ایران كشوری چهارفصل است كه انواع و اقسام جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی را در دل خود جای داده است. استان سیستان و بلوچستان به‌تنهایی میزبان چندین نمونه از عجایب باورنكردنی است كه بازدیدكننده را شگفت‌زده می‌كنند. از دریاچه صورتی لیپار گرفته تا كوه‌های مریخی چابهار همگی استان سیستان و بلوچستان را به یكی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری تبدیل كرده‌اند. در ادامه ضمن آشنایی بیشتر با این استان بی‌نظیر، با بهترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
معرفی استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان از وسیع‌ترین استان‌های ایران محسوب می‌شود و ۲۶ شهرستان از جمله زاهدان، زابل، ایرانشهر و سراوان دارد. این استان در مجاورت خراسان جنوبی، كرمان، هرمزگان، دریای عمان، كشور افغانستان و پاكستان قرار دارد. آب‌وهوای نواحی مختلف سیستان و بلوچستان یكسان نیست، اما عمدتا گرم و خشك است. از این رو پیشنهاد می‌شود در فصل‌های خنك همچون پاییز یا اوایل بهار به این استان سفر كنید.
تابه‌حال عبارت «رنگین‌كمان معادن» به گوشتان خورده است؟ استان سیستان و بلوچستان لقب رنگین‌كمان معادن را از آن خود كرده و سرشار از ذخایر معدنی مختلف است، اما این تنها دلیل اهمیت این استان نیست. سیستان و بلوچستان از لحاظ فرهنگ غنی، صنایع‌دستی زیبا، منابع طبیعی متنوع، گونه‌های جانوری خاص همچون گاندو، بناهای تاریخی باارزش و موارد دیگر جایگاه ویژه‌ای میان استان‌های كشور دارد. این استان نه‌تنها لایق لقب رنگین‌كمان معادن بلكه لایق لقب رنگین‌كمان استان‌هاست. در ادامه سراغ معرفی معروف‌ترین و مهم‌ترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان می‌رویم.
۱. تالاب هامون
تالاب هامون یكی از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌كره ایران و جهان است. نام دریاچه و تالاب هامون بارها در متون ادبی و تاریخی آورده شده‌اند و نام‌های مختلفی همچون دریاچه زره (در شاهنامه) گرفته‌اند. این تالاب همواره یكی از پربازدیدترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان بوده، اما متأسفانه در سال‌های اخیر دچار بحران بی‌آبی شدید شده است. هم‌اكنون به‌سبب این بی‌آبی، پس از رسیدن به تالاب هامون باید مسیری نسبتا طولانی را برای رسیدن به آب طی كنید. با همه این تفاسیر، تالاب و دریاچه هامون یكی از تماشایی‌ترین جاهای دیدنی این استان محسوب می‌شود كه سرزدن به آن خالی از لطف نیست.
آدرس تالاب هامون: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زابل، جاده زابل به نهبندان، سه‌راهی میل نادر، پاسگاه نیروی انتظامی، چاه خرما، تالاب هامون
۲. ساحل دریا بزرگ
چابهار به‌تنهایی جمعی از زیباترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان را در خود جای داده است. ساحل دریا بزرگ یا ساحل صخره‌ای چابهار منظره‌ای به چشمان بازدیدكننده هدیه می‌دهد كه مشابه آن را در تبلیغات مكان‌های گردشگری خارجی دیده‌ایم. این ساحل دلربا بدون هیچ‌گونه پوشش گیاهی خاصی زیبایی منحصربه‌فردی دارد. ساحل صخره‌ای چابهار به امواج بلند و موج‌فشان‌هایش شهرت دارد. بهترین زمان برای تماشای امواج ساحل صخره‌ای چابهار اواسط تابستان است، اما اگر خواهان هوای خنكید پیشنهاد می‌شود فصل پاییز و ابتدای فصل بهار را برای سفر به چابهار انتخاب كنید. توجه داشته باشید كه به‌خاطر ساختار صخره‌ای و موج‌های خروشان، شنا در ساحل دریا بزرگ ممنوع است.
آدرس ساحل دریا بزرگ: استان سیستان و بلوچستان، جاده چابهار، رمین، امتداد خیابان كارگر، ساحل صخره‌ای یا دریا بزرگ
۳. شهر سوخته
شهرسوخته یادگار یكی از پیشرفته‌ترین و قدیمی ترین تمدن های جهان است كه هم‌اكنون فقط ویرانه‌ای از آن باقی مانده است. با وجود بررسی‌ها و تحقیقات زیاد در این ناحیه، همچنان شهر سوخته یكی از عجایب تاریخی محسوب می‌شود و اهمیت جهانی دارد. كشف چشم مصنوعی، جمجمه شكافته‌شده برای جراحی، تخته‌نرد، خط‌كش و دیگر بقایا خبر از تمدنی پیشرفته در آن زمان می‌دهد. به‌گفته محققان، قدمت شهر سوخته به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. پیشنهاد می‌شود در بازدید از شهر سوخته، سری به موزه آن هم بزنید و از كشفیات این مكان شگفت‌زده شوید.
