شهر درق

دَرَق از شهرهای پارسی زبان استان خراسان شمالی است.

واژه درق به معنی «سخت‌ازهرچیز, قسمت‌ سخت‌ از هر چیزی (اسم) سپری كه از پوست گاو یا گاومیش یا كرگدن سازند» و برخی بر این باورند كه واژه درق تغییر شكل یافته دَرّه است و به خاطر جایگاه جغرافیایی شهر كه در دَرّه واقع شده‌است بدان اطلاق شده است. نام درق در متون تاریخی دوره تیموری از جمله در جغرافیای حافظ ابرو به شكل دره آمده است. مطلع الشمس در دوره قاجار نیز از همین نام استفاده كرده است.

شهردرق در جنوب غربی استان خراسان شمالی جای دارد و از نظر تقسیمات سیاسی با توجه به انفصال شهرستان گرمه از جاجرم در سال مهرماه ۱۳۸۷، در بخش مركزی شهرستان گرمه قرار دارد . این شهر دارای ۱۳ ابادی كشاورزی می‌باشد. این شهر در فاصله ۷ كیلومتری شهر گرمه قرار دارد و جاده ارتباطی موجود كه ارتباط بین استان سمنان و خراسان شمالی و استان گلستان را برقرار میسازد از كناره شمالی آن گذر كرده‌است . شهر درق در ۳۶ درجه و ۵۸ دقیقه عرض جغرافیایی و ۵۶ درجه و ۱۶ دقیقه طول شرقی و ارتفاع ۱۰۸۰ متری از سطح دریا جای گرفته‌است. این شهر در سال ۱۳۸۴ به عنوان شهر شناخته شد.

در ۱۷۰ كیلومتری جنوب غربی بجنورد مركز خراسان شمالی قرار گرفته‌است. بین شهر درق و مركز شهرستان ، شهرایور جای دارد.

در سال ۱۳۸۵، جمعیت شهر ۶۲۷۴ نفر بوده است.

این شهر در دوران جنگ ایران و عراق ۵۸ شهید و حدود دویست جانباز و ۴ آزاده و هشتصد رزمنده داشته‌است این شهر پس از گرمه مركز شهرستان پر جمعیت ترین شهر در شهرستان گرمه می‌باشد

قومیت‌ها

این شهر از قبیله‌های مختلف به ترتیب حروف الفبا به نامهای: آخوندی ها، آقا قدرت‌ها، ارباباها{شامل فامیل های: آقا بابایی ،اربابی،اسكندری، ترشیزی ، خالدار ، كاظمی ، محمد زاده ، میرزایی}، كربلایی قربانی ها(شامل فامیلهای امانی ،رمضانی ،حسن زاده و قربانزاده )، حاج علی ها(امینی ها)، باقریها، كربلایی جعفریها، حسن زاده ها، كربلایی صادقیها، حاجیها{فخرانی ها}، قاسمیها، مقصودی ها، نجفی ها،نوروزی ها وسایر قبایل دیگر كه اكثرآنها با قبایل نامبرده رابطه خویشاوندی دارند ساخته شده‌است،كه بیشتر این قبیله‌ها از شهرستان كاشمر وابادیهای قدیم اطراف ان یعنی از قلعه دهی ، نارنج قلعه، چارجو، خواجه سنگ اور و … وجود داشته كه اهالی انها به مرور به این مكان مهاجرت كرده و درق كنونی با این بافت جمعیتی را تشكیل داده اند.

اماكن عمومی

این شهر دارای ۴ مسجد می باشد كه قدیمی ترین آن مسجد جامع و بزرگترین آنها مسجد امام خمینی می باشد، دو مسجد دیگر این شهر یكی مسجد امیرالمؤمنین واقع در شهرك شهید بهشتی و دیگری مسجد امام حسن مجتبی كه در شهرك آزادگان قرار دارد. اكثر مراسمات مذهبی و اجتماعی در مسجد جامع امام خمینی برگزار می گردد. همچنین این شهر دارای یك حسینیه و یك مهدیه می باشد كه بیشتر در ایام ماه مبارك رمضان و ماه محرم فعال هستند. نیز چند مكان مخصوص زنان ساخته شده است كه عبارتند از: فاطمیه، زینبیه، معصومیه، بیت الزهراء و بیت الرقیه. همچنین دارای یك سالن ورزشی جهت استفاده جوانان است و یك زمین فوتبال خاكی در بیرون شهر جنب ترمینال كامیونداران در این شهر وجود دارد.
پیشه و كار

