مسجد سنگی روستای چراغیل

شاید كمتر كسی از وجود یك سایت باستانی و میراث خاورمیانه در دل كوه های استان آذربایجان شرقی اطلاعی داشته باشد. روستایی كه از نظر زمین شناسی در امتداد كندوان بوده و با حفره ها و اتاق هایی كه در دل كوه های خود جای داده، همه بازدیدكنندگان را به دوران پیش از میلاد برمی گرداند. نام این روستای تاریخی و كمتر شناخته شده، جراغیل یا چراغیل میباشد.

روستای جراغیل آذرشهر در 15 كیلومتری شمال شرقی آذرشهر در وسط دره شیب دار واقع شده و مناظر طبیعی و ییلاق های آن برای گردش و تفریح بسیار مناسب است.

با سفر به روستای چراغیل و گشت و گذار در كوچه پس كوچه های آن می توانید سه دوره تاریخی را در چهره خانه های آن مشاهده كنید. خانه های موجود در دل كوه به هزاره قبل از میلاد تعلق دارند كه كاملا سنگی بوده و به طور طبیعی تشكیل یافته اند. گفتنی است كه مسیر دسترسی این خانه ها در گذشته مخفی بوده اند و در حال حاضر نیز مسیری برای دسترسی به این حفره ها وجود ندارد. در كنار همین كوه خانه های ابزارسازی وجود دارند كه از خشت بوده و قدمت آن ها به دوره بعد از میلاد می رسد. در طرفی دیگر خانه های بتنی جدید در حال ساخت و ساز می باشند.

مسجد سنگی روستا:

با گذر ازداخل روستا، در ابتدای كوه مسجدی را خواهید دید كه سنگی بوده و مكان مذهبی و دینی این روستا به شمار می آید.مسجد سنگی و تاریخی روستای جراغیل آذرشهر با قدمت 500 ساله در دل صخره های كوه بزرگ اثری بی بدیل برای گردشگران و چشم به راه آنان است. این بنای تاریخی بدون استفاده از هرگونه وسایل و مصالح ساختمانی احداث و حتی درب ورودی و محل نورگیر آن با كنده كاری صخره های سخت ایجاد شده است.

این مسجد دارای دو ستون بزرگ سنگی هر كدام به قطر دو متر بوده و ارتفاع آن دو و نیم متر است كه كنده كاری آن حكایت از اراده آهنین مردان روزگار خویش است.آثار به جا مانده از كنده كاری مسجد سنگی روستای جراغیل بیانگر آن است كه تمام فضای داخلی این مسجد با ابزار و آلات دستی و سنتی آن زمان كنده شده است.

در جنب درب ورودی مسجد، چایخانه كوچكی از صخره كنده شده و در قسمت انتهایی این مكان فضایی به عرض دو متر و طول هشت متر به عنوان شبستان ایجاد شده است.در داخل مسجد و در جنب درب ورودی یك پله بالاتر از كف آن چایخانه كوچكی آنهم از صخره كنده شده و در قسمت انتهایی این مكان مقدس فضایی به عرض دو متر در طول هشت متر به عنوان شبستان یا محل نشستن بانوان هم پیش بینی شده است.

مسن‌ ترین افراد اهالی روستای جراغیل هم از قدمت تاریخی احداث این مكان مقدس اطلاع دقیقی نداشته و آنچه كه از قول اجداد خود سینه به سینه نقل شده، عمر بنای این مسجد را بیش از 500 سال تخمین می زنند.

با وجود این كه در این روستا مسجد جدیدی احداث شده، ولی مردم این روستا و گردشكران منطقه علاقه و اعتقاد خاصی به عبادت در این مسجد سنگی دارند.مسجد سنگی روستای جراغیل با گذشت حدود پنج قرن از زمان احداث همچنان در زیر كوه بزرگ استوار و مقاوم ایستاده و سجده گاه مومنان و خداپرستان آن دیار است.

در فصل بهار و تابستان خیلی از گردشگران منطقه از این مكان مقدس بازدید كرده و با اقامه نماز در آن از طبیعت اطراف این مسجد نیز لذت می برند. رودخانه فصلی آذرشهر كه از كنار درب ورودی این مسجد جاری است در فصل بهار منظره زیبای این عبادتگاه بسیار قدیمی را دو چندان می كند.

دومین مسجد سنگی روستای چراغیل:

پس از بازدید مسجدی كه ذكر شد، نوبت به گردش و لذت بردن از منظره بی نظیر این روستا می رسد كه كمتر جایی می توان چنین طبیعت بكر و دلنشینی را مشاهده كرد. رودخانه خروشان به همراه درختان سربه فلك كشیده، هر بیننده ای را محسور می كند.

كوه های اطراف روستا به ویژه در بهار و تابستان پوشیده از انواع گیاهان دارویی همچون آویشن، توكلیجه، شیرین بیان، مرزه ی كوهی، جوزان و گون و گل های رنگارنگ خودرو می شود.

پس از كمی پیاده روی، به كنار رودخانه خواهید رسید و با عبور از روی آن و بالا رفتن از كوه به مسجد سنگی دیگری را در دل كوه خواهید دید كه این مسجد نیز همانند مسجد قبلی بوده ولی دور تا دور آن یك فضای تونل مانندی دارد كه جلوه خاصی به مكان می دهد.

این مساجد از نظر زمین شناسی نیز اهمیت زیادی دارند. لازم به ذكر است كه سنگ های موجود در این منطقه از آتشفشان بوده است. گاهی در مواردی هم فعالیت انفجاری كوه های آتش فشان سبب می شود كه گدازه‌ها به صورت ذراتی به ریزی ذرات خاكستر به هوا پرتاب شوند. ذرات جامد پرتاب شده ممكن است به صورت لایه‌ای در محیط‌ های رسوبی ته‌نشین شوند و سنگ هایی را بسازند كه ذرات آن‌ها آذرین، ولی ته نشینی آن‌ها شبیه به سنگ های رسوبی باشد. بافت این گونه سنگ ها را آذرآواری یا پیروكلاسیك می گویند.

اگر اندازه‌ی مواد پرتابی از دهانه‌ی آتش فشان بزرگ باشد پس از ته نشینی به یكدیگر جوش می خورند و سنگ های یكپارچه را می سازند كه به آن ها آذرآواری یا آگلومرا می گویند. لازم به ذكر است كه سنگ های موجود در این منطقه آگلومرا می باشد.

علاوه بر موارد ذكر شده، در این منطقه آثار خطوط میخی، شیرها و قوچ های سنگی وجود داشته كه تخریب شده اند.

مسیر دسترسی وموقعیت مكانی روستا و مسجد سنگی آن:

روستای چراغیل در ۱۸ كیلومتری جنوب شرقی آذرشهر قرار دارد كه  برای رسیدن به روستا باید از آذرشهر عبور كنید. روستا  در وسط دره شیب دار واقع شده و مناظر طبیعی و ییلاق های آن برای گردش و تفریح بسیار مناسب است.این مسجد سنگی مابین روستای قدیمی و فعلی جراغیل در میان صخره‌هایی كه از دل كوه برآمده كنده شده است.