طبیعت سرسبز و آثار تاریخی آذربایجان غربی، این استان به یكی از بهترین انتخاب‌ها برای گشت‌وگذار تبدیل كرده است. مركز استان آذربایجان غربی شهر ارومیه است كه در آن مكان‌های دیدنی زیادی نظیر موزه‌ها، چشمه‌ها، بازارهای سنتی و بناهای تاریخی وجود دارد. علاوه بر ارومیه، دیگر شهرهای این استان همچون مهاباد، خوی، تكاب، چالدران، سردشت و ماكو آثار باستانی و طبیعی زیبایی را در خود جای دادند. در ادامه سعی كردیم بهترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی را معرفی كنیم. با ما همراه باشید.
۱. تخت سلیمان
با سفر به جنوب شرقی این استان، به شهر تكاب، شهری با گنجینه‌های تاریخی می‌رسید. در ۴۵ كیلومتری تكاب یكی از بهترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان غربی، تخت سلیمان، قرار دارد.
در واقع تخت سلیمان یك مجموعه تاریخی و مذهبی است كه در آن دریاچه، آتشكده ذرگشنسب، معبد آناهیتا، زندان سلیمان، آبگرم تخت سلیمان، قلعه بلقیس، بنای چهار تاقی، تالار و كاخ شاهی وجود دارد.
اوج شكوه این محوطه تاریخی به زمان ساسانیان بر می‌گردد. در آن زمان آتشكده ذرگشنسب احداث شده كه از نظر سیاسی- اجتماعی برای ساسانیان اهمیت ویژه‌ای داشته است.
متاسفانه بخش عظیمی از این مجموعه باشكوه توسط رومیان ویران شد و چندین سال بعد آباقاخان برادرزاده هلاكوخان بر روی خرابه‌های تخت سلیمان مسجدی ساخت كه آن نیز تخریب شده و تنها تعدادی از كاشی‌های مسجد در سالن موزه تخت سلیمان قابل مشاهده است. این موزه در قسمت غربی مجموعه تخت سلیمان قرار دارد و در آن آثار باستانی كشف شده در منطقه نگهداری می‌شود.
۲. زندان سلیمان
یكی دیگر از جاهای دیدنی تخت سلیمان، زندان سلیمان است كه در واقع یك كوه با ارتفاع ۱۰۷ متر است كه در آن گودالی به عمق ۸۰ متر وجود دارد.
این گودال در اثر فعالیت‌های آتشفشانی شكل گرفته است و به عنوان زندان سلیمان شهرت دارد. برای دیدن زندان سلیمان لازم است كه بالای كوه بروید و بعد از ۴۵ دقیقه پیاده روی گودال مربوطه قابل مشاهده است.
۳. قره كلیسا
قره كلیسا یكی از قدیمی‌ترین كلیساهای ارامنه در جهان است و در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار دارد.
این بنا در استان آذربایجان غربی، ۲۰ كیلومتری شمال شرقی سیه چشمه در جاده چالدران به قره‌ضیاءالدین واقع شده است. كلیسا توسط تیرداد، پادشاه ارمنستان در سال ۳۰۲ میلادی برای زنده نگه داشتن یاد دو نفر از حواریون عیسی مسیح به نام‌های طاطاووس و بارتلیموس ساخته شد.
با وجود تخریب شدن كلیسا در حمله مغول و زلزله، این بنا دوباره توسط چندین خیر بازسازی شد. همچنین این مكان مذهبی مورد لطف پادشاهان ایرانی قرار داشته است.
برای حمایت از ارامنه، كتیبه‌ای به دستور شاه عباس اول در سر در این كلیسا نصب شد. عباس میرزای ولیعهد دستور ساخت تالار دیگری در ضلع غربی كلیسا را داد.
سنگ‌های سفید و مشكی كلیسا و دو گنبد هرمی دوازده وجهی در سقف، زیبایی آن را دو چندان كرده است. به جز كلیسای اصلی برای عبادت، این بنا دارای ۴۷ اتاق برای راهبه‌ها و ساكنین كلیسا، دو حیاط غربی و شرقی، ناقوس خانه و انباری است.
مسیحیان و ارامنه در شهرهای مختلف در روز سالروز مرگ طاطاووس مقدس مصادف با یكم تا چهارم مرداد در این كلیسا گرد هم می‌آیند و این مدت در روستای نزدیك به كلیسا اقامت می‌كنند.
