تَُرخینَه : به دو طریق و مزه و طعم مختلف تهیه میشود . كه انواع آن دوئینَه و شُمینه است .
طرز تهیه : ابتدا سبزی از نوع شَلََم را كه مخصوص تهیه این غذا است به قطعات بسیار ریز و ریشه آن را خرد كرده و به همراه گوجه فرنگی رسیده و رنده شده كه بهتر است از نوع گوجه محلی باشد و آب انار با هم مخلوط كرده مقداری سبزیجات معطر از قبیل ترخن ، تعناع ، و … و همچنین پیاز و فلفل و زردچوبه و مایه خمیر را به آن اضافه كرده و به مدت چهار روز مایه تهیه شده را دور از آفتاب قرار داده و سپس گندم خرد
شده را به آن اضافه كرده به صورت خمیر درآمده و تا تقریباٌ پنج روز دیگر نیز رسیده میشود و همه مایه به خورد گندم میرود و ماده خوشبو و خوش طعم تهیه میشود سپس پینُه ( پونه ) كوهی را روی سطح پاكی در محل سربسته ای پهن كرده و ماده آماده شده را به شكل و قطعات مختلف روی آن قرار داده تا خوب خشك شود البته بنا به ذائقه افراد عده ای ماده را به شكل خمیر مربوط را در یخچال نگهداری می كنند …..
این غذا معمولاً در فصل سرما پخت میشود و با توجه به مواد متشكله آن حاوی ارزش غذایی بسیار بوده و غذای مناسب جهت سرما خودگی میباشد .در ضمن تقریباً یكماه قبل از شروع فصل سرما ماده آن آماده میشود و در هنگام پخت مدت زمان كمی را می طلبد تا آماده شود . به این طریق كه چند دانه خشك شده از ترخینُه را داخل ماش پخته شده و پوست كنده شده به همراه آب جوش به مدت ۲۰ دقیقه جوشانده و سپس پیاز داغ كرده و میل میكنند . البته بنا به ذائقه افراد میتوان بدون ماش هم آن را پخت كرد .
نوع دوم : تهیه ترخینُه دوئینَه است كه بسار ترش مزه بوده و فقط حاوی دوغ و گندم پوست كنده شده میباشد و مقداری سبزیجات معطر و نمك و فلفل به آن اضافه كرده و تقریباً به مدت ۷ روز آماده میشود.
