جاهای دیدنی ایلام

شهر ایلام مركز استان ایلام ، شهری نسبتا جوان و نوبنیاد میباشد كه به علت زیبایی های طبیعی فراوانی كه دارد عروس زاگرس نام گرفته است. شهر ایلام مهم‌ترین شهر استان ایلام است كه به لحاظ موقعیت سیاسی و بازرگانی محل تردد اهالی استان ها می باشد و بنا به اسناد تاریخی فراوان ، بخشی از كشور عیلام باستان بوده است .
در حال حاضر شهر ایلام به عنوان مركز سیاسی- اداری استان ایلام از شهرهای توسعه یافته غرب كشور است و به لحاظ دارا بودن تفرجگاه‌های جنگلی و آثار تاریخی و باستانی متعدد از زیباترین شهرهای استان نیز محسوب می شود .و تا حدی روبه رونق گام برداشته است.عوامل موثر در پیدایش شهر و چگونگی نامگذاری و پیشینه تاریخی در كتیبه های بابلی آلامتو و آلام آمده است به قولی نام آن به معنی كوهستان یا كشور خورشید تابان می باشد .

 طبیعت دیدنی ایلام

مهمترین كوههای این شهرستان كبیركوه است كه از جهت شمال غربی به جنوب شرقی كشیده شده است .
رودهای این شهر عموماً از كبیركوه سرچشمه گرفته و به رودخانه سیمره می ریزند و برخی هم از ایران خارج و وارد خاك كشور عراق می گردند .

 آب و هوای ایلام

در نقاط مختلف به سبب پستی و بلندی زیاد دارای آب و هوای گوناگون است . روی‌ هم‌ رفته شهر ایلام دارای آب و هوای معتدل كوهستانی می‌باشد و اكثر مطلق درجه حرارت حدود ۳۷ درجه بالای صفر و متوسط درجه حرارت ۱۵درجه و حداقل آن ۶ درجه زیر صفر گزارش شده است. شهر ایلام در دره ای كوهستانی قرار گرفته و دامنه های مشجر و جنگلی انبوه منظره جالب توجه به آن داده است .

 رشته كوهها:

• شره زول : به بلندی ۲۰۵۰ متر و در ۲۳ كیلومتری شمال شرقی  ایلام قرار دارد
• تواشیرخانی : به بلندی ۱۵۰۵ متر و در ۱۵ كیلومتری ایلام قرار دارد
• بانكول : به بلندی ۲۳۰۴ متر و در ۱۰ كیلومتری شمال ایلام قرار گرفته است .

 فراورده های كشاورزی :

شامل : گندم جو ذرت صیفی جات سبزیجات و حبوبات سیب گلابی انار انگور هلو و زردآلو می باشد.

شهرستان آبدانان

دیدنیهای آبدانان :  مقبره سید صلاح الدین محمد ، قلعه آبدانان

آبدانان در میان رشته كوه‌های زاگرس واقع شده‌ است. شهرستان آبدانان چهارمین شهرستان پرجمعیت استان ایلام و دویست و هشتاد و ششمین شهرستان ایران از نظر جمعیت است.

شهرستان آبدانان

دیدنیهای آبدانان :  مقبره سید صلاح الدین محمد ، قلعه آبدانان

آبدانان در میان رشته كوه‌های زاگرس واقع شده‌ است. شهرستان آبدانان چهارمین شهرستان پرجمعیت استان ایلام و دویست و هشتاد و ششمین شهرستان ایران از نظر جمعیت است.

مقبره سید صلاح الدین محمد

حیات گرامی آن جناب مطابق با شجره پیرمحمد (ع) مقارن با حیات طیبه امام هشتم (ع) بوده است و دوران حیاتش احتمالا بین سده های ۲۰۰الی ۳۰۰هجری قمری بوده كه از اولاد سید ابراهیم ابن امام محمد باقر(ع) می باشد.

قلعه آبدانان

قلعه در فاصله پنج كیلومتری در ناحیه جنوبی شهرستان آبدانان در شمال غربی روستای پشت قلا بر روی تپه‌ای بلند آثار دژ دیده می‌شود كه رودخانه دویرج از كنار آن می‌گذرد..

