روستای ایلانجیق با باغهای سحرآمیز و آبگرم های درمانی
روستای ایلانجیق در مجاورت جاده ترانزیتی سراب به نیر، به عنوان ورودی استان اردبیل، همه ساله پذیرای مسافران زیادی از سراسر این استان است.
روستای ایلانجیق در ۹ كیلو متری غرب نیر در كنار جاده ارتباطی نیر به سراب قرار گرفته این روستا دارای طبیعتی زیبا با باغ های بكر و طبیعی می باشد رود خانه بالقلو از میان باغ های بهشتی این روستا عبور می نماید همچنین این روستا دارای دو دهنه آبگرم معدنی به نام های حمام دره سی و ایستی سو میباشد كه این آبگرم ها از دسته آبهای كلروسدیك و بیكربناته میباشند و درجه حرارت آنها به ترتیب ۳۳ و ۴۸ می باشند و برای درمان دردهای عصبی و رماتیسم مفید میباشند. این منطقه در تاریخ ۹/۳/۸۸ به عنوان منطقه نمونه گردشگری با درجه استانی مورد تصویب دولت قرار گرفته است.
روستای گلستان، غار و دژ نظامی زیر زمینی
روستای گلستان در فاصله 12 كیلومتری شهرستان نیر و چهار كیلومتری جاده نیر اردبیل قرار گرفته و دارای طبیعی سر سبز و و آب هوای خنك و معتدل بوده اما آنچه این روستا را در بین روستاهای دیگر ممتاز كرده وجود غاری در دامنه جنوبی كوه نسبتا بلندی موسوم به "قروقچی داغی" كه نقش مهمی در زندگی مردمان دوران باستان در مواقع عادی و حمله دشمن داشته است،
بررسی سفالهائی با لعاب قرمز رنگ و نخودی و ظروف سفالی حاوی غذا و قطعات اعضای گوسفند بیانگر سنت تدفین قبل از اسلام و استقرار طولانی در دوران تاریخی قبل از اسلام در این روستا است.
این غار و دژ نظامی زیر زمینی احتمالا از متعلقات یك قلعه دوران تاریخی در روزهای مبادا و تسخیر قلعه بدست دشمن بوده است. غار و پناهگاه دارای مدخل هایی بوده كه تنها ورود از مدخل غربی آن میسر می باشد. بطور كلی این غار و پناهگاه نظامی دارای تالاری به ابعاد 18 متر طول و 4 متر عرض است.
در این مجموعه 10 اتاق معمولی كه دارای تاقچه هایی جهت قرار دادن وسائل روشنایی و سكوهایی جهت گذاشتن سایر وسایل است. همه اتاقها دارای ورودی تونلی شكل هستند كه همانند سقف اتاقها قوسی بیضی شكل دارند.
در داخل این پناهگاه نظامی زیر زمینی هفت عدد چاه شناسایی شده كه برخی از آنها چاههایی جهت به دام انداختن مهاجمان احتمالی برخی نیز مدخل گذرگاههایی به منظور كنترل نمودن و نیز سخت كردن راه نفوذ كنندگان احتمالی كنده شده اند. عمق چاههای منفرد حدود سه متر و عمق چاههای گذرگاه حدود دو متر است همه این چاهها دارای طرح و اندازه تقریبا یكسانی می باشند كه با قرار دادن در پوش مخصوص از بیرون و داخل در مواقع لزوم بسته می شده است. شكل این چاهها همگی گنبدی شكل كه اجازه بیرون آمدن را به فرد نمی دهد.
این پناهگاه نظامی زیر زمینی بیانگر هوشمندی و مهارت فوق العاده پدید آورندگان آن در روزگار باستان است. ورودی های باریك كه تنها منبع نور‌گیر آن می باشند، فضای تاریك داخلی همچنین وجود چاههای منفرد با كاربرد تله ای شكل آن و سایر فضاهای كشف نشده آن استفاده از آن را برای بازدید كنندگان بدون افراد آشنا به محل و تجهیزات ایمنی و روشنائی مشكل می كند.
ولی با توجه به اهمیت و عظمت این مجموعه كنده شده در دل زمین لزوم تهیه نقشه راهنما، تامین روشنایی داخلی و تلاش در جهت كشف و شناسائی همه فضاهای كنده شده را ضروری می سازد تا علاوه بر كشف واقعیت های بیشتری در خصوص این مكان باستانی سبب استقبال گردشگران و محققان و علاقمندان بسیاری از این پناهگاه شود.
