محوطه باستانی قلعه كورائیم تپه ای به شكل دایره با ابعاد ۷۵ در ۸۰ متر مساحت تقریبی ۱۰۰۰۰ متر مربع است كه در قسمت شهر كورائیم و غرب رود خانه قوریچای واقع شده و اشراف تپه به دشت های اطراف آنرا به صورت قلعه ای مطرح می كند كه احتمالا در قبل از اسلام و مخصوصاً هزاره اول ق.م به عنوان یك قلعه نظامی و دفاعی مهم مورد استفاده قرار می گرفته است. تپه مزبور به لحاظ گستردگی و تنوع آثار از مهمترین محوطه های باستانی استان اردبیل محسوب میشود و میتواند در تكمیل گاهنگاری استان و ارتباط آن با فرهنگ های همجوار و مطالعه حوزه جغرافیایی اردبیل در عصر تمدنهای اورارتویی ماننایی و ورود اقوام كوچرو كمك قابل ملاحظه ای نماید.
با توجه به به اثار و بقایای سفالی، تپه مزبور مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد تا دوران اسلامی می باشد. با وجود اهمیت تاریخی و باستانی تپه مزبور متأسفانه تاكنون هیچگونه مطالعه علمی باستان شناسی در این محوطه صورت نگرفته‌است. وجود گونه های متنوع سفالی مربوط به دورانهای مختلف قبل و بعد از اسلام به رنگ های مختلف كه نشان دهنده تداوم استقرار در این منطقه باستانی است و همچنین خاكستر و لایه های سوخته كه مقاطع ایجاد شده در سمت شرق تپه بوضوح قابل رویت می باشد از بارز ترین ویژگیهای این محوطه باستانی می باشد.
وجه تسمیه
در رابطه با وجه تسمیه طبق گفته اهالی و روایات و داستان ها كوراییم و خوراییم دو برادر بوده اند كه در زمان های دور دو روستای مجاور كوراییم و خوراییم را به نام خودشان بنا نهاده اند. لازم به ذكر است طبق گفته اهالی، روستای موسوم به خوراییم هم در نزدیكی این شهر كوچك وجود دارد. عده ای دیگر از اهالی هم عقیده دارند كه كوراییم نام یك طایفه كرد بوده كه به این مكان آمده اند و در آن مستقر شده اند و آنرا بنا كرده اند. به لحاظ معنای لغوی كورائیم واژه ای مركب و متشكل از دو كلمه تركی كور {نابینا} و آییم {ماهم} است.
موقعیت جغرافیایی
ارتفاع تپه از سطح دریاهای آزاد حدود ۱۵۷۵ متر و از سطح زمینهای اطراف در بالا ترین قسمت حدود ۱۵متر است و در طول جغرافیای ۴۸ درجه و۳۰ دقیقه و ۲۱ ثانیه از نصف النهار گرویچ و در عرض جغرافیایی ۳۷درجه و ۵۷ دقیقه و۲۱ ثانیه از نصف النهار گرینویچ و در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۵۷ دقیقه و ۴۱ ثانیه از خط استوار واقع شده است. در قسمت شرق این تپه و در فاصله حدود ۱۱۰ متری آن رودخانه قوریچای قرار دارد. تپه مزبور برجسته ترین قسمت زمینهای واقع درشهر كورائیم محسوب میشود كه در قسمت های بریده نشده با شیب ملایمی به زمینهای اطراف منتهی می شود.
معضلات
متأسفانه فعالیت های ساختمان سازی و كشاورزی ساكنان شهر كورائیم در قسمت های مختلف محوطه باستانی بخصوص در قسمت های شمال غرب و ایجاد راه ارتباطی در جنوب شرق آن كه منجر به بریده شدن بخشی از عرصه تپه شده از مهمترین و بارزترین آسیبهای مربوط به دخل و تصرف انسان در آنست. علاوه بر این محوطه باستانی كوراییم در نقات مختلف مورد كاوشهای غیر مجاز جویندگان عتیقه قرار گرفته كه آثار آن بر سطح و دامنه های تپه مشهود است. برداشتن خاك تپه برای مصارف مختلف ساختمانی و كشاورزی دامنه های تپه را برش داده و آنرا به صورت سطوح شیب دار در آورده است. علاوه بر عوامل مخرب انسانی، عوامل جوی و اقلیمی نیز نقش فراوانی در تخریب و فرسایش محوطه باستانی داشته است. با توجه به اینكه تپه در محدوده داخل شهر كورائیم واقع شده و زمینهای كشاورزی و منازل مسكونی از همه طرف آنرا احاطه كرده برای جلو گیری از تخریب و دخل و تصرفات غیر مجاز در آن تعیین عرصه و حریم و انجام بررسی و كاوش علمی باستانشناسی ضروری است.
موقعیت مكانی
تپه مزبوردر فاصله ۲۱ كیلومتری مركز شهرستان نیر و ۳۴ كیلومتری مركز استان اردبیل قراردارد.