شهرستان ایوان 

دیدنیهای ایوان : غار طلسم - آتشكده سیاهگل - امامزاده سید عبدالله - گردشگاه ییلاقی خوران ایوان

غار طلسم ایوان در ضلع شرقی دهستان سراب ایوان در ارتفاعات دَروَن درِیژْ و در بالای كوه مانشت، قرار دارد و به عنوان سكونتگاه حیوانات كوهستان شناخته می شود. این غار در سال ۱۳۶۹ توسط هیأت كوهنوردی استان ایلام و با همكاری امور سیاحتی فرهنگ و ارشاد اسلامی شناسایی شد ، جنس سنگ های غار، آهكی است و قسمتی از كف آن خاكی و قسمت های دیگری از آن هم سنگی است.

آتشكده سیاهگل

آتشكده در ساحل جنوبی رودخانه «گنگیر» و با فاصله تقریباً ۷۰۰ متر از آن قرار گرفته‌ است و در داخل دشتی كوچك قرار دارد كه به احتمال زیاد در اطراف این آتشكده، منازل مسكونی زیادی وجود داشته‌ است. زمین‌های حاصلخیز و آبرفتی اطراف آتشكده به احتمال زیاد وقف آن بوده‌ است. این آتشكده دارای چهار دروازه به طرف چهار جهت اصلی می‌باشد و همانند آتشكده دوره ساسانی در شهرستان قصر شیرین است.

این بنای تاریخی ایوانی مربع شكل به اندازه ۵x۵ متر و ارتفاع حدوداً ۱۰ متر دارد و قطر دیوارهایش یك متر است.

گردشگاه ییلاقی خوران ایوان

این گردشگاه چشمه آبی زلال و درختان كهنسال و قدیمی دارد, هر سال پذیرای دهها هزار نفر دانش آموز در فصل تابستان است. این گردشگاه با امكانات تفریحی و گردشگری جالب توجه یكی از زیباترین و بهترین گردشگاه های استان ایلام است كه در فاصله ۷ كیلومتری شهر ایوان قرار دارد .

شهرستان دره شهر

دیدنیهای دره شهر :  پل تاریخی گاومیشان - شهر باستانی دره شهر - تنگ بهرام چوبین - قلعه شیخ مكان - بقعه امامزاده مهدی صالح - آتشكده دره شهر

شهر تاریخی و باستانی دره شهر در ادوار مختلف بارها ویران و آباد شده است .از جمله عوامل ویرانی آن تاخت و تاز سپاهان آشور و عرب‌ها بوده است. و بنابر نظری, دره شهر محل شهر باستانی( ماداكتو) پایتخت عیلامی است. اعلامیان كه در دوره عهد باستان فرمانروای كوه های لرستان بودند؛ دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطی منطقه و مرز شمالی را متصرف شدند و اماكن مستحكمی تاسیس نمودند كه ماداكتو پایتخت دوم آنان از آن جمله است. ظاهراً دره شهر اولین شهر عیلامی بوده است كه در حمله آشوربانی ، ویران و مردم آن قتل عام شدند.

در دره سمیره بقایای خرابه‌های عهد ساسانی بجا مانده است. ظاهراً دره شهر در دوره اعتلای هخامنشیان هنوز هم ویران بوده و یا اهمیت گذشته را نداشته است, ولی عهد اشكانیان دوره تجدید حیات آن بوده است كه در عهد ساسانیان نیز مجدداً رونق یافته و آباد گردید. در خرابه‌های دره‌شهر كه بازمانده یك شهر از زمان ساسانیان است, آثار چهارراه‌ها ,كوچه ها و معابر با نظم ویژه‌ای كه در شهر سازی آن دوره معمول بود باقی مانده است. سكه هایی كه در خرابه‌های دره پیدا شده‌اند به خسرو سوم و جانشینان او تعلق دارند . 

گفته می‌شود كه در دره شهر در هنگام آبادانی متجاوز از پنج هزار خانه داشته، اما در میان خرابه های آن اثری از ساختمانی كه شاید روزی مسجد و یا عبادتگاه دوره اسلامی بوده باشد یافت نشده است. در حال حاضر شهر دره شهر كه در دامنه كبیركوه و در كنار خرابه‌های شهر باستانی دوره ساسانی و رودخانه خروشان سیمره قرار دارد با استعداد كشاورزی و وفور منابع آب غنی ،مراتع سبز و جنگل های انبوه یكی از جاهای باستانی و دیدنیهای مهم استان ایلام محسوب می‌شود .

