بهترین جاهای دیدنی استان مركزی و اراك

شهر اراك پایتخت استان مركزی یا همان سلطان‌آباد قدیم اگرچه به عنوان شهری صنعتی در كشور شناخته شده است، اما بی بهره از طبیعت و جاذبه‌های طبیعی نیست؛ جاذبه‌ها و منابعی كه اگرچه ممكن است چندان شناخته شده نباشند، اما هرساله دوستداران طبیعت را به سوی خود می‌كشانند. شهر اراك در دوران قاجار بنیان نهاده شد و كمی بیش از دو قرن قدمت دارد. اراك دارای زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشك است و كوه‌های اطراف ، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر می‌گذارند. از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی اراك به دوره قاجار (فتحعلی شاه) بازمی‌گردد. از مهمترین صنایع دستی شهر، قالی اراك است كه در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است.

دریاچه و كویر نمك میقان 

در شمال شرقی شهر اراك و در منطقه فراهان سفلی دریاچه فصلی قرار دارد كه در فصل بارندگی پر آب شده و در فصول خشك به صورت باتلاق و نمكزار در می‌آید كه به كویر یا دریاچه میقان شهرت دارد. زیبایی این دریاچه در تمام ایام روز به ویژه در هنگام طلوع و غروب خورشید شگفت انگیز بوده و جلوه‌ها و سراب‌های ایجاد شده آن هر بیننده‌ای را متحیر می‌سازد. دریاچه در فصل پاییز و زمستان زیستگاه پرندگان مهاجری است كه از نواحی سرد سیبری به سوی سرزمین‌های گرمسیری كوچ می‌كنند.

كویر میقان یكی از مهمترین معادن سولفات سدیم جهان را در اختیار دارد. در اطراف دریاچه و كویر، گیاهان شورزاری وجود دارد كه به قره‌داغ معروف است. این گیاه كه بومی‌ منطقه می‌باشد همانند سدی پیش روی شن‌های روان را گرفته و به صورت چتری بزرگ شاخه‌های خود را روی تپه‌های ماسه‌ای می‌گستراند. این گیاه كه به قهرمان كویر مشهور شده به صورت طبیعی باعث تثبیت شن‌های روان گردیده و هم اكنون حدود 39 هزار هكتار از زمین‌های اطراف كویر را پوشانده است.

این چشمه در بالای دره های بسیار زیبا واقع شده‌ است كه پس از رسیدن به بالای دره و در كنار چشمه نمایان میشود. آب و هوای پاك و لطیف و چشمه جوشان با آب بسیار خنك و گوارایش خاصیت درمانی آن (به گفته اهالی و مراجعه كنندگان) باعث جذب عده‌ای از علاقمند به طبیعت شده كه اكثراً پس از استفاده از آب چشمه مقداری از آن را با خود می‌برند.

آدرس چشمه چپقلی: این چشمه در دامنه شمالی “باغ برآفتاب” در جنوب سه راهی اراك – ملایر – شازند قرار دارد.

 منطقه حفاظت شده هفتاد قله:

یكی از چشمه های پر آب طبیعی استان مركزی سرچشمه محلات است كه در شمال این شهر در دامنه رشته كوه هفتاد قله قرار دارد. با توجه به اینكه این سرچشمه در بلندترین نقطه شهری محلات قرار گرفته مكانی بسیار مناسب و خوش آب و هوای را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم نموده است . در مجموعه سرچشمه امكانات جدیدی از قبیل اقامتگاه ، استراحتگاه ، رستوران ، كافی شاپ، سفره خانه سنتی ، شهربازی مركز فروش گل وگیاه ، مركزنمایشگاهی و سكوهایی جهت نصب چادر و كمپنیك ساخته شده است .