آدرس شهر سوخته: استان سیستان و بلوچستان، جاده زابل به زاهدان، ۶۰كیلومتری شهرستان زابل
۴. تالاب لیپار
یكی دیگر از عجایب استان سیستان و بلوچستان تالاب صورتی یا تالاب لیپار است. این تالاب جذاب كه دریاچه‌ای صورتی‌رنگ دارد، محل زندگی پرندگانی نظیر فلامینگو، باقرقره، حواصیل و تیهوست. بهترین زمان بازدید از تالاب لیپار اواخر پاییز تا اوایل بهار است كه دریاچه به صورتی‌ترین حالت خود می‌رسد. متأسفانه به‌دلیل آسیب‌های وارد شده به این تالاب، دریاچه در شرف ازدست‌دادن رنگ خود است. تالاب لیپار گزینه متفاوتی برای طبیعت‌گردانی است كه می‌خواهند تجربه‌ای جدید كسب كنند و تصاویری با پس‌زمینه چشم‌نواز ثبت كنند.
آدرس تالاب لیپار: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، كیلومتر ۲۰ جاده چابهار به گواتر
۵. مسجد جامع مكی
یكی از پربازدیدترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان مسجد جامع مكی است كه از بزرگ‌ترین مسجدهای جهان اسلام محسوب می‌شود. این مسجد هم‌زمان حس‌وحال مسجد سلطان احمد تركیه و مسجدالنبی مدینه را به شما القا می‌كند. معماری كم‌نظیر مسجد جامع مكی حاصل تلفیق معماری ایرانی و عثمانی است كه ظاهر متفاوت و زیبایی به آن بخشیده است. پیشنهاد می‌كنیم در سفر به شهرستان زاهدان، بازدید از مسجد جامع مكی را از دست ندهید.
آدرس مسجد جامع مكی: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زاهدان، خیابان خیام، مسجد جامع زاهدان
۶. قلعه بمپور
قلعه بمپور یكی از جاهای دیدنی ایرانشهر سیستان و بلوچستان است كه بازدیدكننده‌هایش را به تفكر وامی‌دارد. این قلعه روی تپه‌ای مصنوعی قرار گرفته است و با اینكه تنها ویرانه‌ای از آن باقی مانده، ابهتش را به رخ بازدیدكننده می‌كشد. به‌گفته محققان، قدمت قلعه بمپور به دوران ساسانی و اشكانی برمی‌گردد و سلجوقی‌ها هم از آن استفاده می‌كرده‌اند. این قلعه یكی از آثار ثبت‌شده ملی ایران است و ارزشی جهانی دارد. اگر از دوستداران مكان‌های تاریخی هستید، قلعه بمپور یكی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مقاصدی است كه بهتر است بازدید از آن را در برنامه خود جای دهید.
آدرس قلعه بمپور: استان سیستان و بلوچستان، ۲۴كیلومتری غرب ایرانشهر، بخش بمپور، ۱كیلومتری شمال بمپور
۷. قلعه لادیز
قلعه لادیز یكی دیگر از قلعه‌های حائز اهمیت است كه ما را با معماری زمان ساسانیان و اشكانیان آشنا می‌كند. متأسفانه از این قلعه چیز زیادی بر جای نمانده است، اما بازدید از این مكان به علاقه‌مندان به تاریخ ایران پیشنهاد می‌شود. علاوهبر ویرانه قلعه لادیز، می‌توانید از محیط اطراف و رودخانه و غار لادیز هم دیدن كنید.
آدرس قلعه لادیز: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان میرجاوه، روستای لادیز
۸. جن سنط
آیا آماده بازدید از مكانی ترسناك و هیجان‌انگیز هستید؟ گورستان جن تیس یا قبرستان شماره ۱ تیس شاید ظاهر ترسناكی نداشته باشد، اما باورهای مردم محلی است كه آن را تبدیل به مكانی رعب‌آور می‌كند. اهالی روستای تیس بر این باورند كه اجنه مردگان خود را در این گورستان دفن می‌كنند و این باور منجر به ساخته‌شدن شایعه‌های ترسناك دیگری شده است كه خواه‌ناخواه باعث دلهره بازدیدكننده می‌شوند. نوع سنگ قبرها و حفاری عجیب آنها سرچشمه این باورها بوده‌اند. روستای تیس كه این گورستان در آن قرار دارد، یكی از روستاهای گردشگری سیستان و بلوچستان است و قدمتی ۲۵۰۰ساله دارد.
