روستای باب الحكم در هشت كیلومتری غرب بردسكن و در كنار جاده بردسكن به طبس قرار دارد. بافت سنتی نسبتاً سالمی در مركز روستا می باشد كه آثار تاریخی از جمله آب انبار، حوضخانه، خانه های قدیمی، حمام قدیمی، قبرستان قدیمی و بادگیرهای متعددی را در خود جای داده است. بافت قدیمی، مجموعه آثار تاریخی و نیز وجود كارگاه های قدیمی و فعال سوغات بردسكن نظیر حلوا مغزی كه در فصل های سرد سال دایر می باشند، سبب گردیده این منطقه در ردیف روستاهای هدف گردشگری قرار گیرد. علاوه بر آن دو اقامتگاه بوم گردی نیز در سال ۱۳۹۷ با مجوز اداره كل میراث فرهنگی ؛صنایع دستی و گردشگری استان در این روستا فعال شده اند.
پیشینه تاریخی روستا اگرچه تاریخ مدونی ندارد اما تنها سند موجود مكتوب سنگ قبرهایی است كه به تاریخ سال های ۱۳۰۰ تا ۱۱۰۰ قمری نوشته شده است، كلمات حكاكی شده روی سنگ های خارا با نقش هایی بسیار هنرمندانه و حجیم در ابعادی ۳۰ × ۳۰ × ۱۱۰ به شكل پیكان و مستطیل با زاویه های كمانی و نقش های برجسته و حاشیه های زه واری برآمده، حكایت از حیات سادات دارد و اما تاریخ مدون را باید از افواه پیر مردانی گرفت كه بیش از یك قرن عمر مفید داشته اند و به خوبی عهد قاجار را به یاد می آورند.
بناهای تاریخی
- آب انبار باب الحكم كه در دوره صفویه ساخته شده از آثار تاریخی بابا الحكم است. این اثر به دلیل وجود بادگیر ۸ ضلعی بر روی گنبد مخزن خود و سردر زیبای مزین به آجر كاری های خفته و راسته حائز اهمیت می باشد. این اثر در سال ۱۳۸۶ با شماره ملی ۱۹۱۹۹ ثبت گردیده است.
- قدیمترین اثر باستانی كه تاریخ آن مشخص است قبرستان سادات با حدود ۳۰۰ سال قدمت می باشد كه در كنار آن دو رأس كاج تنومند منظره ای خاص و منحصر به فرد دارند.
- منزل مرحوم حاج علوی مربوط به اواخر دوره قاجار با دیوارهایی به ارتفاع ۹ متر و اتاقهای مجلل در مساحتی حدود ۱۰۰۰۰ متر با درختان و حوض خانه و صحن های درونی و اندرونی فاخر و بی نظیر كه در سال ۱۳۰۲ بنا گردیده و اكنون به منزل دكتر علوی مشهور است از جاهای دیدنی روستا می باشد. منزل مرحوم آقا میرزا علی آقای علوی در كنار جاده شباهت زیادی به منزل پدرش مرحوم حاج آقای علوی دارد و در سال ۱۳۳۸ بنا گردیده است. داخل منزل با شكوه و اشرافی حاجی علوی چند حوض خانه با فواره های زیبا و آب نماهای دل انگیز همراه بادگیرهای مجلل وجود دارد كه حیرت نسل امروز را بر می انگیزد. این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۴۲۳ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- حوض انبارهای روستا بسیار زیبا و در نهایت دقت و ظرافت بنا شده كه شاهكار مهندسی و معماری به حساب می آیند. اولی در دهه بیست توسط مرحوم حاجی علوی با خشت و ملات كه چهل پله دارد و آب آن در تابستان بسیار سرد و گوارا است. دومی كه قدمتی چند صد ساله دارد و برخی آن را هم سن كاج های مقبره سادات می دانند در میان ده اما ظرافت و دقت استادكاران آن به پای حاج آقا نمی رسد. پله ها بزرگتر و داخل آب انبار (شیر) تاریكتر و آب آن همانند شیر دیگر است.
- حمام قدیمی كه تا دهه پنجاه پابرجا بود ابتدا به روش خزینه ای و بعداً لوله كشی و دوش در آن ساخته شد. مصالح آن از سنگ و ساروج است و آب آن از قنات تأمین می شد و موقوفاتی نیز داشت.
- در جنوب روستا میان اراضی كشاورزی با فاصله حدود ۳ كیلومتر از جاده ۳ بنای خشتی و گلی در یك خط شرقی-غربی وجود دارد كه اولی و دومی داش خانه نام دارد. از آثار بجای مانده مشخص است كه اینها محل پخت ظروف سفالی و كوزه بوده و در واقع می توان آنها را كوره سفال پزی نامید.
