موزه مردم شناسی خواف در اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهر قرار دارد و شامل غرفه هایی نظیر نمایش سازهای سنتی، عشایر منطقه، نمایی از سد سلامی، مشاغلی از جمله خراطی، تنورمالی، آهنگری، طب قدیم و ماكتی از آسبادهای نشتیفان (قدیمی ترین آسیاب بادی عمود محور) و همچنین نمایش انواع بافته های سنتی است.
قسمتهای مختلف موزه و صنایع دستی
- قالیبافی: یكی از مهم ترین صنایع دستی مرسوم در منطقه خواف قالیبافی و گلیم بافی است. بافت قالی از زمان های گذشته در این منطقه رایج بوده و بیشتر توسط زنان صورت می گرفته است. البته تولیدات در گذشته فقط به صورت قالیچه دو تا دو و نیم متری و پشتی بوده اما امروزه تابلو فرش و قالی های بزرگ نیز به آن اضافه شده است. از طرح هایی كه در گذشته بافته می شد می توان به چهارگلی، گل سوزنی، خشتی، تركمنی، گل بلوچی، گاشه بند سفید، كلاتگی، سنگانی، قاسم آبادی و غیره اشاره كرد.
- كرباس بافی: از صنایع دستی دیگر منطقه خواف، كرباس بافی است. مواد اولیه در بافت این پارچه، ابریشم و پنبه بوده كه پنبه آن توسط خود مردم كشت می شد و سپس پنبه تبدیل به نخ می شده است. البته به مرور زمان به علت عدم تغییر در شیوه تولید از رونق آن كاسته شده و عده انگشت شماری به این هنر اشتغال دارند. مرغوب ترین كرباس منطقه نشتیفان، شهر خواف و حوزه میان خواف است.
- نخ ریسی: در گذشته تولید مواد اولیه ای چون پنبه و پشم و رواج قالیبافی و كرباس بافی یكی از علل گسترش صنعت ریسندگی در این شهرستان بوده كه متأسفانه اكنون از رونق افتاده است.
- طناب بافی: فعالیت دیگر، بافت طناب توسط مردان این منطقه بوده كه نخ آن از موی بز تهیه می شده و توسط افراد ماهر خوافی بافته میشده است.
- پالان دوزی: هنر رایج دیگر در منطقه خواف كه جزء هنرهای اصیل این منطقه محسوب می شود، پالان دوزی است. متأسفانه امروزه با توجه به عدم نیاز، كمتر مورد توجه قرار می گیرد و بیشتر در روستاهای اطراف خواف استفاده و دوخته می شود. وسایل مورد استفاده در این حرفه عبارتند از پارچه های دسته دوم، قالی ها و زیلوها و گلیم های كهنه و كاه. جنس پالان از تكه های قالی، قالیچه، شال و پارچه می باشد. داخل پالان اول با چند لایه از پارچه پر می شود و بعد با درشته كاه (پخل ) پر شده و دوخته می شود هنری است كه از دیر باز در شهرستان رواج داشته است.
- نمد مالی: یكی دیگر از هنر های مرسوم این منطقه در گذشته نمد مالی بوده كه هم اكنون در شهر سنگان رایج است. این هنر به دو شیوه سنتی و صنعتی صورت می گیرد.
- سفال گری: این هنر به دلیل عدم انطباق آن با نیاز زمان كمتر مورد توجه واقع شده و آنچه تقریباً از این هنر سنتی بر جای مانده انواع وسایل تزئینی است.
- صنعت تنور وتنور مالی: برای ساخت تنور در قدیم از خاك رس، كاه نرم، ریشه لوخ و موی بز استفاده میشد ولی در حال حاضر فقط از خاك رس و كاه استفاده می كنند.
- مكرومه بافی: این هنر زیبا كه از گره های مختلف بوجود می آید توسط نخ های مخصوص با فرمهای مخصوص مثل آویزهای مختلف، جای دستمال كاغذی، سطل زباله، گلدان و وسایل تزئینی مثل آباژورهای مختلف بافته می شود.
- گل چینی: این هنر ظریف و زیبا توسط خمیر بوجود می آید و با آن انواع و اقسام گل های موجود را می توان درست كرد.
- گل بلندر: این گلها توسط انواع فوم ها تهیه می شود و از گل های چینی و ایتالیایی زیباتر و به اشكال بزرگتر درست می شود كه از آن برای تهیه انواع پایه های گل و گلدان های زیبا برای منزل و اداره جات استفاده می شود.
- قلاب بافی و اكشی بافی: این دو هنر ظریف و قشنگ برای بافته انواع روی میزی، روی پشتی، سرویس های عروس و غیره استفاده می شود.
