكین شهر حدود ۲۵ متر ارتفاع دارد و میتوانید رطوبت آب حاصل از آبشار را تا دهها متر آنطرفتر روی پوست خود احساس كنید. البته باید بدانید كه دسترسی به این آبشار كمی دشوار است و برای افراد كم توان و كودكان مناسب نخواهد بود. به علاوه اینكه تنها باید شش ماه ابتدایی سال را برای بازدید از آبشار كركری انتخاب كنید. زیرا این منطقه زمستانهای بسیار سرد و پر برفی را تجربه میكند و حتی در برخی مواقع، آب آبشار نیز یخ میبندد.
پارك جنگلی خیاو چایی
در جنوب شرق شهر زیبای مشكین شهر، رودخانهای خروشان با نام خیاوچای، باعث خلق طبیعتی بكر و دیدنی شده است. این رودخانه در درهای با همین نام قرار دارد و یكی از زیباترین مناطق طبیعی مشكین شهر محسوب میشود. تمام این طبیعت بكر، پارك جنگلی زیبایی با نام خیاوچای را تشكیل دادهاند كه مناظرطبیعی آن چشم هر بینندهای را مجذوب خود میكند. در سفر به اردبیل، حتما باید سری به مشكین شهر و پارك جنگلی زیبای خیاوچای بزنید. فصل بهار را میتوان زیباترین فصل خیاوچای و بهترین زمان بازدید از آن دانست. برای دسترسی به این پارك، باید از همان ابتدای جاده اردبیل به مشكین شهر، وارد جاده مخصوص آن شوید.
آبشار هشتجین
آبشار هشتجین در روستایی با همین نام و در شهرستان خلخال قرار گرفته است. آبشار هشتجین یكی از تماشاییترین جاهای دیدنی اردبیل به شمار میآید و برای كسانی كه به دنبال دیدن طبیعتی بكر و مثال زدنی هستند، گزینه مناسبی خواهد بود. البته باید در نظر داشته باشید كه آب و هوای اطراف آبشار هشتجین بسیار سرد و كوهستانی است و تنها در شش ماه اول سال میتوانید از آن بازدید نمایید.
تالاب جیران گلی
در ۲۰ كیلومتری جنوب شرق مشكین شهر و در نزدیكی لاهرود، تالابی زیبا به نام تالاب جیران گلی وجود دارد كه یكی از بینظیرترین جاهای دیدنی اردبیل است. این تالاب ظاهری بسیار متفاوت با تالابهایی كه در تمام زندگی خود دیدهاید، دارد. تالاب جیران گلی در زیستگاه شیروان درهسی قرار گرفته و حدود دو هزار و ۲۰۰ متر از سطح دریا فاصله دارد. به همین خاطر جزو مناطق كوهستانی است و همواره آب و هوایی سرد و كوهستانی را تجربه میكند. صخرههای اطراف این تالاب منظرهای كم نظیر را به نگاه بازدیدكنندگان هدیه میدهند و در آنجا میتوانید ساعتها محو تماشای این همه زیبایی باشید.
شهر یری
شهر یری یا همان محوطه باستانی شهر یری، در شمال غرب روستای پیرازمیان و در جوار رودخانه قره سو قرار دارد. این شهر كه جزو توابع اردبیل محسوب میشود، یكی از قدیمیترین مناطق ایران به شمار میآید. بر اساس اسناد تاریخی به دست آمده، آثار باستانی به جای مانده دارای قدمتی در حدود ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد مسیح هستند. برخی از سنگوارههایی كه در محوطه باستانی شهر یری بر جای ماندهاند، دارای قدمتی هفت هزار ساله هستند. در این مجموعه بیش از ۲۸۰ سنگواره باستانی وجود دارند كه در مساحتی به وسعت ۴۰۰ هكتار قرار گرفتهاند. بازدید از شهر یری شاید برای كودكان یا افراد كم توان مناسب نباشد اما سعی كنید حتما به این شهر تاریخی سری بزنید.
پیكره سنگی بابا داوود عنبران
پیكره سنگی بابا داوود عنبران یكی از عجیبترین و منحصر به فردترین جاهای دیدنی اردبیل به شمار میآید. این پیكره سنگی در حقیقت چهره یك انسان است كه در دل صخرهای بر ارتفاع ۲۰ متری كوه تراشیده شده است. البته برای درك اجزای صورت این پیكره سنگی، باید دقت زیادی داشته باشید. برخی از باستان شناسان بر این باور هستند كه این صخره عجیب، در اثر فرسایش به وجود آمده و انسان هیچ دخل و تصرفی در ساخت آن ندارد. اما برخی از مردم محلی اعتقاد دارند كه این پیكره سنگی مربوط به بابا داوود عنبران، نگهبان دریای خزر است. به هر حال این صخره تبدیل به یكی از مهمترین جاهای دیدنی اردبیل شده و به خاطر حضور در طبیعتی بكر و دیدنی، همه ساله گردشگران زیادی را جذب خود میكند.
آرامگاه شیخ امینالدین جبرئیل
آرامگاه شیخ امین الدین جبرئیل یكی از مهمترین جاهای دیدنی اردبیل محسوب میشود كه پیكر بی جان پدر شیخ صفی الدین، یكی از اجداد پادشاهان صفوی را در خود جای داده است. قدمت این آرامگاه به قرن دهم هجری قمری باز میگردد و در روستای كلخوران اردبیل واقع شده است. این آرامگاه به شكل یك برج زیبا و خشتی ساخته شده و شباهت زیادی به مقبره شیخ صفی دارد. بد نیست بدانید كه قدمت تمام تزئینات و نقاشیهای به جای مانده در این مقبره، به دوران صفوی باز میگردد. گفتنی است كه این مقبره در سال ۱۳۱۰، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و یكی از نمونههای بارز معماری ایرانی – اسلامی به شمار میآید.