یكی از با شكوه ترین و زیباترین بناهای اسلامی كاشان از آثار دوره قاجاریه، مسجد و مدرسه آقا بزرگ می باشد. مسجد تاریخی متعلق به ملا مهدی نراقی ملقب به آقا بزرگ در بافت قدیمی شهر خیابان فاضل نراقی مجاور با بقعه خواجه تاج الدین واقع گردیده است. این بنای تاریخی عظیم با تلفیق مسجد و مدرسه دارای 2 صحن فوقانی و تحتانی، 3 شبستان، حجره هایی برای سكونت طلاب و همچنین گنبدی آجری بر روی 8 پایه عظیم با كاشی كاری و مقرنس كاری خاص كه یكی از بزرگترین گنبدهای آجری معماری اسلامی به شمار می آید. مسجد آقا بزرگ در سال 1330 به ثبت آثار تاریخی ملی رسیده است.
معماری شكوهمند مسجد و مدرسه آقابزرگ
مسجد و مدرسه آقا بزرگ كاشان یكی از زیباترین جاهای دیدنی كاشان است كه شكوه و عظمت معماری ایرانی در آن به خوبی مشاهده می‌شود. مجموعه آقا بزرگ كاشان تلفیقی از مسجد و مدرسه است و به دلیل كوچك بودن زمین در چند طبقه ساخته شده است. در ساخت این بنا از اصول اربعه معماری اسلامی پیروی شده است. یكی از ویژگی های جذاب معماری مسجد آقا بزرگ، بناگذاری گنبدخانه بر روی ۸ ستون عظیم است كه خنكی هوا در تمام فصول سال را به ارمغان می‌آورد. تزئینات گچ‌بری، نقاشی، مقرنس كاری و كاشی كاری جلوه زیبایی به مسجد داده است؛ ولی به دلیل نوع مجموعه در استفاده از آنها زیاده‌روی نشده است.
پیر نشین: اولین قسمت مسجد و مدرسه آقا بزرگ، پیر نشین است. پیر نشین به سكوهایی كه جلوی در قرار دارند، گفته می‌شود. كاربرد پیر نشین، استراحت میانسالان و رهگذرانی بوده است كه از آنجا عبور می‌كرده‌اند.
ورودی و سردر: استفاده از سردر در مساجد رایج نبوده ولی در مسجد آقا بزرگ كاشان استفاده شده و یكی از مهم‌ترین قسمت های بنا است. در بالای در كتیبه‌ای قرار دارد كه قصیده‌ای بر روی آن حك شده است. در ورودی اصلی با كنده كاری، گره چینی و گل میخ تزئین شده است. ۶۶۶۶ میخ به نشان تعداد آیات قرآن، بر روی در زده شده است.
هشتی: هشتی فضای سرپوشیده‌ای است كه پس از ورودی مسجد قرار دارد. در دو سمت هشتی اتاق خادم قرار دارد. پس از هشتی، دو دالان مسقف قرار دارند كه دسترسی به صحن و سرای مسجد و مدرسه آقا بزرگ را ممكن می‌سازند.
مهتابی یا زمستانه نشین: اولین قسمت ورودی مسجد، مهتابی است. مهتابی یا زمستانه نشین محوطه‌ای باز است و در زمستان استفاده می‌شود. سنگ هایی از جنس مرمر در وسط زمستانه نشین قرار دارند كه نور را از خود عبور می‌دهند و به این طریق نور طبقه پایینی را تامین می‌كنند.
صحن مركزی: صحن مركزی مسجد آقا بزرگ از دو قسمت حیاط گودال باغچه و حیاط همكف تشكیل شده است. حیاط گودال باغچه، حیاط طبقه پایینی است و به مدرسه اختصاص دارد. این حیاط از حوضی در مركز و ۴ باغچه در ۴ طرف آن تشكیل شده است. دورتادور این حیاط، حجره ها، شبستان و سرداب قرار دارند. حیاط همكف یا حیاط طبقه بالایی هم سطح معابر مسجد و مدرسه آقا بزرگ است. در ۴ گوشه این حیاط پله هایی برای رفت و آمد به طبقه پایین وجود دارد. این حیاط بیشتر شبیه یك مهتابی است.
شبستان: مسجد آقا بزرگ دارای ۳ شبستان است. شبستان جبهه غربی، بعدا به بنا اضافه شده است و دارای ۲۰ ستون آزاد و ۳۰ چشمه طاق آجری است. شبستان زمستانی، در جبهه شمالی حیاط قرار دارد. این شبستان ستون هایی از آجر و سنگ دارد. روزنه هایی كه در پوشش سنگی بنا وجود دارند، نور شبستان را تامین می‌كنند. شبستان سوم در جبهه جنوبی قرار دارد و به صورت نیم طبقه‌ای است. این شبستان به عنوان مسجد استفاده می‌شود و شكستگی های سقفش نور شبستان را تامین می‌كنند.
اقامت در هتلی اطراف مسجد و مدرسه آقابزرگ
- بوتیك هتل سپنج: ۶۱ متر
- اقامتگاه سنتی فانوس ویونا: ۱۲۰ متر
- هتل شیرین: ۱۴۰ متر
- اقامتگاه سنتی ثنا: ۲۸۰ متر
- اقامتگاه بوم گردی خونه نقلی: ۳۵۰ متر
از مزایای موقعیت مكانی اقامتگاه سپنج می‌توان به فاصله نزدیك آن تا مسجد آقا بزرگ اشاره كرد، كه باعث به وجود آمدن منظره بی‌نظیر گنبد از فراز خانه سپنج شده‌است. همچنین اقامتگاه سنتی سپنج كاشان امكان دسترسی آسان به بازار سنتی، مسجد جامع و خانه تاریخی عباسیان را فراهم ساخته است. اقامتگاه سنتی سپنج كاشان خانه‌ای با قدمتی مربوط به 200 سال پیش، در سال 1399 به بهره‌برداری رسید. این اقامتگاه دارای 10 باب اتاق می‌باشد كه هر اتاق دارای طراحی متفاوت و منحصر به‌فرد می‌باشند. اتاق‌ها در طبقات همكف، حیاط طبقه پایین و سرداب واقع شده‌اند. افراد سالمند و خانواده‌هایی كه كودك خردسال به همراه دارند توجه نمایند كه اقامتگاه سنتی سپنج در بخش ورودی به برخی از اتاق‌ها دارای تعدادی پله می‌باشد. مهمانان عزیزی كه به دنبال فرصتی برای دوری از زندگی روزمره و ماشینی هستند، می‌توانند در اقامتگاه سنتی سپنج طعم زندگی به سبك سنتی را تجربه كنند.
