روستای موغان یكی از روستاهای گردشگری شهرستان فریدن است. این روستا كه قدمتی كهن دارد دارای روستایی دست كند و تاریخی است كه در چهار طبقه ساخته شده و مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. شهر زیرزمینی موغان در عمق ۲۰ متری زمین در زیر تپه باستانی روستا، در وسط آبادی قرار گرفته است. روستای دست كند دو دوره تاریخی دارد، دوره اول كه مربوط به قبل از اسلام است با سفالهای نخودی و قرمز رنگ شناخته می شود و دیگری مربوط به دوره اسلامی است. برخی قدمت طبقات یك و دو را به دوره های هخامنشی نسبت داده اند.
این شهر زیرزمینی دارای ۹ ورودی است كه از این تعداد تنها پنج ورودی باز شده است. ورودی كه برای مسافران و بازدیدكنندگان در نظر گرفته شده است از طبقه دوم شروع می شود، از پله های ورودی كه پایین برویم در تاریكی كه پیش می رویم، راهروی دهانه باریك سمت چپ را نیز می بینیم، اینجا راه، كمی مار پیچ می شود اما با ورود به راهرو طبقه دوم فضا روشن تر است.
داخل راهرو طبقه دوم كه می شویم آخوره ها، چپی و راستی ها را مشاهده خواهیم كرد كه هنوز بر پیكر آنها جای تیشه آدمی باقی است، وسط راهرو چاهی عمیق وجود دارد كه از تامین آب شرب ساكنان این طبقه برای خود و احشامشان خبر می دهد.
وسط راهرو طبقه دوم پلكانی است كه ما را به طبقه سوم هدایت می كند، در میان این راهرو تهویه هوا قرار گرفته كه نشان از معماران چیره دست آن زمان دارد، طبق گفته راهنمای گردشگری از این نوع تهویه ها، ۱۲ تای دیگر در این شهر زیر زمینی وجود دارد.
اتاقك تاریكی در سمت راست انتهای سالن طبقه دوم قرار گرفته كه وقتی وارد آن می شویم، در انتهای اتاق سوراخی را مشاهده می كنیم كه بر اساس گفته ها، با دست كنده های مجاور در ارتباط است.
كمی خم می شویم تا پلكانی كه ما را به طبقه سوم می رساند را رد كنیم، با گذر از این پلكان شاهد، آثار تیشه هایی هستیم كه بر پیكر این راهروی تنگ و باریك ضربه زده است. با گذر از این راهرو طبقه سوم را مشاهده می كنیم كه سقفش نسبت به دیگر طبقات فرق می كند و محكم تر از سقف دیگر طبقات است، انتهای این طبقه ۲۰ متری، یك چاه آب وجود دارد، همچنین جایی كه برای نگهداری سلاح و عدوات جنگی در دیوار این طبقه تعبیه شده است، دیده می شود.
پلكان را برای رسیدن به طبقه اول باز می گردیم، انتهای راهروی طبقه دوم كه نسبت به دیگر طبقات بسیار بزرگتر است، پله های كوچكی است كه ما را به طبقه اول راهنمایی می كند، در این طبقه شاهد یكی دیگر از ورودی های ۹ گانه این شهر زیر زمینی هستیم و سپس با گذر از ورودی، جایگاهی برای استراحت مشاهده می شود كه نمایان گر استراحتگاه ساكنان این شهر است.
معماری این طبقه نیز شبیه دیگر طبقات است، اما نسبت به دیگر طبقات اتاقك های چپ و راست آن كمی بیشتر است. میان این طبقه راهرویی وجود دارد كه ما را به طبقه چهارم راهنمایی می كند. طبقه پنجم این مجموعه بی بدیل در حال بازگشایی است.
این شهر زیر زمینی كه مساحت بیش از ۳۰۰۰ متر را به خود اختصاص داده است، در گذشته برای مقابله با بلایای طبیعی و همچنین هجوم دشمنان و حمله حیوانات درنده ساخته شده است. با توجه به شرایط اقلیمی شهرستان فریدن كه زمستانهای بسیار سرد دارد، وجود این دست كندها برای حفظ جان سازنده های دست كندها و احشام آنها ضروری بوده است. از ویژگی های این شهر زیرزمینی، تابستان خنك و زمستان گرم آن است. با توجه به احداث این شهر در عمق زمین، دمای هوای آن بالاتر از هجده درجه بوده و نیاز به سوخت برای گرما نداشته است.
مسافران موغان باید بدانند كه در این روستا فقط نظاره گر شهر زیر زمینی نخواهند بود بلكه مناظر طبیعی و دلربای این منطقه روز خوشی را برای آنها رقم خواهد زد. مجاورت موغان با رودخانه پلاسجان مناظر زیبایی را با این رودخانه خروشان به مهمانان خود هدیه می كند، این رودخانه یكی از شاهرگ های زاینده رود است و نوای شر شر آب این رودخانه نوازنده زندگی برای تمام مردم استان اصفهان است.
مسافران روستای موغان می توانند با اقامت در خانه بوم گردی این روستا، شبی پرستاره را در بهار و تابستان این روستا تجربه كنند و صدای حیات وحش را زنده از دیار اقوام بشنوند. (فریدن به دیار شش قوم خود معروف است.)
موقعیت مكانی
روستای موغان در بیست كیلومتری مركز فریدن و ۱۴۰ كیلومتری غرب اصفهان واقع شده است.