۴. دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه آب شور در خاورمیانه است كه در ۱۷ كیلومتری شهر ارومیه قرار دارد. این دریاچه زیستگاه مهمی برای حیوانات منطقه است كه این روزها با خشك شدن آن مشكلات زیست محیطی برای پرندگان و حیوانات منطقه به وجود آمده است.
در دل دریاچه بیش از صد جزیره وجود دارد. جزیره اشك یكی از جزیره‌های مهم دریاچه ارومیه است كه گونه نادری از گوزن زرد ایرانی در آن زندگی می‌كند. همچنین جزیره‌های موجود در دریاچه محل توقف پرندگان مهاجر همچون فلامینگو، پلیكان، كفچه‌نوك، اكراس، لك‌لك و غیره است.
در نزدیكی سواحل دریاچه ارومیه مجتمع‌های ساحلی و تفریحی وجود دارد كه مهمترین آنها، مجتمع گردشگری باری و دهكده ساحلی چی چست، است. این مكان‌ها دارای امكانات اقامتی، گردشگری، رستوران، سالن بازی و ورزشی هستند و هر ساله از علاقمندان و گردشگران دریاچه ارومیه پذیرایی می‌كنند.
۵. غار سهولان
دومین غار آبی در ایران در ۳۵ كیلومتری مهاباد قرار دارد كه به غار سهولان معروف است. سهولان در زبان كردی به معنی یخبندان است و درون غار نیز به شدت خنك و سرد است. پس برای احتیاط لباس گرم به همراه داشته باشید.
این غار در واقع یكی از عجایب زمین شناسی است كه بیشتر بخش‌های آن به دلیل عدم دسترسی هنوز كشف نشده است. بعد از ورود به غار، برای بازید سوار قایق می‌شوید. جلوه‌های طبیعی و قندیل‌های آهكی منحصر به فرد در سقف، این محل را به یكی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی تبدیل كرده است.
بازدید غار حدودا ۳ ساعت طول می‌كشد و نیمه اول سال از ساعت ۹:۳۰ الی ۲۰ و نیمه دوم سال از ساعت ۸:۳۰ الی ۱۷ امكان بازدید وجود دارد.
در این محل امكاناتی همچون پاركینگ، راهنمایان گردشگری، رستوران، آلاچیق، نمازخانه، فروشگاه و سرویس بهداشتی برای گرشگران و بازدید كنندگان فراهم شده است.
۶. دریاچه مارمیشو
در ۴۵ كیلومتری غرب شهر ارومیه، در طبیعت بكر و در میان كوهستان‌های همجوار مرز ایران و تركیه، دریاچه مارمیشو قرار دارد.
آب دریاچه از رودخانه نازلوچای كه از كو‌های اطراف سرچشمه گرفته تامین می‌شود. علت اصلی ایجاد این دریاچه ریزش كوه توسط زلزله است. احاطه شدن دریاچه با كوه‌ها و وجود پوشش گیاهی سرسبز همچون درختان صنوبر، بلوط، عناب، گلابی، زالزالك، بادام و گیاهان دارویی همچون خارشتر، گزنه، زنبق، لاله كوهی، بومادران، كاسنی، آویشن و كنگر باعث شده این دریاچه طبیعت بكری داشته باشد.
بهترین ماهی‌های قزل آلا و ماهی سفید در این دریاچه زندگی می‌كنند؛ به همین دلیل علاوه بر شنا، می‌توانید از ماهیگیری در دریاچه لذت ببرید.
۷. چمن متحرك چملی
یكی از آثار شگفت انگیز طبیعی در ۱۵ كیلومتری شهر تكاب، چمن متحرك چملی است. جزیره متحرك با وسعت ۸۰ متر مربع بر روی دریاچه كوچكی قرار دارد و وزش باد باعث جابجایی آن می‌شود. پوشش گیاهی آن به گونه‌ای است كه ریشه‌های گیاهان و نیزارها در هم تنیده شده و این ریشه‌ها بدون تماس با زمین از آب تغذیه می‌كنند.
ضخامت چمن به گونه‌ای است كه امكان قدم گذاشتن بر روی آن وجود دارد. در اطراف دریاچه لجن‌زارهای فراوانی وجود دارد ولی از سمت شرق دریاچه و با عبور از راهی باریكی می‌توانید به ساحل این دریاچه برسید.
۸. مقبره پوریای ولی
مقبره یكی از مشهورترین قهرمانان ایران به نام محمود خوارزمی معروف به پوریای ولی در شهر خوی قرار دارد. پوریا ولی پهلوان و عارف قرن هفتم و هشتم بوده و در دوران جوانی در پوستین‌دوزی و كلاه‌دوزی مهارت داشته است.
