روستای فسخود قسمتی از دهستان علیا یكی از توابع شهرستان اردستان واقع در استان اصفهان میباشد و در مختصات جغرافیایی ۳۳ درجه شمالی و ۵۲ درجه شرقی قرار گرفته است.
مرحوم دهخدا در لغتنامه اش در رابطه با دهستان علیا و روستای فسخود اینچنین نوشته است:
“علیا یكی از دهستان های چهارگانه شهرستان اردستان است كه در خاور این شهرستان واقع شده و حدود و مشخصات آن به شرح زیر است:
حدود: از شمال به دهستان گرمسیر، از جنوب به دهستان برزاوند و بخش كوهپایهٔ شهرستان اصفهان، از خاور به دهستان پائین، از باختر به شهرستان كاشان.
وضع طبیعی: در مركز این دهستان دو رشته ارتفاع مجزا بنام كوه “جقند” و كوه “لاسیب” قرار دارد، كه راه اردستان به اصفهان از وسط این دو ارتفاع میگذرد و دیگر رشته ارتفاع كوه “شورغستان” كه از جنوب خاور بطرف شمال باختر ادامه دارد (كه خطالرأس این رشته ارتفاع حد طبیعی دهستان علیا را با بخش كوهپایه مشخص مینماید). ضمناً راه فرعی اردستان به اصفهان از گردنه ٔ شورغستان در رشته ارتفاع نامبرده عبور میكند.
هوای این دهستان نسبتاً معتدل، و آب مزروعی قراء از قنوات تأمین میشود. محصول [مرحوم دهخدا]
عمده ٔ آن غلات، گردو، بادام، قیسی و كتیرا است. شغل اهالی زراعت و مختصری گله داری، و صنعت محلی آن كرباس بافی است. قرای این دهستان بوسیله ٔ راههای ماشین رو و ارابه رو به یكدیگر مربوط میشوند.
این دهستان از ۲۶ آبادی بزرگ و كوچك تشكیل شده و جمعیت آن ۱۳۳۴۰ تن [در زمان نگارش لغتنامه] است.
قرای مهم آن عبارتند از كچوسنگ (مركزدهستان) [در زمان نگارش لغتنامه] شیرا زان، جنبه، فسخود و اونج.
در بهار سال ۱۳۲۸ هجری شمسی بعلت جریان سیل ، قسمتی از آبادیهای این دهستان خراب شد…
روستای فسخود در فاصله حدود ۷۰ كیلومتری غرب شهرستان اردستان قرار گرفته است كه به علت بعد مسافت با این شهرستان همواره مورد بی مهری و كم لطفی مسئولین قرار داشته و جزء یكی از روستاهای محروم آن منطقه میباشد.
اما به علت نزدیكتر بودن به شهرستان نطنز (در حدود ۴۰ كیلومتر) اكثر اهالی و جوانان روستا جذب این شهرستان شده و بیشتر مایحتاج آنان از طریق این شهرستان تامین میگردد.
از قسمت جنوب حدود ۷۰ كیلومتر با اصفهان فاصله دارد كه بوسیله راه آسفالته از طریق جاده اردستان – اصفهان به مركز استان متصل می گردد.
محله های قدیمی و فعلی روستا به شرح ذیل نام گذاری شده اند:
۱- محله بلادُره كه در ورودی مناطق مسكونی روستا پس از گذر از دشتها و زمینهای زراعی قرار گرفته و خانه بهداشت روستای فسخود نیز كه حدود چهار دهه از تاسیس آن میگذرد در این محله قرار دارد. طبق گفته اهالی وجه تسمیه این محله قرارگیری مسیر دسترسی به مزرعه دُره (لا دُره) در سمت چپ این محله بوده است.
۲- محله امامزاده به مركزیت میانده(كه در گویش محلی به آن مامده گفته می شد).
۳- محله گِلبَند كه در حوالی یكی از قنوات اصلی و در نزدیكی باغات واقع شده و از چشم انداز بسیار زیبایی برخوردار می باشد.
۴- محله لاتَنور كه در اصطلاح محلی به آن لوتِنیر گفته میشود. “لو” به معنی دره ای كه مابین دو تپه واقع شده و “تِنیر” هم بر گرفته از قطعه سنگ بزرگی است كه در بالا دست این دره قرار دارد و گودی تنور مانندی بصورت طبیعی در آن ایجاد گردیده است.
۵- محله گِلینه كه نام گذرگاهی است كه در مركز روستا قرار دارد و وجه تسمیه این محله خاك رس آن بوده كه در هـــنگام بارندگی تبدیـــل به گل و لای میشده و رفت و آمد را دچار مشكل می ساخته است.
۶- محله حسینیه كه حسینیه قدیم روستا در این محله قرار داشت. این حسینیه دارای غرفه های متعددی بوده و در ایام سوگواری اباعبدا… الحسین و سایر مناسبتهای مذهبی، اهالی روستـــا در آن جمع شده و به عـــزاداری می پرداختند.
امروزه در اثر گذشت زمان و عدم رسیدگی، حسینیه و اكثر بناهای این محله بطور كلی از بین رفته است.
۷- محله لو علی خان كه در حال حاضر نیز یكی از محله های پر جنب و جوش روستا می باشد و احتمالا در قدیم شخصی به نام علی خان در آن سكونت داشته است.
در سمت شرق روستا و در فاصله حدود ۵ كیلومتری آن روستای كُمشچه قرار دارد. هر دو روستا از لحاظ زبان و فرهنگ مردم یكسان بوده و اكثر مردم این دو روستا با هم نسبت فامیلی دارند.
مزارع وَروَنده و مارسار در پائین دست روستا قرار گرفته و سكنه چندانی ندارند. شایان ذكر است كه بخشی از این مزارع در مالكیت اهالی فسخود میباشد.
از دیگر روستاهای اطراف نیز میتوان به روستاهائی كه در مسیر راه ارتباطی فسخود به نطنز قرار دارند اشاره نمود. روستاهائی از قبیل ابیازن در نزدیكی نطنز كه زیارتگاه و مرقد امام زاده شاه سلطان حسین نیز در آنجا قرار گرفته، روستای مزرعه باباحاجی كه محصولات كشاورزی آن انواع سبزیجات بوده و تولیدات آن به شهرهای اطراف نیز ارسال میشود، روستاهای گُل آباد، رِنگان، شورغَستان، گِل و مِل، عباس آباد، حسن آباد و بسیاری روستاهای دیگر.
تصاویری از روستای فسخود
