شهر تاریخی سیروان (شیروان) در لایه های زیرین سراب كلان به صورت نیمه مدفون با بقایای آثار معماری ارزشمند قرار دارد. این شهر از جمله مراكز زیست محیطی باستانی است كه در دوره های میانكوهی زاگرس واقع شده است. وجود آب فراوان و چشمه های جوشان و رودخانه خروشان در این شهر یادآور همزادی توأمان آب و آبادی در ایران است. تركیب معماری خاص و با شكوه با آب كه مظهر پاكی و زایش و زندگی است از ویژگیهای ایرانیان باستان است. آنگونه كه در فیروز آباد فارس وطاق بستان كرمانشاه و تخت سلیمان در آذربایجان غربی نیز دیده می شود سنت استفاده از سنگ و ملات، ساروج و گچ طبیعی یادآور شیوه های معماری قلعه دختر فارس و شهر تاریخی سیمره در دره شهر است. این امر به قول دمرگان باستان شناس فرانسوی مبنایی بر ساسانی بودن این شهر است. سنتی كه تا سده های سوم و چهارم قرون اولیه اسلامی نیز در دره های میانكوهی زاگرس حفظ شده است. این شهر در دوران شكوه و عظمت خود مركز ایالت ماسبذان از شهرهای مهم و آباد ایران دوره ساسانی بوده و وجود پلها و راه ها و محوطه ها و قلاع و سكونتگاه های باستانی در این مجموعه سنگی گویای اهمیت این شهر است. این مجموعه سنگی یكی از بهترین جاذبه های گردشگری غرب كشور محسوب می شود.
به نظر باستان شناس دكتر بهزاد فریادیان این شهر تاریخی در روستای سراب كلان كه در بخش مركزی شهرستان سیروان قرار دارد با قدمت بیش از ۱۶۰۰ سال یكی از زیباترین شهرهای مستحكم و تمام سنگی كشور است. كیفیت شهرسازی در ویرانه های این شهر ذوق معماری عصر ساسانی را نشان می دهد. در این شهر تاریخی میتوان برج و بارو، زیرزمین، سردابه و بناهای یك و دو طبقه دید كه مصالح آنها سنگ و آهك و قطر دیوارها بین ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر است. مساحت این شهر تاریخی حدود ۱۵ هكتار است. هنوز در وسط روستا مجموعه اتاق های به هم پیوسته ای به صورت یك تل بزرگ دیده می شود كه بر فراز آن، پی اتاق های مربع شكل طبقات بالایی ساختمان مشخص است. همچنین طبقه یا طبقات پایین هنوز سالم و پابرجا باقی مانده است. سبك معماری بناهای سیروان با برخی آثار از جمله شهر باستانی سیمره (دره شهر) و قلعه های موجود در پشته های كبیركوه، بهرام چوبین و پل چم آب برده قابل مقایسه است. وقتی ساختمان های باقی مانده از سیمره را با بناهای سیروان مقایسه كنیم، می بینیم كه سبك بنا، نوع طاق و نوع مصالح آن تقریبا یكی است. سیمره شهری با قصرها، كاروانسراها و خانه های مختلف است كه خیلی از آنها هنوز پا برجاست. قلوه سنگ های به كار رفته در بناهای سیمره از كناره های رود سیمره مورد استفاده قرار گرفته است.
تهدیدات
مردم روستا از حدود یك قرن پیش تاكنون در این محل ساكن هستند كه همین موضوع به این شهر تاریخی صدمات بسیاری وارد كرده است، مردم از سازه ها و اتاق های این شهر تاریخی و باستانی به عنوان كاهدان و گاهی خانه استفاده می كنند. همچنین سراب كلان از شمال شرقی به تپه تاریخی كلاه كلان محدود است. در سالهای اخیر مسئولان برای جابجایی روستا اقدامات مختلفی انجام داده اند كه مورد توجه مردم روستا قرار نگرفته و مردم حاضر به جابجایی روستا نیستند. در حال حاضر به مردم روستا اجازه ساخت و ساز و عمران داده نمی شود چرا كه هر گونه ساخت و ساز به این عرصه تاریخی صدمه وارد می سازد. مردم روستا بدلیل وابستگی به زمین های زراعی خود راضی به ترك این منطقه نیستند.
جاذبه های تاریخی منطقه
سیروان و تل ماسه های توبره ریز: درنواحی مركزی این منطقه تل بزركی است كه تل شیروان نام دارد كه احتمال زیاد مركز فرمانروایی ایالات ماسبذان به مركزیت سیروان باشد این تل در كنار رود خانه سیروان-سراب كلان واقع شده است كه این اثر مربوط به دوره ماقبل تاریخ عصر حجر و در لایه های بالایی آن آثاری مربوط به دوره ساسانی وجود دارد. روستای كوهستانی سرابكلان به دلیل برخورداری از چشم اندازهای جذاب و متنوع طبیعی مانند جنگل، رودخانه و كوهستان های سرسبز و پوشیده از گیاهان دارویی و گلهای رنگارنگ، شرایط مناسبی برای گردشگری دارد.
موقعیت مكانی
روستای سراب كلان در ۱۲ كیلومتری جنوب غربی شهر لومار و ۵۵ كیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام قرار دارد.