پوریای ولی به علت سفرهای متعددش، داشتن قدرت بدنی بالا و تبحر در كشتی در دوران خود شهرت زیادی كسب كرده بود. زادگاه این قهرمان به صورت دقیق معلوم نیست ولی با توجه به سندی مربوط به دوره صفوی، حدس زده می‌شود ایشان از مردم خوی و سلماس بودند.
همچنین شك و شبهه‌هایی در مورد مزار اصلی این پهلوان ایرانی وجود دارد به همین دلیل علاوه بر خوی، آرامگاه‌های دیگری در ازبكستان و فومن گیلان نیز وجود دارد كه به احتمال زیاد مقبره موجود در خوی مقبره اصلی است. بسیاری از مردم و مسافران برای ادای احترام به بزرگترین و نامدارترین پهلوان ایران با سفر به خوی از این مقبره دیدن می‌كنند.
۹. مسجد جامع ارومیه
مسجد جامع ارومیه، در دوره ساسانیان آتشكده‌ای برای زرتشتیان بوده و سپس در زمان خسرو انوشیروان این مسجد جامع ساخته می‌شود. مسجد جامع معماری خارق العاده‌ای دارد و گچبری‌های بنا بخصوص در محراب مسجد، ستون بندی‌ها، طاق‌های مسجد و كتیبه‌های كوفی دور گنبد نشان از معماری زیبا و قدمت بنا دارد.
مهمترین بخش مسجد، شبستان گنبددار مربع شكلی است كه سه ورودی مسجد به آن منتهی می‌شود. گنبد مسجد ۱۹ متر ارتفاع دارد و جزو مرتفع‌ترین گنبدها در ایران محسوب می‌شود.
علت ارتفاع زیاد آن، كامل بودن نیم دایره گنبد است. چهلستون، محراب، كتیبهها، حجرههای قدیمی اطراف صحن مسجد و قسمتهای نوساز دیگر بخش‌های مسجد هستند. برای دیدن مكانی با معماری اسلامی این مسجد گزینه خوبی است.
۱۰. تپه حسنلو
تپه حسنلو كه در شهر نقده و در بین دو روستای حسنلو و امینلو واقع شده است یكی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی است. این مكان محل سكونت مردمانی برای ده دوره تاریخی بوده است. دوره دهم مربوط به ۶۰۰۰ تا ۳۰۰۰ قبل از میلاد است و قدیمی‌ترین دوره محسوب می‌شود. به دلیل كمبود آثار تاریخی از دوره‌های هشتم، نهم و دهم، اطلاعات كمتری از این دوره‌ها وجود دارد. دوره‌های پنجم، ششم و هفتم بین سال‌های ۳۰۰۰ تا ۱۳۰۰ قبل از میلاد بودند.
وجود ظروف سفالی خاكستری، بناهای گلی و خشتی از ویژگی‌های دوره پنجم است. وجود ساختمان‌های سنگی در دوره چهارم، تمدن و پیشرفت حسنلو را نشان می‌دهد.
اقوام پارت‌ها و مادها به ترتیب در دوره‌های دوم و سوم در این مكان ساكن بودند. دوره اول مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام است. یكی از آثار مهم كشف شده در این مكان تاریخی، جام طلا حسنلو است كه نشانگر هنر و توانایی ایرانیان باستان در صنعت فلزكاری بوده و این جام در حال حاضر در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می‌شود.
علاوه بر بازدید از اطراف تپه، در كنار تپه موزه كوچكی برای نگهداری برخی از آثار قدیمی وجود دارد و می‌توانید از آن نیز بازدید كنید.
۱۱. چشمه آب معدنی كوه زنبیل ارومیه
چشمه زنبیل در ۳۶ كیلومتری شمال شرقی ارومیه، در نزدیكی روستا نازلوچای واقع شده است.
این چشمه دارای عمقی به میزان ۲۵ سانتی متر و قطری به میزان ۴ متر است و برای گذر از جاده آن نیاز به ماشین جیپ دارید و امكان عبور با ماشین عادی دشوار است. به این علت كه آب چشمه دارای مواد معدنی نظیر بی كربنات كلسیك، منیزیم آهن دار و سولفات است، خاصیت درمانی برای برخی دردهای مفاصل و یا مشكلات پوستی دارد.
