بندر گز بهتر است یا بندر تركمن

بندر تركمن

سفر به بندر تركمن شما را با تجربه ای جالب و بی‏نظیر مواجه می‏كند، جایی كه زبان هموطنان‏مان را به خوبی متوجه نمی‏شویم اما نگاه مهربان و سخاوتمند آن‏ها همواره نگران مهمان‏های سرزمین شان است و از هیچ مهر و كمكی دریغ نمی كنند. اگر به این شهر سفر می كنید فراموش‏ نكنید قورقومی یعنی سلام.
بندر تركمن، از نظر تاریخی شهری قدیمی نیست، در واقع در سال 1306 در پی سركوب عشایر توسط پهلوی اول و با اهداف نظامی این شهر تاسیس شد. جالب است بدانید این بندر نخستین شهر كشور است كه توسط مهندسین و معماران ایرانی و بلژیكی مطابق با اصول شهرسازی ساخته شده و نقشه آن تار عنكبوتی و بسیار منظم است.
پیش از تاسیس این بندر، بندر گز و دیگر شهرهای اطراف حالت مركزیت داشتند كه با ظهور این بندر كه در ابتدا "بندر شاه" خوانده می‏شد دچار ركود شدند. بندر تركمن، پایتخت خاویار دنیاست كه در كنار پنبه فراوانی كه در اطراف آن كشت می‏شود از اركان اصلی اقتصاد محلی است.
  بندر تركمن, سفر به بندر تركمن
 ساكنین این بندر عمدتا تركمن هستند اما فرهنگ آنها از فرهنگ مازندرانی، تركمنی و حتی روسی و قزاقی گرفته شده است. بندر تركمن با وجود آنكه به دریا چسبیده از نظر اقلیمی در منطقه آب و هوایی نیمه خشك و معتدل قرار می‏گیرد و این به دلیل مجاورت با تركمن صحرا و بیابان‏های جنوبی تركمنستان است. اگر قصد سفر به بندر تركمن را دارید، به شما پیشنهاد می كنیم با افزودن یكی دو روز به سفر خود، دیدنی‏های اطراف آن را نیز در برنامه خود بگنجانید.
كجا بگردیم؟
جالب ترین نقطه شهر اسكله آن است. دریای مازندران، و اسكله توریستی بندر تركمن در غرب شهر واقع شده، جایی كه می‏توان سوار قایق‏های پدالی یا موتوری شد و بازارهای ساحلی و رنگارنگ صنایع دستی در آن قرار دارند.
دوشنبه بازار بندر تركمن بهشت مسافران عاشق صنایع دستی است. انواع صنایع دستی تركمنی شامل پشتی، قالی، محصولات نمدی، سوزن دوزی و جواهرات با قیمتی مناسب در این بازار به فروش می‏رسند.
آشوراده: در غرب بندر تركمن بزرگترین جزیره ایرانی در دریای مازندران، در شبه جزیره میانكاله واقع شده است. در گذشته آشوراده از سه جزیره تقریبا به هم پیوسته تشكیل می شده كه دو جزیره كوچك و انتهایی در طول قرن ها به زیر آب رفته اند و حالا آشوراده نیز به همان دلیل متروك و نیمه مغروق مانده است. البته مسافران می توانند از بندر تركمن با قایق موتوری ظرف 10 دقیقه به آشوراده برسند و از زیبایی های بینظیر و آرامش مثال زدنی آن لذت ببرند.
سواحل قابل شنای جزیره برای آقایان و طرح سالم‏سازی برای خانم‏ها آشوراده را به مقصدی ایده‏آل برای علاقمندان به ساحل و شنا تبدیل می‏كند. اما اكنون این جزیره زیبا و پر از آرامش ساكنی جز صیادان و كارمندان شیلات ندارد. بی‏جهت نیست كه 40% خاویار كشور در این جزیره تولید می‎شود، خاویار آشورا ده از معروفترین و مرغوبترین خاویارهای دنیا به شمار می‏آید.
آشوراده كه از واژه تركی "آشیر آداسی" گرفته شده، از آنجا كه بعنوان چراگاه هم مورد استفاده قرار می‏گرفته در بین مردم محلی مال آشیر هم خوانده می شده است. جزیره تا اوایل قرن هنوز هم یكی از اصلی ترین زیستگاه های ببر مازندران یعنی قوی ترین گوشتخوار جهان بوده، حیوانی كه حدود 40 سال پیش آخرین نمونه زنده آن توسط یك شكارچی از پا درآمد.
