اینجا رباط طبسی است؛ رباطی كه گرد پیری بر آن نشسته، اما همچنان استوار و باصلابت، میزبان گردشگران و مسافران است. اگر گوش دل بسپارید هنوز هیاهوی مسافران خسته و زنگوله چهارپایانشان، را از گوشه و كنار این كاروانسرا میتوانید بشنوید.
رباط طبسی مربوط به دوره قاجار است و در تربت حیدریه، ضلع شمال شرقی مزار قطب الدین حیدر واقع شده است. این بنا، به همت یكی از تاجران عصر قاجار به نام حاج محمد ابراهیم طبسی بنا شده است.
این رباط دو ایوانی، روزگاری نقطه ثقل شهر بوده و رشد شهر، ریشه در وجود این مجموعه داشته است، رباط احتمالا همزمان با بنای مزار یا كمی پس از آن ساخته شده است.
رباط از بخش های مختلفی همچون هشتی، غرفه، ایوان، اتاق، انبار و طویله تشكیل شده كه متأسفانه برای مدتی، متروك و رها شد و چهره زیبای خود را از دست داد. این رباط را می توان از بناهای دو ایوانی به شمار آورد. این رباط همانند مدرسه ها و مساجد و سایر بناهای مذهبی، به شكل دو ایوانی به فرم مربع ساخته شده است. عموما ایوانهای رباط ها یكی در مدخل ورودی و دیگری روبروی آن قرار می گرفته است.
رباط طبسی دارای حیاط بوده و میان آن حوضی مربع شكل وجود دارد. معماری بنا كاملا ساده است و تنها طاق حجره های آن هستند كه به شكل هلالی، به سبك تمام حجره های ایرانی ساخته شده اند.
موزه مردم شناسی تربت حیدریه
در حال حاضر، به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با صرف هزینه ای هنگفت، این رباط به موزه تبدیل شده است كه می توان از هنرهای سنتی منطقه، مشاغل بومی، یافته های باستان شناسی و كارگاه صنایع دستی بازدید كرد و با نوشیدن یك فنجان چای در چایخانه سنتی آن، خستگی را از تن زدود.
آداب و رسوم مردم تربت حیدریه از جمله شب نشینی یلدا، مراسم عروسی به سبك مردم تربت حیدریه، ریسندگی، رنگرزی، بافت گلیم، عطاری، آهنگری و سایر مشاغل و رسوم قدیمی این شهر در این موزه به نمایش گذاشته شده است.
واژه شناسی
واژه كاروانسرا تركیبی از كاروان به معنای گروهی مسافر و سرای به معنی خانه و مكان، هر دو واژه برگرفته از زبان پهلوی است. كاروانسرا ساختمانی است كه كاروان را در خود جای می دهد و بزرگترین نوع ساختمانها، در معماری دوره اسلامی محسوب می گردد.
كاروانسراهایی كه بیشتر برای نگهداری اسب و چهارپایان ساخته شده است را رباط می گفتند. به احتمال بسیار رباط عرب شده ره بان است. رباط علاوه بر حوض و آب انبار دارای اتاقهای متعددی است كه گرداگرد حیاطی را فرا گرفته و مسافران می توانند یك یا چند شب در آن استراحت كنند.