پل گاومیشان

این پل كه بزرگترین پل تاریخی غرب كشور محسوب می شود از آثار مهم تاریخی شهرستان دره شهر می باشد. این پل در فاصله ۳۰ كیلومتری دره شهر در مرز بین ۲ استان لرستان و ایلام و بر روی رودخانه سیمره واقع شده است.
دهانه‌ پل گاومیشان با عرض بیش از ۳۴ متر، بزرگ‌ترین دهانه معماری جهان باستان محسوب می‌شود ، ۱۷۵ متر طول و هشت متر عرض دارد و ارتفاع آن به ۲۱ متر می‌رسد. 

تنگ بهرام چوبین

تنگ بهرام چوبین یكی از مهم ترین دره های كم عرض و بسیار مرتفع و استراتژیك در ضلع غربی مسیر جاده دره شهر_ پلدختر است. این تنگه كه آن را شكارگاه بهرام هم می گویند, كه دارای آثار ارزنده فراوان در قسمت ورودی, پیشانی و ارتفاعات است. این مجموعه آثار ارزنده یك قلعه به جا مانده از دوران ساسانی است كه از سنگ و گچ ساخته شده و به ارتفاعات جنگلی كبیركوه در عمق تنگه و مناطق صعب العبور آن ختم می شود .

آتشكده دره شهر

 آتشكده در خیابان نیروی هوایی قرار دارد. این بنا در بین مردم محلی به (طاق) معروف است. اندازه داخلی آن ۳٫۲۰ متر در۳٫۲۰ متر و بلندی گنبد كمی بیش از پنج متر است. این بنا كه از قلوه سنگ و ملات گچ ساخته شده ، مورد مرمت قرار گرفته است. نكته قابل توجه این است كه در منطقه ایلام مقبره های بزرگان در دوران اسلامی نیز با همین نوع معماری ساخته شده اند.

شهرستان دهلران

دیدنیهای دهلران : زیارتگاه امامزاده عباس - غار خفاش - چشمه آب گرم - قلعه شاخ - زیارتگاه سید ابراهیم ، آبشار آبتاف - آتشكده میمه

  غار خفاش

این غار در چهار كیلومتری شمال شهر دهلران در دامنه ارتفاعات سیاه كوه و ۴۰۰ متری غرب تنگ تاپووداخل دره ای با ارتفاع ۶۰۰ متر از سطح دریا واقع شده كه دهانه آن با شعاع حدود ۱۵متر به سمت جنوب قرارگرفته، بطوریكه دورنمای آن از شهر دهلران قابل مشاهده است.

ظاهرا این غار یكی از غارهای تاریخی دوران غارنشینی بشر بوده كه بعدها به زیستگاه خفاشها تبدیل شده است. غار دارای چند ورودی می باشد كه یكی از همه بزرگتر است، راه رسیدن به غار را بومیان منطقه می شناسند و  تابلو یا نشانه ای موجود نیست و در راسته كاری ماجراجویان قرار دارد.

قدمت غار را بیش از ۱۰ هزار سال میدانند و دمای غار در عمق ۲۰ تا ۳۰ متری به حدود ۴۰درجه می رسد كه با افزایش عمق تا ۶۰درجه هم می رسد. درون این غار كلی قندیل های آویزان شده از سقف دارد كه از مواد معدنی تشكیل شده اند. راه دسترسی به غار خفاش از شمال جاده آسفالته چشمه قیر ، با طی نمودن حدود یك كیلومتر راه مالرو است.

  قلعه شاخ

این قلعه در ۱۵ كیلومتری شرق شهر پهله و نزدیك روستای سركمر از توابع بخش زرین آباد قرار گرفته است.

با توجه به مصالح بكار برده شده در ساخت آن ( قلوه سنگ و ملات گچ ) ، پلان و نقشه و مقایسه با سایر آثار دوره  مربوط به اواخر دوران ساسانی و اوایل دوره اسلامی بوده است. 

   امامزاده سید ابراهیم

در بخش زرین آباد در ۸ كیلومتری شرق شهر پهله و در نزدیكی روستای بردی ، دارای راه دسترسی آسفالته و با قدمتی ۷۰۰ سال پذیرای دوستداران خاندان عصمت و طهارت است. داشتن گنبد دو پوسته از ویژگیهای منحصر بفرد این بنای عزیز و تاریخی است. دارای امكانات اقامتی است و امامزاده سید ابراهیم فرزند بلافصل امام باقر ( ع ) می باشند.