پیشه بیشترمردم كشاورزی و دامپروری و كامیونداری بوده. آب كشاورزی در گذشته از قناتها تامین می‌شده‌است و با خشكسالیهای درازمدت آب این قناتها خشك شده و با كمك دستگاههای دولتی حكومت جمهوری اسلامی جهت ادامه كار كشاورزان ۱۳ گلو چاه عمیق حفاری شده‌است. كارگاههای‌های درق در دو كارخانه سنگ شكن و شن و ماسه و یك كارخانه شیر و فراورده‌های آن محدود می‌شود و غیر از آنها كارگاههای كوچك زیادی همچون كارگاههای كالای چوبی، كالای فلزی و كالای ساختمانی دارد.در شهر درق كالاهای گوناگون كشاورزی و دامداری یافت می‌شود. سیب و میوه جات روستای كشاورزی مشاع رمضانی آوازه ویژه‌ای دارند و زمین‌های قابل كشت غلات، پنبه، زیره، هندوانه، خربزه، انگور و غیره به فراوانی در زمینهای كشاورزی این شهر پرورش داده می‌شوند. دامداری از فعالیتهای دیگر روستاها و شهر درق است. كالای دستی درق، پارچه بافی، قالی و و كلاه كركی بافی (كلاه گوشی) كه به كلاه جاجرمی مشهور شده‌است می‌باشد. پارچه بافی بیشتر در بین پیر زنان گسترش داشته‌است.

آب و هوا

شهر درق به طور همه گیر با توجه به میزان بارندگی‌های سالانه وابسته سرزمینهای خشك می‌باشد و آب و هوای سرد و خشك و نیمه بیابانی دارد. در این منطقه رودخانه همیشگی دیده نمی‌شود و كشاورزی این سرزمین وابسته به آبیاری با قنات و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق است. بلندیهای جای گرفته در شمال شهر كه از شرق به غرب در كناره شمال شهر كشیده شده‌است در مواردی بیش از ۲۰۰۰ متر بلندی دارند . با وجود این بخش قابل ملاحظه‌ای از اقلیم این منطقه كویری و استپی است.
پوشش گیاهی

به غیر از درختان ارس (سرو كوهی) كه در كوههای (گدار گز) بطور پراكنده می‌رویند، این جنگل‌ها كه در بلندیهای جنوبی قرار دارند. پوشش گیاهی سرزمین را نیز گیاهانی چون پیاز كوهی، درمنه، خارشتر، بارهنگ، اسپند، قارچ، كما، قیچ، استاقدوس وگزنه و قسنی، كتیرا، گون و غیره پوشش می‌دهد . و در پیرامون شهر درختانی چون طاق و گزو كاج كاشته شده‌است .
غذاهای بومی

كلوچه ( كُلچِه ) : كه در اواسط اسفندماه جهت استفاده در عید نوروز توسط بانوان شهر درق تهیه میشودو در دو طعم معمولی و شیرین تهیه میشود .

قُطاب : كه مخلوطی از ماش و زرشك و ادویه جات و … پخته شده كه در قطعات خمیر پیچیده شده و سپس در تنور پخته شده و در ایام نوروز استفاده میشود .

فِطیر : كه از مخلوط آرد و خمیر مایه و روغن و بعضا آغوز گوسفند و گاو خمیر تهیه شده و به صورت قطعات دایره ای شكل در آورده شده ودر تنور پخته شده و در مراسمات مذهبی مخصوصا تاسوعا و عاشورا و نذر درگذشتگان استفاده میشود .

سمنو درق : كه از جوشاندن آب جوانه گندم و آرد گندم در دیگهای بزرگ مسی وتهیه شده و تهیه سمنو اداب و سنن خاص خودش را دارد و همراه ان اشعار و ابیات محلی و دعا و اذكار مربوط به آن سروده میگردد .برای سفره هفت سین نوروز در اواسط ماه اسفند تهیه میشود. لازم به ذكر است كه سمنوی درق از نظر طعم و رنگ در كشور بی نظیر است.

جوش بَره :كه از پیچاندن مخلفاتی همچو سبزی های محلی و و ادویه جات و …. در داخل قطعات مربعی شكل خمیر به ابعاد ۳ * ۳ توسط بانوان درقی و شهرستان گرمه تهیه میشود. كه بعد از خشك كردن این قطعات خمیری در جای مناسب نگهداری شده و در طول سال با اضافه كردن این قطعات به آش و كشك در كنار برنج یا به عنوان غذای اصلی میل میشود.

