این بنا كه در روستای بندرآباد واقع شده است، خانقاه شیخ تقی الدین دادامحمد (شیخداد) بوده است. از حیث نقشه ساختمانی و طرز بنا به مسجد شباهت كامل دارد. در جنوب صحن آن صفه ای به طول ۱۱ متر و در جنوب این صفه، گنبدی قرار دارد كه با كاشی های فیروزه رنگ شش ضلعی و حواشی معرق پوشیده شده است. در این مجموعه محرابی به چشم می خورد كه طرفین آن دو اتاق كوچك با تزئینات كاشی فیروزه ای وجود دارد. در این بقعه آثار و قبور متعددی دیده می شود كه محل دفن عده ای از مشایخ سلسله دارائی است. زمان احداث بنا قرن هفتم ه. ق. می باشد.
بندرآباد
موقعیت و تاریخچه
روستای بندرآباد از توابع بخش مركزی شهرستان صدوق، با مختصات جغرافیایی ۵۴ درجه و ۷ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۲ دقیقه عرض شمالی، در ۱۰ كیلومتری شمال غربی شهر اشكذر واقع شده است.
ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۱۵۰ متر است. روستای بندرآباد، در منطقه بیابانی استقرار یافته و آب و هوای آن در تابستان گرم و خشك و در زمستان نسبتاً سرد است.
روستای بندرآباد در حدود هزار و پانصد سال قدمت دارد. بنیانگزار این روستا فردی زرتشتی به نام «بندر» بوده است.
آثار و بناهای قدیمی بسیاری در روستا به جا مانده است. از جمله مهم‌ترین این آثار می‌توان به مجموعه باستانی و تاریخی سلطان محمود شاه شامل خانقاه، حوزه علمیه، مسجد جامع، مكتب خانه و امامزاده سید میرحسین اشاره كرد.
اهمیت تاریخی روستای بندرآباد بیشتر مربوط به شخصیت شیخ تقی‌الدین دادا عارف مشهور قرن هفتم هجری یزد است كه خانقاه، بقعه و مسجدی در این روستا بنا نهاد كه مركز مراجعه و تجمع پیروانش شد.
مردم این روستا به زبان فارسی و با گویش یزدی سخن می‌گویند. آن‌ها، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سكونت
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵، روستای بندرآباد ۱۰۹۲ نفر جمعیت داشته است كه در سال ۱۳۸۵ به ۱۳۰۰ نفر افزایش یافته است.
اقتصاد روستای بندرآباد بر پایه فعالیت‌های زراعی، باغداری و دامداری استوار شده است. گروهی از مردم نیز در تولید صنایع دستی به ویژه قالی بافی و امور خدماتی اشتغال دارند.
اراضی روستا، به صورت آبی كشت می‌شوند و آب مورد نیاز زمین‌های زراعی از چاه عمیق تأمین می‌شود. مهم‌ترین محصولات این روستا مشتمل بر گندم، جو، خیار، هندوانه و یونجه است. باغداری نیز در روستا رونق دارد و انار و زردآلو، در آن به عمل می‌آید.
روستای بندرآباد از روستاهای بیابانی استان یزد است كه بافت مسكونی متراكمی دارد. هسته اصلی شكل‌گیری روستای بندرآباد در شمال غربی آن واقع شده كه جهت توسعه آن، بر اثر وقوع حوادث و بالایای طبیعی به مرور زمان، به سمت جنوب و حاشیه امتداد یافته است. به گفته منابع محلی، بندرآباد در گذشته، مركز تجاری منطقه رستاق یزد بوده است.
در ساخت واحدهای مسكونی بافت قدیمی، خشت و گل به كار رفته است، ولی خانه‌های جدید، با مصالحی مانند آجر، گچ، سنگ، آهن و سیمان ساخته می‌شوند. بافت قدیمی این روستا، معماری بسیار زیبا و جالب توجهی دارد.
جاذبه‌های گردشگری
چشم‌انداز طبیعت بیابانی روستا، با انارستان‌های سرخ و سبز زیبایی‌های طبیعت روستای بندرآباد را به نمایش می‌گذارند. تپه‌های شنی، از دیگر دیدنی‌های طبیعی روستاست. گردشگران بسیاری، هر ساله برای دیدار از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی به این روستا سفر می‌كنند.
مسجد جامع بندرآباد در نزدیكی بقعه شاه سلطان محمود (سلطان محمود شاه) واقع شده و قدمت آن به قرون نهم و دهم هجری قمری مربوط است. گنبد، منبر و جاشمعی‌های این مسجد، ارزش‌های معماری و تاریخی است.
مسجد كاشی بندرآباد از معماری مساجد قرون هشتم و نهم هجری تأثیر پذیرفته است. گنبد این مسجد با آجری ساده پوشانیده شده و محرابی مزین به گچ‌بری و منبری با كاشی‌های معرق دارد.
مقبرة امام زاده سیدمیرحسین در نزدیكی بقعه سلطان محمود شاه واقع شده است و قدمت آن به قرن ششم هجری قمری می‌رسد. گچ‌بری‌های بسیار زیبا، محراب و كاشی كاری‌های تزیینی آن از شاخصه‌های معماری دوران سلجوقی است.
بقعه سلطان محمود شاه، مزار سلطان محمود شاه، فرزند شیخ تقی‌الدین دادا است، كه از صوفیان و عرفای نامدار منطقه به شمار می‌رفته است. بنای بقعه، به دیوار مسجد بندرآباد متصل است.
زورخانه یا محل ورزش‌های باستانی بندرآباد، قدمتی در حدود ۷۰۰ سال دارد و یكی از جالب‌ترین آثار تاریخی این روستاست.
چینش آجر در نمای بناها، رنگ‌آمیزی فضاها و كاشی‌كاری‌های جذاب، ویژگی جالب توجه معماری بناهای روستای بندرآباد است.
مردم روستای بندرآباد در اعیاد ملی و مذهبی به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات ائمه به سوگواری می‌پردازند. از مراسم ویژه این روستا در ماه‌های محرم و صفر می‌توان به نخل‌گردانی و گنبد گردانی اشاره كرد.
بازی هفت سنگ و جفته بازی از بازی‌های محلی و رایج این روستا است، كه به صورت گروهی اجرا می‌شوند.
پوشاك اغلب مردم روستای بندرآباد، لباس‌های رایج شهری است. زنان و دختران معمولاً با چادر مشكی در معابر تردد می‌كنند. مردان نیز، از پیراهن، كت و شلوار استفاده می‌كنند.
معروف‌ترین سوغات این روستا، انار مرغوب آن است.
از انواع غذاهای محلی این روستا می‌توان به انواع آش‌ها و كباب‌ها، آبگوشت و شوربای محلی اشاره كرد.
دسترسی: روستای بندرآباد از طریق شهر اشكذر و دهستان رستاق با جاده‌ای مناسب قابل دسترسی می‌باشد.