- آسیاب آبی: گودالی بزرگ در ابتدای راسته خیابان وجود دارد كه با اجرای طرح بهسازی در حال پر شدن است. این گودال كه عمق آن به بیش از ده متر هم می رسیده روزگاری آسیاب آبی بوده است و تا سال های ۱۳۳۰ از آن استفاده می شده است. آب قنات پس از گذر از منزل آقا میرزا علی آقا و باغ آقای دكتر و منزل شیخ محمد علی شریفی به بالای آسیا می آمده كه محل آن پشت تنوره نام داشته است. آب وارد یك تنوره ای با ارتفاع حدود ۸ متر می شد و این استوانه ی سنگی و آهكی با معماری منحصر به فرد و قطر دو متر آب را به پایین ترین نقطه كه پره خانه نام داشته است هدایت می كرده و فشار آب را بر پره وارد می كرده است. پره می چرخیده و سنگ های آسیاب را می چرخاند و گندم و جو را آرد می نموده. پس آب آسیاب از یك تونل به طول حدود پانصد متر از پایین ده به نام برقابه بیرون می آمده است. آب در عمق ۷ یا ۸ متری زمین بوده است و هر جا كه از داخل منازل می گذشته است با حفر یك زیرزمین پله دار به جوی آب دست می یافته اند و از آن استفاده می كرده اند. در اصطلاح به آن چاه پی آب می گفتند. (چاه پی او) وقتی آسیاب بی كار می شده و بار برای آرد نداشته آب را از تنوره و آسیاب می چرخانده اند و از یك مجرای دیگری به همان تونل وارد می شده كه آن را درز آب (درزو) می گفته اند.
- قلعه: اگر چه از این اثر گلی و خشتی تنها دیوارهای قطور آن باقی مانده است، اما تا سال های ۱۳۵۰، چند سال بعد از آن از جمعیت موج می زند، به نظر می رسد كه سكونت مردم در این قلعه بوده است. دربی چوبی در جنوب و دربی كوچكتر در شمال داشته است. در داخل آن نهر آب جریان داشت كه آن را بهاروند یا بهاربند می گفتند. یك حوض انبار كوچك بطور عمومی و داخل منازل یك حوض انبار كوچكتر و برخی از منازل اعیانی مثل حاجی اسلامی تلمبه ای روسی هم داشت. مدخل ورودی آن از جنوب بصورت تونل مانند بود و حدود شصت، هفتاد متر روی كوچه پوشیده بود. خانه های آن دو طبقه و صحن ها بسیار كوچكتر از صحن حیاط اهالی بیرون از قلعه بود. در عین حال داخل هر حیاطی به غیر از سه چهار اتاق نشیمن، اماكنی برای نگهداری دام و طیور و بعضاً اسب داشته اند. دیوارهای اطراف بلند و مرتفع بوده است و یك برجی در وسط قلعه مشرف به تمام منازل وجود داشته است. اثری از درخت سبز دیده نمی شود و جوی های آب در برخی جاها از وسط اتاق ها می گذشته است. داخل راهروها تاقچه های كوچك گرد مانند به شعاع ۱۵ سانتیمتر وجود دارد كه محل روشن كردن چراغ موشی بوده است.
زبان
لهجه مردم باب الحكم شباهت زیادی به لهجه كاشمر دارد و با اینكه فاصله ای كمتر از یك فرسخ با بردسكن ندارد اما لهجه آن ها خیلی تفاوت دارد.
آداب و رسوم
مراسم عزاداری ماه محرم و شبیه خوانی در این روستا منحصر به فرد است. شبیه خوانان زبده و حرفه ای دارند كه برای آموزش و كارگردانی به سایر محلات دعوت می شوند. روز عاشورا بعد از دو سه ساعت عزاداری و سینه زنی و زنجیرزنی تا غروب شبیه می خوانند. نسخه های شبیه هم خطی است و قدمتی یكصد ساله دارد كه با خطی نیكو و قلم هایی فرانسوی توسط كاتب مشهور روستا به نام مرحوم سید فخرالدین تقدیسی نوشته شده است.
غذای محلی
غذای مخصوص شب های محرم و روز عاشورا و تاسوعا آشی است كه به آن بز باش می گویند. این غذا از حبوبات، گوشت، میوه های ترش درست شده و فقط منحصر به باب الحكم است.