آدرس : در 30 كیلومتری شمال شهر خمین، 15 كیلومتری شمال غرب محلات، 35 كیلومتری شمال غرب دلیجان و 25 كیلومتری شرق اراك، جاده اصلی قم-اراك، روستای ابراهیم آباد، روستای شهسواران

 جاذبه های طبیعی شهرهای دلیجان و نراق :

نراق در 15 كیلومتری شرق دلیجان و 20 كیلومتری مشهد اردهال قرار دارد. این شهر از قدمت تاریخی بسیار طولانی برخوردار است بعضی مورخان تاریخ نراق را قبل از اسلام می دانند بطوریكه معتقدند نراق در محل فعلی نبوده بلكه از هفت دهكده پراكنده تشكیل می شده كه این دهكده ها در اطراف نراق و در قسمت شمال و جنوب شرقی آن بوده است.

جاذبه های طبیعی نراق آبشار گیسو: این آبشار در 3 كیلومتری شمال غرب شهر نراق در مزرعه بهشت آباد واقع می باشد.گردشگران در ایام بهار و تابستان به این منطقه روی می آورند و در حال حاضر به عنوان پارك كوهستانی مورد استفاده قرار می گیرد.

منطقه جاسب: منطقه ییلاقی جاسب واقع در شمال شرق شهر دلیجان با آب و هوای معتدل آن در فصل تابستان و وجود دره بسیار زیبای ازنا كه در بدو ورود به منطقه جاسب مشخص است و در بستر آن رودخانه فصلی ازنا جریان دارد، چشم اندازهای طبیعی سرسبز و باغات قابلیت های طبیعی مناسبی را جهت تفریح فراهم آورده است. منطقه جاسب در فاصله 40 كیلومتری تا مركز شهرستان قرار گرفته است . مجتمع تفریحی و فرهنگی سد 15 خرداد با مساحتی در حدود 50 هكتار در 15 كیلومتری مركز شهرستان واقع شده است.

 جاذبه های طبیعی شهرستان شازند :

روستا و چشمه دو خواهران در شمال شرقی شهر آستانه و در دامنه كوه دو خواهران از رشته كوه راسوند در ارتفاع 2360 متری آب بسیار سرد و گوارایی از دل صخره بیرون می آید كه به چشمه دو خواهران معروف است. از ابتدای سرچشمه آب تا پایین روستای دو خواهران انواع درختان تنومند و كهنسال چنار ، صنوبر، بید و گردو خودنمایی می كند. راه دسترسی : جاده شازند به آستانه – كیلومتر 6 جاده شازند به نورآباد- جاده .

جاذبه های طبیعی زرندیه:

شهرستان زرندیه به علت داشتن ارتفاعات، شرایط توپوگرافی و وجود دامنه ها دارای جاذبه های طبیعی است. این شهرستان در محل تلاقی دو رشته كوه البرز و زاگرس واقع شده است. ویژگی های طبیعی شهرستان زرندیه و وجود رشته كوه های متعدد امكانات مساعد را برای  كوهنوردان و علاقمندان به گذران اوقات فراغت در كوهستان به وجود آورده است. كوه قلیچ مهمترین ارتفاعات شمال از كوه های زرند به سمت غرب تا كوه های اینجه قاره كه بلندترین قله این قسمت است. بلندترین قله این ارتفاعات در بخش مركزی زرندیه و به نام كوه قلیچ است

دریاچه ها، سدها و تالاب ها از جاذبه های این شهرستان نیز محسوب می شوند  كاربرد دیگر سدها،تالابها و دریاچه ها این است كه این سد امكانات مناسبی را برای انواع ورزشها و تفریحات آن نظیر قایقرانی، اسكی روی آب، شنا و غیره فراهم می آورند.

 جاذبه های شهرستان فراهان:

شهر زیرزمینی ذلف آباد كه در سال 1388حفاری و رونمایی گردید یكی از سكونتگاههای دوران ایلخانان می باشد كه در 5 كیلومتیر شمال شهر فرمهین واقع شده است و به صورت یك سایت موزه مورد بازدید مردم قرار می گیرد این شهر تا 200 سال قبل محل زندگی مردم بوده كه در این سالها توسط حكومت قاجاریه به آب بسته می شود و مردم فراهان مجبور به ترك آن می شوند. این شهر زیرزمینی در جوار امامزاده احمد ذلف آباد قرار دارد جشن قدگان یكی از نادرترین مراسم این منطقه در امامزاده احمد ذلف آباد و در روز اول تابستان برگزار می گردد.