  آبشار آبتاف

این آبشار در مسیر میمه به پهله (مركز بخش زرین‌آباد شهرستان دهلران) و در نزدیكی روستای زرآب قرار دارد. 

شهرستان شیروان و چرداول

  دیدنیهای شیروان و چرداول : قلعه سام - امامزاده عباس - شهر باستانی شیروان

  شهر باستانی شیروان

این شهر در قرنهای ۵-۴ هجری ساخته شده و در ۱۸ كیلومتری شمال شرقی شیروان و نیز در فاصله ۱ كیلومتری جنوب روستای هنامه قرار گرفته است كه غارهای هنامه نامیده میشود. این خانه ها كه در دل كوه و توسط دست كنده شده اند شامل سه فضاهای مسكونی، انبار و آغل است كه در سه طبقه ساخته شده­ اند. طبقه اول محلی برای نگهداری احشام و طبقات دوم و سوم محل انبار آذوقه و اسكان افراد بوده است.

 قلعه سام

قلعه سام در روستای چم بور از توابع بخش مركزی شهرستان شیروان و چرداول قرار دارد. و قدمت این قلعه به عهد ساسانیان می‌رسد كه بر فراز یكی از كوه‌های پیرامون روستای چم بور بنا شده و كوه مزبور نیز به نام سام معروف شده است .این قلعه دارای دو برج در شمال و شمال غربی می‌باشد كه ارتفاع هر یك از آنها حدود ۱۲ متر است.

شهرستان مهران

دیدنیهای مهران : قلعه كنجانچم - امامزاده علی صالح - سنگ نوشته عاشوری - مسجد جامع مهران - امامزاده سید حسن - آرامگاه امامزاده سید محمد عابد

  قلعه كنجانچم

سنگ نوشته عاشوری

سنگ نوشته آشوری یا نقش برجسته گل‌گل یكی از مهم‌ترین آثار تاریخی استان ایلام است كه در ۸ كیلومتری شهر ملكشاهی و بر دیوار شرقی تنگ كوچكی كه روستای گل گل در فاصله ۲۵ كیلومتری شهر ایلام در دهانه آن استقرار یافته، قرار دارد. این سنگ نوشته مربوط به زمان آشور بانیپال؛ پادشاه مقتدر آشوری بوده و یادگاری از حمله و تصرف این منطقه توسط سلسله آشوری در هزاره‌های قبل از میلاد است.

قلعه امیرآباد 

این قلعه در روستای امیرآباد در كنار راه مهران- صالح آباد قرار دارد و در دوره والیان از سنگ ,آجر ,خشت و گل بنا شده است. آثار به جا مانده از این قلع شامل یك فضای عمومی, تعداد اتاق هر یك به مساحت ۱۲ متر مربع و چند زیر زمین می باشد. وضعیت فعلی بنای قلعه نیمه ویرانه است .

استان ایلام با ۱۹۰۸۶ كیلومتر مربع حدود ۱/۴ درصد مساحت كل كشور را تشكیل می‌دهد. این استان در غرب دامنه سلسله جبال زاگرس در گوشه غربی كشور قرار گرفته است. استان ایلام از جنوب با خوزستان, از شرق با لرستان ,از شمال با كرمانشاه و دارای ۴۲۵ كیلومتر مرز مشترك با كشور عراق می باشد. سرزمینی كه اكنون استان ایلام نام دارد بنا به اسناد تاریخی فراوان بخشی از كشور عیلام باستان بوده است .

شهرستان های استان ایلام عبارتند از: آبدانان , ایلام, ایوان, دره شهر دهلران ,شیروان و چرداول و مهران

جاهای دیدنی ایلام

شهر ایلام در سال ۱۳۰۸ در غرب و شمال شرقی ده بالا و در منطقه ای كه حسین آباد نامیده می شد در جوار ساختمان های بجا مانده قدیم ، ساخته شده و با توجه به سابقه تاریخی منطقه و تصویب فرهنگستان ایران ، ایلام نامیده شد كه رفته رفته بر جمعیت و رونق آن افزوده گشت. در واقع ایلام كنونی در بخش كوچكی از ایلام باستانی قرار دارد كه یكی از بزرگترین تمدن های باستانی در آن پدید آمده است .

