خامنه

خامنه یكی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است كه در بخش مركزی شهرستان شبستر واقع شده‌است. این شهر در ۵ كیلومتری شمال‌غرب شبستر و ۷۲ كیلومتری شمال‌غرب تبریز قرار گرفته‌است. خامنه با ۲٬۷۵۰ نفر جمعیت در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، كم‌جمعیت‌ترین شهر شهرستان شبستر و پنجاهمین شهر استان آذربایجان شرقی به‌شمار می‌رود.

پیشینه

خامنه در گذشته محل تولید پارچه و پشم بوده و نام قدیم آن «خومنا» بوده‌است. این شهر در دوره‌های صفویان و قاجاریان از شهرهای مهم منطقهٔ ارونق بوده و در میان شهرهای آذربایجان شهرت خاصی داشته و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. مدرسهٔ معرفت (نثار) نخستین مدرسهٔ منطقهٔ شبستر بوده كه پیش از پیروزی انقلاب مشروطه و در سال ۱۲۷۸ هجری در خامنه بنا شده‌است.

خامنه در گذشته مركز تجاری منطقه بوده و بازارهای هفتگی و بازارهای كاروان‌ها در آن برقرار می‌شده‌است. هم اكنون نیز در روزهای پنجشنبه بازار هفتگی در شهر خامنه برپا میشود كه بسیاری از مردم خود شهر خامنه و مردم شهرها و روستاهای اطراف، مایحتاج هفتگی خود را از این بازار تهیه می نمایند. حمام تاریخی، درخت چنار كهنسال، قلعهٔ هراتی، مساجد تاریخی (متعلق به سده‌های پنجم و ششم هجری) و مسجد میرپنج (متعلق به دورهٔ قاجاریان) از مهم‌ترین بناهای تاریخی این شهر محسوب می‌شوند. همچنین در سال ۱۳۸۶ خورشیدی در محل حمام تاریخی خامنه، موزهٔ هدایای این شهر تأسیس شد.

جغرافیا

خامنه در چهار كیلومتری شمال جادهٔ تبریز-شبستر-سلماس واقع شده و ۱۳۸۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. شهرداری خامنه در سال ۱۳۱۴ خورشیدی تأسیس شد. این شهر تا سال ۱۳۶۹ خورشیدی تابعهٔ شهرستان تبریز بود كه در این سال با ارتقای درجهٔ شبستر و ایجاد شهرستان شبستر به این شهرستان پیوست.

خامنه در كوهپایه‌های میشوداغ گسترده شده و شیب عمومی آن از شمال به جنوب است. این شهر از سمت شمال به شهر دریان و از شرق به شهر شبستر ،از سمت جنوب به شوره‌زارهای بندر شرفخانه، شندآباد و دریاچهٔ ارومیه و از سمت غرب به تسوج و كوزه‌كنان محدود شده‌است. خامنه پیش‌تر دارای منابع آبی و قنات‌های فراوانی بوده‌است. امروزه رود داریان از مركزشهر و رود كبوترعلی (كفترعلی) از بخش غربی آن عبور می‌كند.

مردم

خامنه با افت شدید جمعیت روبه‌رو بوده‌است؛ به گونه‌ای كه جمعیت این شهر از ۴٬۸۰۰ نفر در سال ۱۳۳۵ خورشیدی به ۲٬۷۵۰ نفر در سال ۱۳۸۵ خورشیدی كاهش یافته‌است. علت اصلی افت جمعیت، مهاجرت ساكنان این شهر به شهرهای دیگر بوده‌است. مردم خامنه پیرو مذهب شیعهٔ دوازده‌امامی بوده و به زبان تركی آذربایجانی سخن می‌گویند.

امروزه دامپروری و كشاورزی از مشاغل اصلی خامنه محسوب می‌شود و بادام و سیب‌زمینی از مهم‌ترین محصولات كشاورزی آن به‌شمار می‌رود.