2- روستا های گردشگری استان مركزی و اطراف شهر اراك 

روستای هزاوه: از توابع بخش مركزی شهرستان اراك، در 16 كیلومتری شمال غربی شهر اراك قرار دارد.  آثار تاریخی بجامانده در این روستا به دوره های اشكانی و ایلخانی مربوط می شود. تاكستان های انبوه آن در فصل تابستان جذابیت خاصی به این روستا داده است. در داخل روستا، درخت سرو كهنسالی با قدمت بسیار زیاد وجود دارد. از دیگر آثار تاریخی هزاوه حمام قدیمی روستا و مسجد شبستان می باشند.

روستای شهابیه : در 15كیلومتری خمین و در كنار محور ارتباطی خمین به اراك و تهران قرار دارد. آب و هوای آن در پاییز و بهار ملایم ودر زمستان سرد است. پیشینه این روستا به دوره پیش از صفویه برمی گردد. نام آن ابتدا «اره » بعدها «امیریه» سپس «شهابیه» و امروز ه به نام «گلدشت شهابیه» معروف است.

روستای ورچه: در 30 كیلومتری شمال غربی خمین و در دامنه كوههای شیرخانی و اوغلان قرار گرفته است.آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و خشك است. این روستا به دلیل برخورداری از آب و هوای معتدل دارای مناظر و جلوه های طبیعی زیبا ، مزارع حاصلخیز و مراتع سرسبز است. دامنه های كوهستانی روستا در زمستان با پوشش برف، زیبا و بسیار جذاب است.

 دشت لاله های واژگون روستای های اطراف شهر خمین :

روستای آوه در میان راه ساوه به قم واقع شده است.قرار گرفتن در این محدوده و توجه به حاصلخیزی دشت وسیع آن باعث شده است كه از دیرباز این منطقه به عنوان یكی از مناطق تاریخی ایران شناخته شود.محوطه تاریخی آوه در شمال این روستا با 220هكتار عرصه بزرگترین محوطه تاریخی استان به حساب می آید. این محوطه دارای شواهدی از سكونت بشری از هزاره چهارم قبل از میلاد تا پایان دوره ایلخانی است . در كتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابكان نسبت داده شده است.تپه باستانی، آب انبار قدیمی، كاروانسرای صفوی و آرامگاه امامزاده  فضل بن سلیمان قدمت تاریخی این روستا را نشان می دهد.

روستای وفس: روستای و فس از توابع بخش مركزی شهرستان كمیجان در 15 كیلومتری شمال شرقی شهر كمیجان قرار دارد. ابراهیم دهگان در مورد وفس می نویسد: كلمه ویس VIS اوستایی، پهلوی تبدیل به وفس شده است. كلمه ویس به معنی عشیره تبار و منطقه مسكونی دهكده است. در هر صورت می توان گفت كه وفس تحریف شده یا دگرگون شده و ویس VIS  اوستایی به معنی دهكده و روستا است.

روستای سرآبادان: از توابع بخش مركزی شهرستان تفرش در 25 كیلومتری شمال شرقی شهر تفرش قرارداد. شهرستان تفرش یكی از شهرهای تاریخی و با سابقه استان مركزی است. روستای سرآبادان با توجه به موقعیت آن، كه در حومه شهر تفرش استقرار یافته یكی از همان روستاهای بسیار قدیمی است و پیشینه تاریخی نسبتا طولانی دارد. از جاذبه های فرهنگی این روستا می توان به برگزاری مراسم جشن كوسه، جشن سده و تخم مرغ بازی اشاره كرد.

