این بنا در مركز شهر خرم آباد در كنار میدان گپ واقع شده ومنسوب به حسین خان ساكی است . احتمال می رودبا بنای پل گپ خرم آباد هم دوره باشدكه در دوره شاه سلطان حسین صفوی بنا شده است. مساحت آن قریب به۷۹۰ متر مربع می باشد، به نظر می رسد در ادوار بعدی نیز در آن تغیراتی در آن لحاظ شده باشد. تزئینات ساده گچبری در رسمی بندیهای زیر گنبدآن وجود دارد و هیچ شواهدی دال بر وجود نقاشی و آهك بری در آن وجود ندارد. در گذشته آب رسانی بنا از چاهی موسوم به گور یا گاورو كه در قسمت تون قرار دارد. تامین می شده و فاضلاب آن از طریق تنبوشه های در زیر خیابان فردوسی به رودخانه می ریخته است . در قسمت بینه ۲ستون سنگی ودر گرم خانه نیز ۴ ستون سنگی وجود دارد،قوسهای اجرا شده در بنا همگی از نوع شبدری كند می باشد. این بنا مربوط به دوره صفویه وبه شماره ۲۳۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
آدرس: خیابان حافظ – میدان بزرگ
آشنایی با حمام گپ در خرم آباد
حمام گپ كجاست ؟
حمام گپ (حمام آسیا) در دوران صفویه ساخته شده است و در خرم آباد، میدان گپ، در مجاورت خیابان حافظ واقع شده و این اثر در تاریخ 17 خرداد 1378 با شماره ی ثبت 2357 به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حمام تاریخی گپ (آسیا) كه بخش اصلی آن بر روی چهارستون سنگی قرار گرفته است.
ساخت حمام بزرگ را به علیمردان خانِ والی (متوفی به سال 1151 هجری قمری) نسبت می دهند، از آنجایی كه این حمام در اوایل دوران قاجاریه، توسط یكی از بزرگان لرستان به نام حسین خان ساكی، مرمت و بازسازی شده است، حمام گپ حدود یك قرن با نام «حمام حسین خان» شناخته می شد.
در حال حاضر حمام گپ پس از بازسازی و مرمت به كافه ای زیبا تبدیل شده است.
حمام گپ خرم آباد به كافه تبدیل شده است
حمام بزرگ در گذشته، برای نظافت مردم مورد استفاده قرار می گرفت. حمام گپ كه در گذشته با نام حمام بازار هم شناخته می شد، آخرین بنای تاریخی بازمانده از بخش بازار اصلی و كهنه شهر خرم آباد می باشد. (كه در زمان های قدیم، تشكیل شده از قیصریه، مسجد بازار، كاروانسرا، تیمچه و راسته ها بوده است)
این بنا حدود 710 متر مربع مساحت دارد.
حمام گپ خرم آباد در گذشته دو درب ورودی داشته است، یكی از آن ها در ابتدای راسته مس گران ( خیابان حافظ فعلی ) قرار داشته است و دیگری در صحن مسجد بازار باز می شد و در حال حاضر، به راسته سراجان ( خیابان فردوسی فعلی) ختم می شود. ورودی دوم این حمام تاریخی، در گذشته به وسیله یك كوچه كم عرض به محله امامزاده زید بن علی (ع) ختم می شد تا زنان برای حمام رفتن، مجبور نباشند از میان بازار عبور كنند. در گذشته، این حمام از یك ساعت قبل از اذان صبح تا طلوع آفتاب مخصوص آقایان و بعد از آن تا عصر مخصوص بانوان و مجددا از عصر تا غروب آفتاب، آقایان از آن استفاده می كردند.
مكان حمام تاریخی گپ
شكل و ساختار سربینه حمام
در ورودی حمام چند پله وجود دارد. اگر از پله ها پایین بروید، وارد فضای اصلی و بزرگی می شوید كه به آن «سربینه» می گویند. این قسمت فضای عمومی حمام، به نوعی رختكن است. مردم لباس های خود را در رختكن در می آوردند و آماده ی حمام كردن می شدند. در آن زمان، در این مكان كارهایی از جمله اصلاح كردن ریش و مو، صرف غذا، و استراحت هم انجام می شد.
حمام گپ شامل حمام سرد و حمام گرم بوده كه فضایی كوچك بین این دو برای قرار گرفتن دلاك در نظر گرفته شده بود.
از نظر فضاهای داخلی حمام گرم و حمام سرد شبیه هم هستند كه بخشی از آن به علت استفاده از آب شهری به دوش های خصوصی تبدیل شده (كه مدتها پیش دوش ها جمع آوری شد) و ورودی خزینه هم بسته شده بود. همچنین در این حمام دو چال حوض وجود داشت (فضایی برای شنا كه آب آن نه خیلی گرم و نه خیلی سرد بوده) كه هم اكنون مسدود می باشند.
از طرف دیگر بخش اصلی حمام در مركز بنا بر روی چهارستون سنگی قرار گرفته كه در چهار طرف آن، چهاررختكن با پلان صلیبی قرار دارند. پوشش رختكن تاق و تویزه است و فضای چهارضلعی مركزی هم به وسیله كاربندی به پلان گرد تبدیل شده است. در مركز گنبد این حمام جامخانه‌ای قرار دارد كه نور فضای داخلی را فراهم می كند.
ورودی دیگری هم در گوشه جنوب شرقی قرار دارد كه به پشت حمام گرم و بخش تون حمام راه دارد. این نكته ضروری است كه در سال های گذشته فضای تون به وسیله موتور و نفت سیاه حرارت مورد نیاز برای حمام را فراهم می كرد. مسلماً در زمان ساخت حمام، سوخت مورد نیاز آن از چوب، هیمه، خار و خاشاك و مواد سوختی مشابه آن ها بودند كه فضاهای انبار مورد نیاز سوخت ها هنوز هم باقی است.
موقعیت مكانی حمام گپ
حمام گپ در شهر خرم آباد استان لرستان، در حد فاصل خیابان فردوسی و مولوی قرار گرفته است، از دیگر جاذبه های تاریخی مجاور و نزدیك حمام گپ، می توان به «بازار خرم آباد»، «امامزاده زید بن علی (ع)» و «آرامگاه باباطاهر خرم آباد» نام برد.
آدرس: خرم آباد، خیابان حافظ، میدان گپ، جنب مسجد توتونچی.
تلفن : 33339999-066