سُمسُمه : كه از جوشاندن آرد و زرد چوبه و …. توسط بانوان درقی تهیه میشود
قُروت ghuroot : یا كشك و بادمجان نیز از غذاهای لذیذ این شهر میباشد كه بیشتر دوغ گوسفندی را جوشانده تا غلیظ شود و سپس روی پارچه های نخی تمیز كه در گودالی قرار میدهند ریخته و توسط كاردك این خمیر كشك را در اندازه های مورد نیاز برش داده تا خشك شود سپس این قطعات خشك شده كشك را كه به ان قروت میگویند در كیسه های مخصوص نگهداری كرده و در ایام سال به مقدار لازم از این قطعات را برداشته و در ظرفهای سفالینه به نام تقار taghar با مقداری اب مخلوط كرده تا خیس خورده و با توجه به اینكه ظرف تغار دارای برجستگیهایی میباشد با دست قطعات را در تغار ساییده تا مقداری از كشك پودر شده و در اب تغار حل گردد و سپس باقی‌مانده قروت نیمه خشك را كه به ان نیم ماله میگویند در كیسه های پارچه ای نگهداری میكنند كه به ان كیسه خلته kheltah میگویند تا دوباره از ان استفاده نمایند. مایع قروت را معمولاً به همرا پیاز داغ و زرد چوبه و ادویه جات و … مخلوط كرده و مقداری حرارت میدهند تا داغ شود و قبل از انكه بجوشد انرا از روی شعله برداشته و معمولاً به مقدار لازم از این معجون را در تغار یا ظروف تك نفره ریخته و با توجه به سلیقه اشخاص داخل قروت نان خشك یا نیمه خشك را ریخته كه معمولاً به این كار ترید terid كردن نان میگویند. و معمولاً به همراه پیاز و فلفل تازه یا خشك و سبزی میل میشود و اغلب در كنار ان از بادمجان كه به همراه گوجه و نمك و ادویه و پیاز و … تفت داده شده است استفاده میشود كه به ان كشك بادمجان گفته میشود و بعضاً افراد مقداری شیرین بیان در قروت میریزند تا طعم و مزه ان متفاوت شده و هضم ان راحتتر شود. و بهترین نوع قروت٬ قروت گوسفندیست كه از روستای نردین در ۴۵ كیلومتری غرب شهر درق تهیه میشود.

قِلیف چال : كه همان برنج دمی را در ظرفهای مسی تهیه كرده با این تفاوت كه مقداری كره محلی ( مَسكه )و گوشت را در دیگچه ( قلیف ) به همراه برنج و و آب و … ریخته و در آن رامحكم بسته و با هیزم آتش فراهم كرده و دیگچه یا قلیف را در انباشته ای از ذغال قرار داده و اصطلاحا دیگچه ( قلیف ) را در اتش ذغالی چال میكنند تا خوب غذا دم كشیده تا آماده مصرف شود
جشنواره سمنوی شهر درق

نخستین جشنواره سمنوی شهر درق در نوزدهم اسفندماه یكهزار و سیصد و نود و دو شمسی با همكاری شورا و شهرداری شهر درق و سازمان میراث فرهنگی خراسان شمالی و دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی خراسان شمالی برگزار شد . كه خود كمك به حفظ اداب و سنن ایرانیان در مورد نوروز میباشد و این تلنگری بزرگ برای مسولان است تا با برگزاری جشنواره های سنتی و باستانی فرهنگ غنی ایرانیان را ماندگار نمایند.
صنایع دستی

صنایع دستی شهر درق میتوان كلاه كركی یا كلاه گوشی اشاره كرد كه بهترین نوع ان از كرك بز استان كرمان تهیه و بافته میشود. كه اغلب توسط سالمندان در ایام بیكاری تهیه شده و به فروش میرسد. از این لحاظ به كلاه گوشی معروف شده كه لبه های پایین ان طوری بافته می شود كه قسمت پیشانی نسبت به لبه های پشتی كوتاه تر بوده و در ایام گرم این قسمت به بالا كشیده شده و در ایام سرد این لبه به سمت پایین كشیده شده به نحویكه قسمت پیشانی به دلیل كوتاه بودن توسط لبه های كلاه پوشانیده نمی‌شود ولی قسمت گوشها و پس سر به علت بلند بودن لبه پایینی كلاه پوشانیده میشود.
حیات وحش

به علت وجود مراتع و جنگل‌ها، زیستگاه حیات وحش در قسمت‌های زیادی از گسترده شده‌است. حیواناتی چون شغال، آهو، گرگ، گوركن، خرگوش، روباه، پلنگ، كفتار و بزكوهی، كبك تیشو(خارپشت كه شبیه جوجه تیغی بوده و جثه ان به اندازه یك بز میباشد) گورخر كلپاسه(مارمولك) در نقاط مرتع و كوههای گدار گز زندگی می‌كنند.
چشم اندازها و نشانهای گذشته

از چشم اندازهای درق می‌توان از مسجد جامع امام خمینی، مسجد جامع، امامزاده فضل بن علی، امامزادگان ابراهیم و محمد، قلعه قدیمی دهی، نارنج قلعه، غارجوز اشكنك درق‍، غار كفترك درق، بند تاریخی مهار (معار)، آب انبارهای قدیمی راههای قدیمی(آب‌انبار درق، حوض‌انبار بینی دنباله، حوض‌انبار تخت حوض)، قلعه خداوردی، غار قواق درق، یادمان شهداو قطعه اصحاب الشهدا (ایثارگران و رزمندگان جنگ ایران و عراق درق و سردابه واقع در بوستان شهدا نام برد.

وجود محوطه‌های پهن و فراوان از دوره اسلامی از جمله ویرانه‌های بسته به چندین قلعه در اطراف شهر درق همچو محوطه خواجه سنگاور درق، نارنج قلعه درق و تپه تاریخی چارجو درق و تپه تاریخی بابا پیر درق و بسیاری نشانه‌های دیگر، در كنار گزارش‌های گذر نویسان و جغرافیدانان دوره اسلامی مبنی بر آبادانی این دوره نشان از رونق و شكوفایی این سرزمین در سراسر دوره اسلامی دارد.