شاهین دژ (صایین قالا) در شمال غرب ایران و جنوب آذربایجان غربی قرار گرفته و با برخورداری از جاذبه های طبیعی و تاریخی، پذیرای گردشگران و میهمانان است. در این میان غار دست كند بی بی كند كه متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است بعنوان یكی از مكانهای پربازدید مورد توجه قرار دارد.
این غار قدیمی و دست كند با فاصله تقریبی شانزده كیلومتر از شاهین دژ واقع شده است؛ زمان ساخت آن معلوم نیست و اهالی منطقه تاریخ ساخت آن را به مربوط به سه هزار تا سه هزار و پانصد سال قبل نسبت می دهند. مجموعه صخره‌ای بی بی كند با اتاقهای كنده شده در داخل كوه چشم اندازی بسیار زیبایی برای بازدیدكنندگان به نمایش می گذارد. اتاقهای تو درتو، راهروهای باریك و پله های گوناگون از ویژگیهای آن بشمار می رود.
درون اتاقها به خوبی كنده شده و دارای تعداد زیادی تاقچه، نورگیر، ورودی و سكو است. ستونهای كنده شده از سنگ در قسمت جلوی دخمه می باشد كه با ظرافت خاصی كنده كاری شده و به آن شكل داده شده است. اتاق سنگی چهارگوش و جداگانه ای كه با دیگر آثار صخره ای مجموعه ارتباط ندارد نیز در این بخش وجود دارد كه به خوبی كنده شده، هرچند تعیین كاربری این اتاق و به طوركلی مجموعه بسیار دشوار است ولی به خوبی می توان از شكل و شمایل اتاقها به این نتیجه رسید كه بیشتر كاشانه یا پناهگاهی برای مردمان منطقه در هزارۀ نخست پیش از میلاد بوده و شاید بخشهایی از آن نیز به عنوان گوردخمه مورد استفاده قرار گرفته است. چه بسا در دوران بعد نیز به شكلهای گوناگون از آن استفاده شده است.
این دست كند در سه طبقه از كف زمین ساخته شده و داری ورودی بزرگی شبیه به ایوان است، نكته جالب درباره این ایوان وجود چشمه آب خنكی است كه از بالای كوه و با استفاده از آبراه به این ایوان هدایت شده است. در اتاق بالای ان شواهدی از وجود نوعی نیایشگاه نیز وجود دارد.
نكتۀ ناراحت كننده در مورد آثار صخره ای بی بی كند فراوانی یادگاری نویسی است كه دل هر عاشق آثار فرهنگی را به درد می آورد.
جاذبه های گردشگری شاهین دژ
از بناهای تاریخی و دیدنی شهرستان شاهین دژ می توان به مجموعه صخره ای بی بی كند، آبشار اوزان، حجاری صخره ای سماقان، كتیبه تاریخی قپان و حمام قپان، دیواره اورارتویی جوشاطو اشاره كرد.
مسیر دسترسی
این دست كند در روستای بی بی كند از دهستان محمودآباد بخش مركزی، شهرستان شاهین دژ، آذربایجان غربی قرار دارد. با توجه به طبیعت زیبای اطراف دخمه از این مكان مناطق دیدنی شهرستان شاهین دژ بشمار می آید ولی بعلت مسافت زیاد و شوسه و مالرو بودن مسیر عده كمی از این بنای تاریخی قدیمی دیدن می كنند. روستائیان بی بی كند به آن غار فرهاد می گویند.