روستای خانك: با فاصله 35 كیلومتری از مركز شهر قرار گرفته است .مسیر منتهی به روستا با جاذبه های فراوان طبیعی، زیباییهای منحصر به فردی را به نمایش می‌گذارد. روستا با بافت زیبایی به رنگ قهوه‌ای در میان انبوهی از درختان گردو جلوه دیدنی دارد. كاروانسرای سنگی روستا از قدمت روستا نشان دارد. راه دسترسی : خانك جاده فرازان- جلایر

منطقه كوی باران: تا مركز شهرستان حدود 10 كیلومتر فاصله دارد منطقه كریان تفرش با وسعت 5 هكتار از جمله جاذب گردشگری شهرستان تفرش می باشد. كوی باران: تفرش، جاده بازرجان – رودبار، روستای كریان

روستای خورهه: روستای خورهه از بخش مركزی شهرستان محلات در شمال شرقی شهر محلات قرار دارد. آب و هوای آن در بهار و پاییز ملایم و مطبوع و در تابستان گرم و در زمستان سردو خشك است. معدن سنگ ساختمان در 3 كیلومتری روستا واقع شده و رودخانه فصلی خورهه از نزدیكی روستا عبور می كند. معبر منسوب به دوره سلوكی، پل و كاروانسرای صفوی از آثار مهم است .

سراب عباس آباد: در شرق شهر شازند و در دامنه شمالی كوه راسوند و جنوب دشت شازند قرار دارد. این چشمه به سمت روستاهای عباس آباد و اكبرآباد جریان دارد. در سرچشمه آن با مساعدت سازمان میراث فرهنگی و اجرای شهرداری پارك بزرگی احداث شده است.

 روستای گردشگری كمیجان یكی از بهترین مكان ها برای رصد آلودگی های نوری :

3- غارهای استان مركزی :

• غار هیزج

در غرب استان مركزی و شمال غربی اراك در شهرستان كمیجان و روستای هیزج غار بزرگی در دامنه شمال غربی كوه قوزی قشلاق قرار دارد كه به غار هیزج معروف است. این غار با غار قلعه جوق حدود 6 كیلومتر فاصله دارد. دهانه غار در بین قلعه مخروبه‌ای باز می‌شود كه آن را زاغه دره‌سی می‌نامند. در دهانه ورودی غار دیوار سنگر مانندی وجود دارد كه برای دفاع از هجوم دشمنان به درون غار ساخته شده است.

• غار كیخسرو

این غار كه به شازنده، كیخسرو و شاه كیخسرو معروف است در فاصله 35 كیلومتری جنوب غرب شهر اراك و در قله كوه مرتفع شاه‌زنده از رشته كوه راسوند قرار دارد. غار كیخسرو جایگاه ویژه‌ای در اسطوره‌های ایران باستان داشته و در نزد زرتشتیان جهان به عنوان یكی از مكان‌های مقدس بشمار می‌رود. هر ساله تعداد زیادی از علاقمندان بویژه زرتشتیان ساكن ایران و همچنین كشور هندوستان جهت زیارت و ادای نذر به این مكان می‌آیند. روی دیوارهای غار اسامی‌ پلهلوان ‌های ایرانی از جمله پولاد تیرانداز و سیاوش شهریار حك شده است.

• غار قلعه جوق

این غار در نزدیكی روستای چهرقان از توابع بخش وفس اراك در كوهی به نام قوزی قشلاق (در زبان محلی یعنی سایه رو) واقع شده است. این غار بوسیله انسان و در دل كوه حفر شده و دارای سه مدخل است. در گذشته نردبانی در پای آن قرار داشت كه رفتن به درون آن را آسان می‌كرد، اما امروزه آن نردبان از بین رفته و بدون وسایل كوهنوردی رفتن به درون غار ممكن نیست. علاوه برآن دسترسی به آن كمی ‌مشكل است. برخی معتقدند كه این غار یا دهلیز به منظور دفن مردگان در آئین زرتشت بوده و در واقع باید آن را آرامگاه دانست.

