در گوشه ای دورتر از شهر طبس، در میان كویر، روستایی به نام ازمیغان در ارتفاع ۱۰۰۰ متری از سطح دریا جا خوش كرده و از زیباترین مناطق گردشگری طبس، بشمار می رود. سرسبزی نخلستان ها و وجود شالیزارها و جریان دائمی آب، این روستا را به بهشتی در میان كویر تبدیل كرده است.
این روستا به یمن وجود رودخانه همیشه پرآب خود چهره‌ای دگرگون از دیگر روستاهای كویری دارد. اینجا باران و ابر و آب دست دوستی با خاك داده و باغ هایش را پر میوه و زمین هایش را پر حاصل كرده اند.
این روستا دو منطقه گرم و مرطوب و گرم و خشك را به طور همزمان داراست و پوشش گیاهی جالبی دارد. ازمیغان كه در دره ای كم عمق قرار گرفته، از ابتدا تا انتهای دره اش آب فراوان جاری است، بطوریكه در این قسمت از جغرافیای گرم و خشك ایران امكان كشت برنج در آن فراهم است. بیشتر درختان نخل این روستا خودرو هستند و به صورت گروهی رشد كرده اند. در واقع بافت درختان خرمای این روستا به صورت ردیفی و باغ های منظم نیست، بلكه به صورت گروه های ۴-۵ تایی باهم سر از خاك برآورده اند. در حد فاصل درختان نخل اراضی به صورت پلكانی درآمده تا شیب منطقه گرفته شود و در درون این پلیت ها شالیكاری صورت گیرد.
روستای ازمیغان كاملا سنگفرش است و خانه ها زیبا و زنده هستند. خانه های روستا شبیه دیگر معماری های كویر است. خشت و گل و خاك با چوب به هم گره خورده اند و ازمیغان را روستایی پر نعمت و سرزنده ساخته اند، درهای تمام خانه ها رو به مهمان باز است. این روستا تنها یك مغازه دارد كه در ایام شهادت تعطیل است.
وجود جاذبه هایی همچون آبشار قدمگاه و گونه های گیاهی وحشی مانند درخت انجیر كوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله، از عوامل جذب طبیعت دوستان به این روستا می باشد. در این روستا كشاورزی بسیار رونق دارد، در كنار شالیزار درختان انار و سیب نیز همه جا دیده میشوند.
تنها حیوان وحشی منطقه شغال و روباه است.
اقتصاد روستای ازمیغان
مردم روستای ازمیغان به فعالیت های اقتصادی از قبیل كشاورزی، دامپروری، قالیبافی و پرورش مرغ بومی مشغول هستند كه مهم ترین آنها كشاورزی است كه به سبب موقعیت خاص ازمیغان و وجود رودخانه های دائمی در آن كاملا رونق دارد. آب این رودخانه های دائمی بیشتر به مصرف كشاورزی و باغداری می رسد و تولید محصولات جالیزی، نخل و مركبات و سایر میوه های هر فصل و برنج را ممكن می سازد.
كشت برنج از اردیبهشت آغاز شده و از اواخر خرداد نشاء به زمین اصلی كشاورزی منتقل می گردد. در نهایت محصول برنج از مهر برداشت می شود كه درو كردن و شالی كوبی در این كشت و برداشت به شكل كاملا سنتی انجام می گیرد.
در ازمیغان حدود ۳۰ خانوار به كشت برنج اشتغال دارند و در مجموع ۱۵ هكتار زیر كشت برنج است. برنج چمپا نام برنج خوش طعم و خوش عطر ازمیغان است كه بیشتر در خود روستا مصرف می شود و تنها مقداری از آن به شهر طبس فرستاده میشود.
محصولات روستای ازمیغان
روستای ازمیغان از نظر پوشش گیاهی یكی از منحصر به فرد ترین مناطق كویری است كه در آن خرما، انگور، سیب، پرتقال، نارنگی، نارنج، خرمالو، آلو، زردآلو، شلیل، هلو، گلابی، به، گردو، بادام، خیار، خربزه، هندانه، طالبی، جو، گندم، برنج، انواع سبزیجات، كاج، اكالیپتوس، بیشه، لاله وحشی و گل محمدی دیده می شود.
