شهر فردوس مركز شهرستان فردوس، در۵۸درجه و۱۰دقیقه طول و۳۴درجه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۲۷۵ متر از سطح دریا در فاصله ۳۴۰ كیلومتری مشهد، و در فاصله ۲۰۰ كیلومتری مر كز استان خراسان جنوبی ، بیرجند ، قراردارد.
تون قدیم و فردوس كنونی از شهرهای بسیار كهن خراسان بزرگ است كه در حاشیه كویر نمك از قدیم الایام یكی از بارانداز های مهم شرق به غرب ایران محسوب می شده است.
دلایل و شواهد تاریخی نشان می دهد كه «تون» در گذشته های دور اهمیت و اعتبار تاریخی و جمعیتی داشته و بویژه تا دوران اقتدار اسماعیلیه و حتی سده های پس از آن، به ولایت قهستان تعلق داشته و دركنار قاین یكی از دو شهر مهم آن ولایت بوده است و در دوره های اخیر كه این شهر اهمیت پیشین خود را از دست داده بود با طبس بر روی هم منطقه واحدی را تشكیل داده و عبارت «تون و طبس» جای «تون و قاین» را گرفته بود.
ظاهراً نخستین و قدیمی ترین كتابی كه به تصریح از تون به عنوان شهری در ناحیه كویر یاد كرده، اشكال العالم جیهانی است متعلق به نیمه سده چهارم هجری. در این كتاب ضمن برشمردن نواحی بیابانی و كویر میگوید: «ازجاهایی كه بركنار این بیابان است . . . از جانب خراسان، قهستان و تون و طبس و كریت و قاین».
آثار به جا مانده از شهر تون مجموعه‌ای از ساخته‌های دست بشر از ادوار مختلف است، این آثار شامل مدرسه علمیه علیا از دوره صفویه، مسجد جامع تون یا مسجد جامع قدیم از دوره سلجوقیان، مسجد، آب‌انبار و حمام كوشك كه مسجد آن به اوایل دوره اسلامی و حمام آن متعلق به دوره تیموریان است، حمام خیروز مربوط به دوره صفوی، حوض‌انبار و مسجد سیدی از دوران صفویه، حمام جانیار و حمام سردشت از دوره صفویه بوده كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهر تاریخی تون از جمله شهرهای اوایل دوره اسلامی در سرزمین خراسان بزرگ محسوب می‌شده است كه از بافت شهری برخوردار و دارای كهندژ، شارستان و حصار و بارو بوده است. مساجد جامع و كوشك از جمله قدیمیترین آثار شهر تون هستند. مسجد كوشك با داشتن طاق‌های گهواره ای عظیم و نیم ستون‌هایی كه به زیر دیوارهای مرمت شده سال‌های بعد رفته، با مساجد صدر اسلام مانند تاریخانه دامغان قابل مقایسه است. این بنای خشتی كه در خود كتیبه‌ای از سال ۵۵۴ هـ. ش را جای داده قدیمیترین كتیبه تاریخی باقیمانده در شهر تاریخی تون را داراست. اولین كتاب تاریخی كه در آن نام تون آمده (اشكال العالم) جیهانی است كه متعلق به سده چهارم هجری است كه تون را از جمله شهرهای واقع در ولایت قهستان ذكر می‌كند. مقدسی در كتاب احسن التقاسیم در مورد تون میگوید: «آباد و پرجمعیت است. مردم جولاهه(بافنده) و پشم كار هستند. دانشمندان بزرگ نیز دارد. دژی دارد جامعش درمیان است. از كاریز كه در جامع ظاهر می‌شود مردم شهر می‌آشامند.»؛ همچنین ناصرخسرو (۴۴۴ هـ.ق) در سفرنامه خود اینگونه به توصیف تون پرداخته است: «شهر تون شهری بزرگ بوده است. اما در آن وقت كه من دیدم اغلب خراب بود. آب روان و كاریز دارد. بر جانب شرق باغ‌های بسیار بود و حصاری محكم داشتند. گفتند در این شهر چهارصد كارگاه بوده است كه زیلو بافتندی و در شهر درخت پسته بسیار بود.»
آن چه مسلم است،«تون» از همان اوایل اسلام از شهرهای مهم منطقه بوده و جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاصی داشته است
شهر تاریخی تون، در زمین‌لرزه سال ۱۳۴۷، به شدت ویران شد و جز تعدادی بناهای قدیمی، سایر ساختمان‌های آن ویران گردید. پس از وقوع زمین‌لرزه، این شهر از محل قدیمی خود، به منطقه جدیدی در مجاورت مكان قبلی منتقل شد.
