در غرب روستای وینق بر بلندای تپه ای با ارتفاع حدود ۵۰ متر، چشمتان به عمارت زیبایی می افتد كه به عمارت «تومانیانس» شهرت دارد كه متعلق به «سركیس تومانیانس» ارمنی می باشد.
«سركیس تومانیانس»
«سركیس تومانیانس» شخصی بود كه حدود یك صد پارچه آبادی در دهستان «منجوان» و «كیوان» كه هر دو از دهستان های كنونی خداآفرین است را با پول امپراطوری روسیه خریداری كرده و مالك بزرگی درمنطقه به شمارمی رفت. پس ازسرنگونی نیكلای پادگورنی بوسیله استالین و بوجود آمدن اتحاد جماهیر شوروی، تومانیانس و دستیارانش ناكام ماندند و به ناچارایران را به سوی فرانسه ترك نموده است.
تاریخ ساخت و نام محلی
این عمارت قدیمی كوشكی است كه بیش از صد سال پیش و در دوره قاجار توسط «تومانیانس» بنا شد. ساخت آن درسال ۱۹۰۱میلادی شروع و در ۱۹۰۷میلادی تكمیل شده است. قرار گرفتن بنا روی تپه ای سنگی، مانند قلعه است و این ساختمان كه به خاطر كنترل منطقه ساخته شده، در زبان محلی با نام «كانتور» شناخته می شود.
سبك معماری و متعلقات عمارت
از آنجا كه صاحب عمارت یك شخص ارمنی بوده، در ساخت آن از سبك معماری اسلامی ایرانی استفاده نشده و به سبك عمارت های قرن نوزدهم اروپا و روسیه بر بالای تپه ای سنگی ساخته شده است.
ساختمان تاریخی «تومانیانس» در دو طبقه با سنگهای تراشیده و بخش هایی مانند ایوان سراسری (بالكن)، شش برج مانند قلعه های قدیمی فرانسه، یك اصطبل درطبقه همكف، نانوایی و یك انبار غله، در جنوب غربی روستا برروی یك تپه ای ازسنگهای كنگلومرا، ساخته شده است.
بنای مذكور دارای دو حیاط جداگانه، درب ورودی و درب پشتی است كه از درب پشتی گورستان ارامنه كه كشته های نیروی دموكرات درجنگ با «عبداله خان محمدخانلو» را دراین گورستان دفن كرده اند، دیده می شود. درزمان فرقه دموكرات قوای فرقه دراین ساختمال مستقر و نیروها نیز دراین ساختمان سازماندهی می شده است.
تامین آب و سیستم گرمایشی جالب
آب مصرفی این ساختمان از محلی به نام «قوپلو» به وسیله لوله های كوزه ای آورده می شده است. آب آشامیدنی نیز به وسیله لوله های سفالی به داخل اتاق ها و سایر قسمت ها كشیده شده و در میان دیوارها لوله های سفالی وجود داشته كه آب گرم در آنها جریان یافته و اتاق ها را گرم می كرده است.
قرار گرفتن در محور گردشگری تاریخی آذربایجان
عمارت تومانیانس وینق با آثار تاریخی مجاور خود مثل «قلعه بابك» و «برج فرخی» می تواند به عنوان یكی از محورهای گردشگری تاریخی آذربایجان به شمار رود.
موقعیت مكانی
عمارت قاجاری تومانیانس (وینق) در غرب روستای وینق و چسبیده به آن، بر بالای تپه ای سنگی كه حدود ۵۰ متر از مركز روستا ارتفاع دارد، قرار گرفته است.
روستای وینق (وینه) نیز در ۲۹ كیلومتری جنوب غربی شهر «خدا آفرین» و ۱۰ كیلومتری جاده مرزی جمهوری آذربایجان در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.