• غار سوله خونزا

در جنوب شهرستان اراك و در نزدیكی روستای شمس آباد، در دامنه كوهی به همین نام، غار سوله خونزا واقع شده است. غار دارای دو دهانه است. در انتهای غار حوضچه‌هایی ساخته شده است كه جنس دیواره‌های آن از ساروج بوده و دارای آب خنك و گوارایی است. احتمال می‌رود در گذشته این غار برای پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. موقعیت طبیعی و شكارگاهی شمس‌آباد با چشمه‌های فراوان آن منطقه زیبایی را برای جلب گردشگران علاقمند به طبیعت ایجاد كرده و وجود این غار بر غنای جاذبه‌های منطقه افزوده است.

• غار سفید خانی

در جنوب غربی اراك و در رشته كوه سفیدخانی (كوه تخت) از توابع شهر سنجان به فاصله 18 كیلومتر از شهر اراك، غار طبیعی سفیدخانی وجود دارد. این كوه در ارتفاع 3118 متری از سطح دریا واقع شده و تقریباً در تمام ایام فصل زمستان و بهار پوشیده از برف است. با توجه به برفگیر بودن این ارتفاعات، چشمه‌های متعددی از آن سرچشمه می‌گیرد كه از مهمترین آنها می‌توان به چشمه چپخلی (چپقلی) اشاره نمود . در دامنه این رشته كوه غار سفید خانی قرار دارد كه دهانه ورودی آن 70×40 سانتیمتر بوده و عمود بر غار است. در بالای دهانه غار دودكش بزرگی به صورت تنور دهانه باز دیده می‌شود كه در اصطلاح علمی ‌به آن دودكش جن می‌گویند. در اصطلاح محلی از آن به ایوان عباس قیلخان یاد می‌شود.

آدرس : غار سفید خانی(عین هو) در 18 كیلومتری جنوب غربی شهر اراك در كوه سفیدخانی از توابع شهر سنجان

•   غار های انجدان : روستای انجدان از توابع بخش مركزی شهرستان اراك، در31 كیلومتری جنوب شرقی شهر اراك واقع شده است. مجموعه غارهای آسیلی ، میلانون یا كلوچه، طاق رچه، گیوه كیش و شغال دره را در خود جای داده است. چشمه های متعددی در داخل و اطراف روستا جریان دارد.از جمله چشمه آبسرد كه در دره ای به همین نام واقع شده است.
• غار آسیلی : این غار نزدیك روستای آمان‌آباد و در غرب روستای انجدان قرار دارد. طول كلی غار 5/73 متر و عرض آن 8 متر است. در داخل این غار حوضچه‌هایی قرار دارد كه دیواره‌های آن یك پارچه از مواد آهكی و بلورهای منشوری استالاكتیتی پوشیده شده است .

  غار آقداش

این غار در كوه های شمالی روستای آقداش از دهستان كوهپایه بخش نوبران شهرستان ساوه قرار دارد. این غار دارای آثار و نقوشی از سكونت انسان در عصر كشاورزی است.راه دسترسی تا روستا مناسب وتا غار صعب العبور است.

 غار چال نخجیر :

این غار در 5 كیلومتری شمال غرب شهر نراق و دامنه كوهی به نام تخت واقع شده است. عامل اصلی به وجود آورنده این غار گسل معكوسی است كه در منطقه واقع شده و پس از گذشت میلیونها سال به شكل كنونی در آمده است. این غار با دیدنی های خود از عجایب طبیعی ایران به شمار می رود.

4- جاذبه های تاریخی كرج

 بافت تاریخی اراك :

بازار اراك به همراه كاروانسراها و سراهای متنوع، كلیسای مسروپ، مدرسه ، بنای تاریخی كاروانسرا، منزل تاریخی و موزه صنایع دستی حسن پور، حمام تاریخی چهار فصل- موزه مردم شناسی، موزه سلطان آباد، منزل تاریخی خاكباز، موزه مفاخر از جمله مكان های مهم تاریخی این شهر هستند .

آدرس مجموعه تاریخی بازار اراك با قدمت قاجار: اراك، بازار مركزی

آرامگاه های شاه غریب و شاه قلندر دو تن از پیشوایان فرقه اسماعیلیه: این بناها به لحاظ معماری بسیار جالب و از آثار دوره تیموری و صفویه است . بقعه چهل دختران از آثار دوره صفویه به فرقه اسماعیلیه تعلق دارد.