آب و هوای ازمیغان
آب و هوا در ازمیغان دو روی گرم و خشك و گرم و مرطوب دارد و با سایر مناطق كویری ایران متفاوت است. از این روستا به عنوان یكی از ییلاقات منطقه یاد شده و به سبب قرار گرفتن در كوهپایه، دارای آب و هوایی معتدل نسبت به سایر نقاط استان است.
آثار تاریخی ازمیغان
در ۵ تا ۶ كیلومتری بالا دست و پایین دست روستا، خانه هایی دستكند وجود دارند كه در میان محلی ها به نام قلعه دختر معروف است و امروزه از برخی از آنها به عنوان انبار یا آغل استفاده می شود.
دو خط نوشته، شبیه عربی نیز در روستا وجود دارد كه احتمال داده میشود از دوره محمد بن جعفر طیار به جای مانده است.
مزار سید محمد بن جعفر طیار
در روستای ازمیغان، آرامگاهی قرار دارد كه آن را منتسب به سید محمد بن جعفر طیار می دانند كه برادرزاده امام علی بن ابی طالب (ع) است. بنای این آرامگاه بر روی یك بلندی قرار دارد و مشرف به روستای ازمیغان می باشد.
مزار اصلی و اولیه این آرامگاه مربوط به زمان ورود اسلام به ایران بوده اما در طول تاریخ بارها تخریب شده و مورد بازسازی قرار گرفته است. از عوامل تخریب این آرامگاه، می توان به زلزله سال ۱۳۵۷ اشاره كرد كه به كلی این بنا را نابود كرد.
در سمت چپ جاده اصلی به ازمیغان راه خاكی وجود دارد كه در ابتدای آن به تابلوی مزار برمی خورید، این راه شما را به بقعه سید محمد ابن جعفر طیار می رساند.
آبشار و تنگه
در نزدیكی روستا تنگه و آبشاری وجود دارد كه برای آب تنی و شنا خیلی لذت بخش است. طول تنگه زیاد نیست و یكی از دنج ترین و زیبا ترین تنگه های ایران است.
راه دسترسی به آبشار و تنگه ماشین رو نیست و تقریبا نیم ساعت پیاده روی دارد. كل مسیری كه به تنگه و بركه منتهی میشود از وسط باغهای میوه و شالیزار می گذرد. اطراف پر از درخت نخل و انواع درختان میوه است. آب جاری در جوی ها، كویر را از یاد شما می برد و مدام فراموش می كنید كه در كجای نقشه ایران هستید.
بركه پر از ماهی و اطراف آن پر از نیزار است. ماه در شب روی كوه ها میتابد و همه چیز زیباترین تصویر را خلق می كند. كوهی كه از وسط آن، آبشار رد میشود، تنگه و بركه ای خنك و زیبا كه پر از ماهی است و حدود هشت متر عمق دارد، یكی از بهترین مكانهای دنیا را برایتان فراهم كرده است. در هنگام شنا كه ماهی ها به بدن شما برخورد میكنند بسیار پر هیجان و لذت بخش است. كمی بالاتر از آن آبشار قرار گرفته است.
قسمتی بنام تخت عروس نیز از مكانهای مورد توجه این منطقه است. این قسمت به خاطر وجود سنگ بزرگ سفیدی كه در كف دره خود نمایی می كند، به این نام معروف شده است. این سنگ بزرگ سفید در وسط رودخانه قرار گرفته و به سبب آنكه از دو طرف آن آب جریان دارد، مانند یك تخت به نظر می رسد.
توصیه های گردشگری
شنا كردن در تنگه میتواند حادثه آفرین و خطرناك باشد. از قسمت دو متری شروع به شنا كنید و تنهایی در منطقه اینكار را انجام ندهید. تنگه ها معمولا هموار نیستند و لبه هایی سنگی دارند كه زیر آب قرار گرفته اند و از دید پنهان هستند، هرگز بی گدار به آب نزده توی استخرهای طبیعی شیرجه نزنید یا میتوانید از قسمتهای شناسایی شده شیرجه بزنید.
موقعیت مكانی
برای رسیدن به ازمیغان باید راه طبس به مشهد را در پیش بگیرید و با توجه به تابلوهای راهنما خود را به روستا برسانید. از طبس حدود ۵٠كیلومتر رانندگی كنید تا تابلوی ازمیغان را ببینید، چند كیلومتر كه رفتید، ناگهان با منظره ای سرسبز و شگفت آور در دل كویر روبرو خواهید شد.