اهمیت و موقعیت شهر ایلام با ایجاد راه ها و اتصال به مراكز شهری مخصوصاً نزدیكی با مرز می باشد و وجود آب و هوای نسبتا مناسب و مساعد و مركزیت سیاسی و وجود موسسات رفاهی بهداشتی و فرهنگی بیشتری نسبت به سایر شهرهای استان ایلام ،موقعیت این شهر را ممتاز می نماید .

 جنگل های اطراف شهر و چشمه های غربی و جنوب غربی شهر ایلام كه باغ های متعددی را به وجود آورده‌اند از گردشگاه‌های تابستانی ایلام به شمار می رود .

دره دالاب - روستای مورت - تجریان دره - ارغوان شلم ، پارك جنگلی ششدار ، تفریحگاه جنگلی تنگ دالاو  از گردشگاه های دیگر ایلام می باشند .

 دره دالاب

منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ منطقه‌ای كوهستانی از سلسه جبال زاگرس است كه سیمای آن از ارتفاعات خیلی مرتفع و تپه‌‌ماهورهای ناهمگن و دره‌های عمیق تشكیل شده است.

 پارك جنگلی ششدار

این تفریحگاه در پنج كیلومتری شهر ایلام و در كنار كوه قلاقیران در مسیر جاده ایلام -كرمانشاه واقع شده و از شاخص‌ترین تفریحگاه های استان محسوب می‌شود .این ناحیه تفرجی به خاطر مجاورت با شهر ایلام و نزدیكی به یكی دیگر از تفریحگاه های زیبای طبیعی به نام منجل مورد استفاده وسیع مردم و دوستداران طبیعت به ویژه در ایام و فصول بهار و پاییز قرار می‌گیرد .در حد فاصل بین این تفریحگاه و ناحیه منجل, چشمه سارها و باغات زیبای سلطان آباد قرار گرفته است .

 تجریان دره

تفریحگاه زیبا و جنگلی تجریان در فاصله ۲۰ كیلومتری شهر ایلام در مسیر چوار -مورت و بولی  قرار دارد و دارای چشمه‌های آب زلال می باشد. این تفریحگاه در مجاورت تنگ زیبای موسوم به تنگ بهشت واقع شده است. و با توجه به اقلیم و آب و هوای منطقه از فصل زمستان تا بهار مورد استفاده قرار می گیرد .

 تنگ ارغوان شلم

این تفریحگاه تقریبا در فاصله دو كیلومتری شهر ایلام در كنار تونل جدید آزادی واقع می باشد. وجود جنگل انبوه بلوط در دو سمت جاده و تیغه های سنگی و زیبای كوهستان و گردشگاه های مناسب و درختان ارغوان در طول تنگه و تركیب رنگ ها در نظام طبیعی و مراتع پرپشت و گونه های نادر گیاهی مانند گون - طویلك - قارچ و استفاده از گیاهان معطر در محدوده این تنگه و ارتفاعات ییلاقی آن در مسیر گز گردكان و سورگه صنعت زنبورداری را در تهیه عسل ناب ایلامی رونق بخشیده است.

تفریحگاه جنگلی تنگ دالاو 

این تفریحگاه در مسیر جاده اسلام آباد- ایلام در فاصله ۲۵ كیلومتری شهر ایلام قرار گرفته و دارای جنگل‌های انبوه بنه, زالزالك و بلوط و چشمه طبیعی آب می‌باشد. تفریحگاه دالاو از وسعت قابل توجهی برخوردار است و با توجه به مجاورت با اتفاقات طبیعی و تفریحی و شكارگاه های منطقه و ییلاقی بودن آن ,در بهار و تابستان مورد استفاده دوست دارند و مشتاقان زیباییهای طبیعت قرار می‌گیرد .

آثار باستانی شهر ایلام

قلعه والی از دوران قاجاریه - كاخ فلاحتی از دوران قاجاریه - آتشكده متعلق به روزگار ساسانیان -  مسجدجامع - موزه تاریخ - طبیعی ایلام - سنگ نوشته تخت خان - پارك جنگلی چغاسبز - قلعه قیران - غار زینه گان

 كاخ فلاحتی یا كشاورزی

كاخ فلاحتی مربوط به دوره قاجار است و در شهر ایلام ، خیابان آیت الله عبد الرحمن حیدری ایلامی  واقع شده است.كاخ فلاحتی به دستور غلامرضا خان ابوقداره در سال ۱۳۲۶ هجری قمری احداث شد و با توجه به این كه در محوطه سازمان جهاد كشاورزی استان ایلام قرار گرفته بود، به كاخ فلاحتی (كشاورزی) معروف شد.