در نزدیكی چشمه كوه زنبیل، چشمه دیگری نیز فعالیت دارد با این تفاوت كه میزان و شدت جریان آب آن كمتر است. این چشمه در نزدیكی دریاچه ارومیه است، به همین دلیل علاوه بر بازدید این دریاچه، می‌توانید ساعاتی را در چشمه آب معدنی كوه زنبیل نیز بگذرانید.
۱۲. كلیسای حضرت مریم
یكی از قدیمی‌ترین كلیساها در ایران، كلیسای حضرت مریم یا ننه مریم است كه در خیابان خیام شهر ارومیه واقع شده است. این كلیسا بعد از كلیسا بیت لحم در فلسطین قدیمی‌ترین كلیسای جهان محسوب می‌شود. این مكان در ابتدا آتشكده زرتشتیان بوده و سال‌ها بعد در دوران ساسانیان این كلیسا ساخته می‌شود.
بنای ساختمان از سنگ و ساروج ساخته شده است. معماری داخلی آن بر گرفته از معماری ساسانی است و از سادگی خاصی پیروی می‌كند. فضای داخلی آن شامل تعدادی اتاق، چند طاق هشتی شكل و محرابی كوچك است. این مكان مقدس از فرش‌های دست بافت پوشیده شده است و فقط تعدادی صندلی برای افراد سالمند وجود دارد.
۱۳. پیست اسكی خوشاكو
اگر در زمستان قصد سفر به آذربایجان غربی دارید، می‌توانید ورزش‌های زمستانی را در لیست برنامه خود قرار دهید. پیست اسكی خوشاكو، واقع در ۳۰ كیلومتری غرب ارومیه در منطقه راژان، مكانی مناسب برای انجام ورزش‌های زمستانی است.
به علت شیب مناسب، چشم انداز زیبا، امكانات رفاهی و تفریحی، هر ساله افراد زیادی برای تفریح زمستانی به این مكان سفر می‌كنند. برای اقامت در نزدیكی پیست هتلی وجود دارد و همچنین در این پیست مربیان ماهر به منظور آموزش اسكی حضور دارند.
لوازم اسكی منطقه با قیمت مناسبی كرایه داده می‌شود. در نتیجه دغدغه‌ای برای نبود امكانات وجود ندارد. در فصل گرم، با توجه به پوشش گیاهی منطقه و چمن‌های موجود، امكان اسكی بر روی چمن وجود دارد. لذت برف بازی، اسكی، تیوپ سواری و پاراگلایدر سواری را در این مكان از دست ندهید. ساعات كاری پیست از ساعت ۹ صبح الی ۱۶ است.
۱۴. كاخ موزه باغچه جوق
مقر حكومتی اقبال السلطنه، سردار شهر ماكو یكی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی است. این كاخ زیبا در شش كیلومتری شهر ماكو و در نزدیكی روستای باغچه جوق قرار گرفته است. به علت علاقه سردار به روسیه و عثمان، بنا بر اساس معماری ایرانی و روسی ساخته شده است.
حوضی پر آب، درختان كهن و گل‌های زیبا در محوطه بیرونی جلوه به خصوصی به باغ داده است. كاخ با مصالح سنگی و آجری با پنجره و ارسی‌های بزرگ ساخته شده و سقف آن با توجه به شرایط جغرافیایی و بارش فراوان باران به صورت شیروانی است.
درون عمارت تالار اصلی، اتاق چهره، نهارخوری، هشتی و غیره وجود دارد. اثاثیه قدیمی، گچبری، آینه كاری، نقاشی، كاغذ دیواری‌ها و تزیینات منحصر به فرد داخل ساختمان جلوه خاصی به فضای درون عمارت داده است. در حال حاضر این كاخ به عنوان موزه باغچه جوق پذیرای گردشگران است و امكان دیدن اولین گرامافون ایران و دیگر اشیا قیمتی این موزه وجود دارد.
۱۵. بنای سه گنبد
بنای سه گنبد یكی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی است كه در جنوب شرق ارومیه واقع شده است. قدمت این ساختمان به دوران سلجوقیان بر می‌گردد. این ساختمان به احتمال زیاد آرامگاه یكی از بزرگان دوره سلجوقی بوده و از طاق آجری برای پوشاندن مقبره استفاده شده است. در ورودی برج سه كتیبه به خط كوفی دیده می‌شود كه حاكی از قدمت زیاد بنا است. همچنین تزیینات ورودی با نقوش هندسی، زیبایی منحصر به فردی به آن داده است. برج دارای دو طبقه است كه طبقه اول سرداب و طبقه دوم اتاق مقبره است.