شهر كاشان، شهر عطر و جلوه‌گری است و خانه‌های تاریخی بی‌نظیر دارد، با ما همراه باشید تا در میان این خانه‌ها از چند ویژگی خانه طباطبایی‌ها بیشتر بدانیم.
بنای بی‌نظیر طباطبایی‌ها یكی از معروف‌ترین بناهای دوره قاجار است و در سال ۱۲۵۰قمری به دست یكی از تاجران مشهور و ثروتمند آن دوره به نام سیدجعفر طباطبایی در شهر كاشان ساخته شد. این خانه ۴۷۳۰ مترمربع مساحت دارد و ساخت آن تقریبا ۱۰ سال به طول انجامیده است. علی مریمی كاشانی، معمار سرشناس آن دوره، مسئولیت طراحی و ساخت این بنا را بر عهده داشته و بدون شك توانسته یكی از زیباترین و برجسته‌ترین آثار معماری اصیل ایرانی را همانند یك شاهكار هنری باشكوه خلق كند. معماری بنام و چیره‌دست كه در سابقه خود ساخت بناهای فوق‌العاده‌ای همچون خانه بروجردی‌ها و خانه امین‌الدوله را ثبت كرده است اما بدون شك خانه طباطبایی ها بزرگ‌ترین اثر این معمار برجسته ایرانی است.
ویژگی هوشمندانه خانه طباطبایی‌ها
معماری كلی این خانه به سبك و سیاق خانه‌های دوره قاجار طراحی و اجرا شده است. خانه طباطبایی ها ۳ قسمت اصلی دارد كه به نام‌های اندرونی، بیرونی و خدمه از هم جدا می‌شوند. خانه‌های این دوره عموماً به شكلی طراحی می‌شد كه حیاط در میانه و مركز قرار می‌گرفت و اتاق‌ها دور تا دور آن قرار داشتند. بدین در عین حال كه اتاق‌ها به یكدیگر راه داشتند اما حریم هر اتاق هم حفظ می‌شد. این عمارت باشكوه ۴۰ اتاق با ۴ حیاط و ۴ سرداب، ۳ بادگیر و ۲ رشته قنات برای تأمین آب آن یكی از بزرگ‌ترین خانه‌های كاشان محسوب می‌شود.
این عمارت ۵ در ورودی دارد كه یكی از آن‌ها ورودی اصلی است. پس از عبور از ورودی اصلی در زیر هشتی، ورودی به دو قسمت اندرونی و بیرونی تقسیم شده است. قسمت اندرونی خانه شامل اتاق پنج دری ساده در مركز و دو حیاط در دو طرف آن و دارای سردابهایی كه بادگیرها هوا را در آن جریان می‌دهند كه این قسمت محل سكونت خانواده طباطبایی بوده‌است. حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق‌های آن بیشتر و دارای سرسرای پذیرایی مجزایی است.
اندرونی و بیرونی ویژگی جذاب خانه طباطبایی‌ها
در زیر قسمت اندرونی مخصوصاً اتاق مركزی، سرداب بزرگی قرار دارد كه دارای مشخصات منحصربه‌فرد خود است و به علل مختلفی مانند وجود بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به كار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضی كه قبلاً در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه حدود ۸ تا ۱۰ متر و نسیم خنكی كه از سطح حوض حیاط مركزی وارد زیر زمین می‌شود، باعث شده‌است تا به خصوص در فصل تابستان ۱۵ تا۲۰ درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود.
قسمت بیرونی خانه شامل تالار بزرگ (شاه نشین) در مركز با نورگیرها و پنجره‌های مشبك رنگی و پنجره‌های كناری دو جداره كه عمودی باز و بسته می‌شوند. این اتاق دارای تزیینات نقاشی و آینه‌كاری و گچبریهای جالب از جمله پنجره‌های مشبك گچی است كه همچون پارچه توری ظریفی به نظر می‌رسد. در دو طرف اتاق شاه‌نشین اتاق‌های گوشواره بنا شده‌است. در جلوی اتاق شاه‌نشین، ایوانی با آیینه‌كاری و گچبریهای جالب دیده می‌شود. در طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نورگیر به‌صورت قرینه یكدیگر احداث شده‌است كه دارای تابلوهای بدیع نقاشی هستند و از نفایس آثار هنری این دیار به‌شمار می‌آیند.
شاه‌نشین، جلوه‌گر زیبایی‌های خانه طباطبایی‌ها
تالاری بزرگ (اتاق شاه‌نشین) در مركز با نورگیرها، پنجره‌های مشبك رنگی و پنجره‌های كناری دو جداره كه عمودی باز و بسته می‌شوند، بخش اندرونی خانه طباطبایی ها را تشكیل می‌دهند. شاه‌نشین این مجموعه مزین به نقاشی، آیینه‌كاری و گچبریهای زیبا و پنجره‌های مشبك گچی است كه همچون پارچه توری ظریفی به آن جلوه چشم‌نوازی بخشیده‌اند. در جلوی اتاق شاه‌نشین، ایوانی با آیینه‌كاری و گچبریهای جالب قرار دارد. در دو طرف تالار بزرگ، دو حیاط خلوت و نورگیر به‌صورت قرینه بنا شده‌اند كه دارای تابلوهای بدیع نقاشی هستند و از آثار هنری نفیس به شمار می‌روند.
اتاق شاه‌نشین مركز بخش بیرونی است. این اتاق بزرگ طراحی بسیاری جذابی دارد كه از بیرون طاق هلالی با ارتفاع زیاد خود و اتاق‌های گوشواره‌ای كه در دو طرف قرار دارند، توجه شما را به خود جلب می‌كند. این اتاق هفت‌دری، زیبایی و عظمت به‌خصوصی دارد و می‌توان در جای‌جای آن ظرافت‌ها و تزئینات بی‌نظیری مشاهده كرد. آیینه‌كاری‌ها، گچ‌بری‌ها، مقرنس‌بندی‌ها همه و همه به زیباترین شكل ممكن در كنار هم قرار گرفته است. در طراحی سقف ایوان آیینه از الگوها و قالب‌های اصیل فرش ایرانی الهام گرفته شده و با وجود فانوس‌های آویز، زیبایی آن دوچندان شده است.
بخش خدمه یكی از ساده‌ترین بخش‌های این عمارت همین بخش خدمه است كه به سكونت خادمین خانه تعلق دارد. در این بخش از خانه طباطبایی‌های كاشان علاوه بر اتاق‌های خدمتكاران، آشپزخانه، اسطبل و زیرزمین خدمه نیز قرار دارد. این خانه دو اسطبل تابستانی و زمستانی دارد كه جوری طراحی شده‌اند كه در تابستان حیوانات گرمشان نشود و در زمستان از سرما اذیت نشوند. خانه طباطبایی‌ها در كاشان یكی از شاهكارهای بی‌نظیر معماری ایرانی است. این عمارت به عنوان یكی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری كاشان شناخته می‌شود و همواره گردشگران و توریست‌های بسیاری را به‌سمت خود می‌كشد. شهرت اصلی خانه طباطبایی‌ها به‌دلیل ریزه‌كاری‌ها و ظرافت‌های ویژه به‌كار رفته در طراحی و ساخت آن است.