قلعه والی 

قلعه والی بر روی تپه‌ای به نام چقا میرگ در محل فعلی خیابان پاسداران شهر ایلام واقع شده است .این قلعه در سال ۱۳۲۶ هجری قمری و در زمان حكومت محمدعلی شاه قاجار و حكومت والیان محلی پشتكوه و به دستور غلامرضا خان ابوقداره والی لرستان ساخته شده است. وسعت كل این قلعه در ۲۵۰۰ متر, مساحت زیربنای آن ۱۵۰۰ متر ,مربع و حیات آن ۷۰۰ متر است.

اتاق ها و تالارها در امتداد سه ضلع شرقی, غربی و شمالی قرار دارد و از مصالح آجر و گچ و در مواردی سنگ مرمر در ساخت آن استفاده شد شده است. در داخل حیاط این قلعه نیز سنگ نوشته های بلند وجود دارد كه در متن آن تاریخ ساختن آن در زمان  محمدعلی شاه قاجار و غلامرضا خان ابوقداره والی لرستان هك شده بود بر اساس این سنگ نوشته معمار این قلعه حاجی درویش علی كرمانشاهی بوده است. این قلعه از سوی سازمان میراث فرهنگی كاملاً به سبك و سیاق اولیه خود باز سازی شده و به عنوان یك گنجینه فرهنگی برای بازدید عموم گشوده شده است .

قلعه قیران 

قلعه قیران بر فراز كوه معروف قلاقیران كه در ناحیه جنگلی بسیار زیبایی به نام ششدار یا شش دان مشرف است, قرار دارد. شكل این قلعه و موقعیت قلعه بالایی آن چشم انداز و زیبایی خاصی را در شهر ایلام به وجود آورده است.

سنگ نوشته تخت خان

سنگ نوشته بر روی سنگی بزرگ به ابعاد ۲ * ۱ متر در محلی به نام تخت خان ۳۴ كیلومتری جاده ایلام -مهران هتاكی شده و مضمون آن در رابطه با تاریخ ایلام و حكمرانان  آن است .

غار زینه گان

غار شگفت انگیز زینه گان در ۵ كیلومتری جنوب شرقی شهر صالح آباد و در فاصله ۵۲ كیلومتری شهر ایلام قرار دارد. این غار بدون سقف كه بیش از یك كیلومتر طول دارد، دارای آب فراوان، دهلیزهای آبگیر، قندیل های متعدد و آبچك های طبیعی و بسیار جالب می باشد. 

 هوای داخل غار بسیار سرد و مطبوع است و درحالی كه منطقه صالح آباد درتابستان حدود ۴۰ درجه گرما دارد، اختلاف هوای بیرون غار در تابستان تقریباً ۵۰ درجه است و به همین دلیل آن را غار بهشت نیز می نامند.

آتشكده های استان ایلام عبارتند از :

آتشكده سیكان (چهارطاقی )در روستای سیكان دره شهر مربوط به دوره ساسانی .

آتشكده مهدی‌آباد( چهارطاقی) .

در روستای مهدی آباد دره شهر مربوط به دوره ساسانی .

آتشكده سپاه در زرنه ایوان مربوط به دوره ساسانی .

آتشكده و معبد تاریخی در میمه زرین آباد مربوط به دوره ساسانی .

آتشكده دو طبقه ساسانی در منطقه چرداول نزدیكی سراب گه .

سوغات و غذاهای محلی ایلام

 غذاهای محلی

سوغات ایلام

بخش شیرینی : 

انواع شیرینی بژی بر ساق، شیرینی كله كنجی، شیرینی كاك، نان ساجی و شله كینه ایلام، شیرینی گمگه و  حلوای بگل كه تركیبی از پودر كشك و خرما است .

شیرینی بژی بر ساق تهیه شده از روغن حیوانی ، رازیانه یا زیره ، زعفران و آرد 

بخش كشاورزی : كنجد، گردو، سقز محلی از صمغ درخت بنه

بخش دامداری : روغن حیوانی معروف به روغن كرمانشاهی، كره محلی، كشك، عسل كوهی مربوط به مناطق سورگه و شلم

بخش صنایع دستی : جاجیم، نمد مالی، گیوه