باغ تاریخی آسیاب كه در دامنه كوههای بند ساخته شده در ابتدای ورودی خود آسیاب قدیمی را میزبانی می كند كه همزمان با باغ ساخته شده و با اتكا به نیروی آب كار می كرده است. باغ با طرح كلی ذوزنقه، ۱۴ هزار مترمربع مساحت دارد. این باغ از تمامی شاخصهای باغ ایرانی برخوردار بوده و همه مسائل فلسفی، فنی و باغ آرایی ایرانی در آن رعایت شده و دارای حریم است. در داخل باغ چند بخش قابل تفكیك است كه پس از ورود، در دو طرف آن دو ساختمان قرار دارد. ساختمان سمت راست شامل یك بنای سنگی و مسقف است كه با طرح كلی مستطیلی دارای ۱۷.۸۰ متر طول و ۱۵ متر عرض ۲۵۰ مترمربع مساحت است. در پیرامون این ساختمان چندین پنجره به فواصل مشخص ساخته شده كه نشان می دهد از آن به منظور اقامت استفاده شده است. ساختمان سمت چپ شامل یك سازه آجری تخریب شده قدیمی تر و یك ساختمان دوطبقه است كه به گفته افراد آگاه، بخش آسیاب قدیمی است. طرح این ساختمان نیز مستطیلی شكل بوده و ابعاد آن ۱۵.۸ متر طول با ۱۰ متر عرض است كه با مساحت ۱۴۰ متر مربع در دو طبقه ساخته شده و فضای كلی آن شامل یك اتاق بزرگ و ایوانی در جلو آن و رو به سوی ورودی باغ است. طراحی باغ چهاربخشی، وجود یك استخر كه از سنگهای بزرگ تراشیده شده ساخته شده، وجود شبكه انتقال آب این استخر به منظور راه اندازی آسیاب آبی و همچنین وجود چندین پل سنگتراش در این باغ از جمله داشته های ارزشمند این اثر تاریخی است. باغ آسیاب با دو راه متقاطع به چهار بخش تقسیم می شود كه درختان سر به فلك كشیده كاج در طرفین هر مسیر منظره زیبایی به آن بخشیدهاند، از چهار مسیر اصلی باغ، یك راه با پلكان سنگی به در ورودی اصلی، یك راه با پل سنگی به كوه، یك راه به باغات و راه دیگر با پلكان به حوضچه سنگی تصفیه آب آسیاب ختم می شود. آب قبل از ورود به آسیاب در حوضچه سنگی زیبایی كه برایش تعبیه شده، تصفیه می شده؛ همچنین سنگ های تراشیده بزرگ و یك دست به كار رفته در ساخت پلكان ها، حوضچه تصفیه آب، جوی های آب و پل به سبك سنگ های به كار رفته در تخت جمشید ساخته شده اند.
در حدود سالهای ۱۳۱۵ قبل از احداث باغ مذكور، یك آسیاب قدیمی در محل وجود داشته و پس از حضور معماران آلمانی در فریمان، این آسیاب بازطراحی شده و با ساخت منبع آب موجود، به صورت موثرتر به فعالیت خود ادامه داده است. در این دوره با طراحی و ایجاد این باغ، مكان مناسبی برای تفرج اهالی به وجود آمده و ساختمان سنگی موجود نیز برای اقامت افراد در باغ احداث شده است. اگرچه این آسیاب قدیمی در زمان حیات خود كه مرتبط با دهه ۲۰ شمسی می شود، انواع مختلف آرد تولید می كرده و حتی قسمتی از آن نیز صادر می شده، اما در شهریور ۱۳۲۰ زمان جنگ دوم جهانی و شروع هرج و مرج، این باغ نیز دچار آسیب گردید و آسیاب آن آتش گرفت. مالكیت كنونی این اثر خصوصی و در تملك كارخانه قند فریمان است.
موقعیت مكانی
این باغ تاریخی كه در منطقه گردشگری سد فریمان و در دامنه كوه واقع شده تا شهر فریمان بین هشت تا ده كیلومتر فاصله دارد و مسیر آن آسفالت است.