 قیزقلعه: قیزقلعه یا قلعه دختر در 23 كیلومتری جنوب غربی ساوه و مجاورروستای قیزقلعه برروی صخره ای بلند قرار دارد.قسمتی از بنا در صخره تعبیه شده است و از آن با نام دژ یا قلعه یاد می شود. محوطه و فضای طبیعی و كوهستانی آن به همراه چشمه ای زیبا فضایی مناسب جهت ورزش های كوهنوردی و جذب گردشگران است

مسجد جامع  ساوه  :

در سمت چپ خیابان سلمان ساوجی قرار دارد . بنای این مسجد را باید بخشی از یك مجموعه معماری شامل بناهای مذهبی، فرهنگی ، اقتصادی به شمار آورد كه بی تردید آثار ویرانه های سایر بخش ها را در كنار و اطراف آن جستجو كرد. بنایی با این شكوه و عظمت قطعا نمی توانسته بدون ارتباط و پیوستگی با بناهای همجوار خود چون آب انبار، حمام ، و كاروانسرا و راسته بازار باشد.

قلعه آردمین با قدمت قاجار : در 56 كیلومتری جاده ساوه- همدان در سه راهی غرق آباد جاده خاكی به سمت شمال جدا می شود. انتهای این جاده دهكده ای باصفا و سرسبز وجود دارد. در میان این آبادی و داخل بافت مسكونی و باغ ها بنایی عظیم خودنمایی می كند كه اهالی به آن قلعه آردمین می گویند.

بند و پل نیم وربا قدمت ساسانی : در یازده كیلومتری غرب شهر نیمور و از توابع شهرستان محلات و در منتهی الیه حد غربی روستای باقرآباد قرار دارد. پل نیم ور برروی رود لعل وار از مهمترین رودخانه های استان مركزی احداث شده  و از اعجاب انگیز ترین نمونه های معماری مرزوبوم كهن ایرانی است.

یخچال نیم ور با قدمت اسلامی (قاجار) : این یخچال در شهر نیم ور قراردارد و دارای گنبد مخروطی بلندی است كه در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته شده و در قسمتهای بالاتر به تدریج از ضخامت آن كاسته و بزرگی پیرامون آن نیز كاهش می یابد.

ستونهای سنگی خورهه با قدمت اشكانی : در شمال شرق محلات درمجاورت روستای خورهه حفاریهای باستانشناسی در خورهه در تابستان 1955 میلادی به عمل آمد اداره باستان شناسی تصمیم به انجام این حفاری گرفت تا ساختمان آنرا آشكار سازد. در این كاوش تعدادی سفال و چند تكه نقره متعلق به دوره سلوكیان كشف شد.

آتشكده آتشكوه نیم ور با قدمت ساسانی : این آتشكوه در هشت كیلومتری جنوب شرقی نیم ور بر سه راهی قدیمی نیم ور به رباط ترك و اصفهان قرار دارد. این بنا در دامنه یك رشته كوه و در حاشیه جنوبی روستای آتشكوه ساخته شده و از دو بخش ایوان و چهار طاق تشكیل شده است.

قلعه جمشیدی با قدمت ساسانی: این قلعه در شهر نیم ور واقع است و آن را احتمالاً مربوط به دوره ساسانی می دادند . این قلعه به قلعه گبری نیز مشهور است.

قلعه سالار محتشم خمین :

قلعه سالار محتشم مربوط به دوره قاجار است و در خمین، داخل بافت قدیمی شهر، بلوار منتظری شمالی، كوچه حكمت واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۸۰۴ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معبد خورهه محلات :

محوطه تاریخی و باستانی خورهه در مجاورت روستایی به همین نام و در ۴۸ كیلومتری شمال شرق شهرستان محلات، در استان مركزی قرار دارد .

 موزه و حمام چهارفصل اراك :

خانه‌های با ارزش تاریخی :