قبرستان پیر بكران، در نزدیكی شهر اصفهان، یكی از قبرستان های قدیمی ایران است. این قبرستان كه در واقع عبادتگاه یهودیان به شمار می رود زیارتگاه سارا بت آشتر است. این مكان به مقبره سوسن دخت (شوشاندخت) یا دخت یزدگرد نیز معروف است و طبق شواهد تاریخی گویا به هزار و چهارصد و اندی سال قبل باز می گردد.
این مجموعه فرهنگی مذهبی مربوط به هموطنان كلیمی با دو هكتار وسعت و ۳۰ بنای تاریخی و گورستان بزرگ متعلق به ۱۸۰۰ سال پیش و یكی از ظرفیت های بزرگ گردشگری استان اصفهان است. دو سنگ قبر یافته شده از این مجموعه كه به زبان عبری نوشته شده است ۱۲۰۰ سال قبل را نشان می دهد و سنگ دیگری كه امروزه بر دیوار اتاق محراب نصب شده و توسط باستان شناسان كشف شده، ۱۸۲۹ سال قبل را نمایش می دهد. بر روی در سنگی ورودی چله خانه این محل اشعار داوود نبی كه در ستایش پروردگار به زبان عبری سروده شده است، دیده می شود. هنگام سال نو یهودیان و كلیمیان ایرانی از سراسر ایران به این محل می آیند و در اتاق های این محل اُتراق می كنند. در كف این محل سفره ای چیده شده از سنگ تراش خورده به صورت مجسمه خوراكی ها قرار داشته كه در سالیان اخیر به سرقت رفته است. در گذشته علمای یهودی دور این سفره می نشستند و به خواندن تورات مشغول می شدند. در كف گوشه ای از این محل تخته سنگی است كه جای پای اسبی دیده می شود و اعتقاد بر این است كه حضرت الیاس پیامبر از این محل به آسمان عروج كرده است. نمادهای یهودیان مثل شمعدان و ستاره داوود همه جای این مكان به چشم می خورد. این محل دارای یك كنیسه و قبرهای زیادی است كه نزدیك به ۲۰۰۰ سال قدمت دارند. در بین مردم این منطقه این محل به استراخاتون معروف است. مدیریت و حفاظت و نگهبانی این مكان تحت نظر انجمن كلیمیان اصفهان است.
تاریخچه
بر عكس گفتار عامه مردم كه این مكان را استرخاتون می نامند نام اصلی اینجا «سَرَح بِت آشر» یا «سارا بنت آشِر» یا آشِه است. سارا دختر آشه ظاهرا نوه یا فرزند حضرت الیاس و در دوران حضرت یعقوب و حضرت یوسف نبی زندگی می كرده و سپس به این مكان مهاجرت كرده و پس از زندگی در اینجا به یكباره ناپدید گشته یا دیگر دیده نشده و یهودیان معتقدند كه به آسمان رفته است. استرخاتون شخص دیگری است و قبر او در آرامگاه استر و مردخای همدان است. سارا در همان مقبره پیربكران زندگی می كرده و در همانجا غذا می خورده و زندگی می كرده و به این مكان رفت و آمد داشته است. در زمان حمله مغولان این مكان به كلی ویران شده و چندین بار توسط یهودیان بازسازی می شود. همچنین بقعه پیربكران كه متعلق به یهودیان بوده توسط محمد بن بكران بازسازی شده و نمادهای ستاره داوود جای خود را به نمادهای اسلامی و آیات قرآن می دهد. در بیرون این مكان جوی آبی بوده كه از كوه آنجا سرچشمه می گیرد و این جوی تا منطقه فرح آباد اصفهان و محل استقرار یگانهای ارتش ادامه داشته و پس از مشروب ساختن زمین های آنجا به طرف چهارباغ ادامه پیدا كرده و به مادی های آنجا می ریخته كه به جوب شاه (عباس) معروف است.
امروزه معماری قاجار در این مكان مشهود است و كتیبه هایی به زبان عبری و عكس هایی بالای سر حجره های آن دیده می شود كه تصاویر علمای یهود است. اولین اتاق در سمت راست زیرزمین كم عمقی است كه همان غسالخانه یهودیان بوده و در روی ستون هایش جملاتی از تورات نقش بسته است و اكنون به انباری تبدیل شده است. دور تا دور محوطه حجره ها برای عبادت یهودیان مورد استفاده قرار می گیرد و در ایامی خاص (ظاهرا اواخر شهریور) یهودیان در آنجا جمع شده و حدود پانزده روز در این مكان معتكف می شوند.
جاذبه های گردشگری پیربكران
پیربكران از بخش های شهرستان فلاورجان است و در فاصله سی كیلومتری مركز اصفهان قرار دارد. آثار تاریخی و فرهنگی و همچنین آثار طبیعی شهر پیربكران شامل پل بابا محمود، بقعه محمد ابن بكران، زیارتگاه استراخاتون پیربكران (سارا خاتون)، رودخانه زاینده رود پیربكران، دشت زیبای محله كرافشان شهر پیربكران، دشت زیبای محله جوچی شهر پیربكران، قلعه سلیمان جوچی می باشد.