آدرس جن سنط: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، روستای تیس، ۳۰۰متری غرب روستا
۹. قلعه رستم
كسی نیست كه اسطوره تاریخی ایران و بزرگ‌ترین شخصیت سیستان، رستم، را نشناسد. قلعه رستم زابل كه همچون نامش پس از حدود ۵۰۰ سال همچنان پابرجاست، یكی از ارزشمندترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود. متأسفانه این بنای تاریخی به‌خوبی معرفی نشده است و برای بازدید از آن راهنمای درستی وجود ندارد. قدمت قلعه رستم به دوران سلجوقیان تا صفویان می‌رسد و از لحاظ تاریخی ارزش زیادی دارد. پیشنهاد می‌كنیم اگر قصد بازدید از این بنای پرصلابت را دارید، در طول روز و در فصل‌های خنك به آن سر بزنید.
آدرس قلعه رستم: استان سیستان و بلوچستان، ۷۰كیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل
۱۰. كوه‌های مریخی
نوبتی هم كه باشد، نوبت معرفی یكی از عجایب سیستان و بلوچستان و یكی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی چابهار یعنی كوه‌های مریخی آن است. ظاهر خاص این كوه‌ها منجر به شهرت جهانی‌شان شده است. كوه‌های مریخی یا مینیاتوری چابهار عمری ۵میلیون‌ساله دارند و این مسئله شگفت‌انگیزبودن این كوه‌ها را دوچندان می‌كند. جاده چابهار به گواتر یكی از زیباترین جاده های ایران است كه علاوهبر كوه‌های مریخی، نمایی از دریای عمان و دریاچه صورتی لیپار را به تصویر می‌كشد. بهترین زمان بازدید از این مكان دیدنی فصل‌های بهار و پاییز و زمستان در ساعت‌های خنك روز است. همچنین پیشنهاد می‌كنیم تماشای ستارگان از این منطقه را از دست ندهید.
آدرس كوه‌های مریخی: استان سیستان و بلوچستان، ۵۰كیلومتری چابهار، جاده چابهارگواتر
۱۱. گل‌فشان چابهار
گِل‌فشان چابهار یكی دیگر از شگفتی‌های طبیعت سیستان و بلوچستان است كه بازدیدكنندگان زیادی را به خود جذب می‌كند. گل‌فشان‌های چابهار شامل ۳ تپه می‌شوند كه یكی از آنها فعال است و تقریبا هر ۱۵ دقیقه تكه‌گلی از آن پرتاب می‌شود. فعالیت این گل‌فشان‌ها در فصل‌های بارانی همچون بهار و پاییز بیشتر است. بهترین زمان برای بازدید این مكان شگفت‌انگیز از اواسط پاییز تا اواسط بهار است.
آدرس گل‌فشان چابهار: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان كنارك، بخش كهیر، دهستان تنگ، بندر تنگ
۱۲. قلعه چهل‌دختران
قلعه چهل‌دختران یكی از جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان است كه نام‌گذاری آن داستان جالبی دارد. گفته می‌شود این قلعه زمانی محل زندگی ۴۰ دختر بوده كه صدای خنده آنها از دوردست‌ها شنیده می‌شده است. این داستان تنها گوشه‌ای از داستان‌هایی است كه دهان‌به‌دهان میان نسل‌های مختلف درباره قلعه چهل‌دختران می‌چرخیده است. این قلعه یكی از آثار ثبت‌شده ملی است كه قدمتش به دوران ساسانیان برمی‌گردد. قلعه چهل‌دختران روی سكوی سنگی بزرگی ساخته شده كه جلوه‌ای عجیب به آن بخشیده است.
آدرس قلعه چهل‌دختران: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زابل، بخش شیب آب، روستای كوه خواجه
۱۳. گورستان اسپیدژ
گورستان‌های تاریخی سیستان و بلوچستان، هركدام داستانی از دوره‌ای تاریخی مختلف را به تصویر می‌كشند. گورستان اسپیدژ هم یكی از مهم‌ترین مناطق تاریخی است كه قدمت آن به پیش از ایران باستان برمی‌گردد. در این ناحیه، تعداد زیادی آثارباستانی كشف شده است. پیشینه گورستان اسپیدژ درست مشخص نیست، اما گفته می‌شود با تمدن شهر سوخته و جیرفت ارتباط دارد. برای رسیدن به این گورستان باید از زیباترین روستای سیستان و بلوچستان، یعنی روستای اسپیدژ، بگذرید.
آدرس گورستان اسپیدژ: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان ایرانشهر، بخش بزمان، روستای اسپیدژ
۱۴. گورستان هفتاد ملا
گورستان هفتاد ملا یكی از جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان است و جلوه‌ای از معماری اسلامی را به نمایش می‌گذارد. این گورستان كه در دل غار قرار دارد، از آسیب‌های طبیعی در امان مانده است. گفته می‌شود این بنای تاریخی بیش از هزار سال قدمت دارد و چنین معماری عجیبی برای آن دوران باورنكردنی به نظر می‌رسد. معماری قبرهای گورستان هفتاد ملا ما را یاد معماری مقبره كورش كبیر می‌اندازد.
آدرس گورستان هفتاد ملا: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان میرجاوه، بخش لادیز، روستای روپس