میل رادكان: میل رادكان، با حدود 35 كیلومتر فاصله از بندر تركمن، در یك ناحیه جنگلی كوهستانی واقع است. این برج، یكی از مجموعه برج هایی است كه در مسیر لاجیم ورسك به بندر تركمن، برای راهنمایی و اسكان مسافران ساخته شده است و بعدا مقبره بانی اش شد.
بانی برج، یكی از اسپهبدان آل باوند به نام ابوجعفر محمد بوده است كه دستور ساخت آن را در سال 407 ه.ق داده است. برج شامل دو بخش بدنه و گنبد است، و گنبد مخروطی و دو پوشه آن 35 متر ارتفاع دارد. تعدادی كتیبه به دو خط پهلوی و كوفی در برج موجود است. مصالح بكار رفته در ساخت برج، ملاط گچ و آهك است.
  بندر تركمن, سفر به بندر تركمن
 آق قلا: شهری است در 36 كیلومتری شمال شرق بندر تركمن، از معروفترین آثار این شهر، پل خشتی آن است كه بر روی رود گرگان ، در زمان صفوی بر روی پایه های ساسانی ساخته شده است. این پل دو مناره داشته كه اكنون از بین رفته است. بنظر می رسد پل به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده باشد.
قلعه كهن از دیگر بناهای شهر است كه اكنون مخروبه شده و جز دو دیوار آن چیزی باقی نمانده است. این قلعه به قلعه مبارك آباد نیز معروف است. سد وشمگیر، در 5 كیلومتری شمال شرق آق قلا نیز یكی از دیدنی های شهر است كه برای گذراندن یك روز در دل طبیعت انتخاب خوبی است.
بندر گز: در 12 كیلومتری بندر تركمن، یكی از مراكز كشت پنبه كشور و یكی از شرقی ترین بنادر دریای خزر به نام بندر گز قرار گرفته، پیش از آنكه بندر تركمن رونق بگیرد، این بندر قدیمی، قطبی مهم و بندر تجاری منطقه بوده است. از آثار تاریخی بندر" جر كلباد" در غرب روستای كهنه كلباد است. آتشكده قدیمی مخروبه، قلعه های باستانی مثل مار قلعه، قدیم قلعه و عروس قلعه هم از دیگر آثار قدیمی دیدنی بندر هستند.
 چطور به بندر تركمن برسیم؟
اگر از شهرهای مركزی، جنوبی و غربی ایران به سمت بندر تركمن می آیید، بهترین مسیر، مسیری است كه از تهران شروع می شود و با امتداد در جاده فیروزكوه و رسیدن به ساری به سمت شمال شرق ادامه می یابد. با استراحت یا اقامت شبانه در ساری می توانید مسیرتان را به سمت نكا، بهشهر، گلوگاه ، نوكنده ادامه داده و از آنجا وارد بندر گز شوید و با یك گشت نیم یا یك روزه در این بندر با طی مسیری 15 دقیقه ای به بندر تركمن برسید.
برای همین مسیر راه آهن تهران- گرگان هم در دسترس است كه با طی مسیر موازی با راه جاده ای یكی از زیباترین مسیرهای ریلی كشور به شمار می رود.
اگر از آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل یا گیلان و مازندران به سمت بندر تركمن می روید، مسیر جاده اصلی را ادامه دهید و با عبور از استان گیلان و پشت سر گذاشتن رامسر، تنكابنف چالوس، نوشهر، محمود آباد،قائم شهر،ساری، نكا و بهشهر وارد استان گلستان و سپس بندر تركمن شوید.
  بندر تركمن, سفر به بندر تركمن
 از سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، رضوی و شمال هم می توانید از دو مسیر به بندر تركمن برسید: از مشهد به سمت قوچان رفته و مسیرتان را به سمت كلاله ادامه دهید و با گذشتن از گنبد به سمت غرب ادامه مسیر دهید تا به بندر تركمن برسید.
مسیر دیگر را می توانید با گذر از نیشابور و سبزوار و میامی به سمت شاهرود ادامه دهید و از انجا به آزادشهر و گرگان و در فاصله یك ساعته به بندر تركمن برسید.
از سمنان هم می توانید همان مسیر شاهرود- گرگان را ادامه دهید و هم می توانید مسیر شهمیرزاد به ساری را انتخاب كنید كه یكی از زیباترین مسیرهای كوهستانی جنگلی كشور است.
برای كسانی كه مایلند با هواپیما به این مقصد برسند هم دو رودگاه نزدیك به بندر تركمن وجود دارد: هم فرودگاه گرگان و هم فرودگاه نكا در فاصله ای اندك از مقصد شما واقع هستند.
چی بخوریم؟
در بندر تركمن احتمال زیادی دارد كه مهمان مردم صمیمی این شهر شوید، غذاهای خانگی بندر تركمن بسیار لذیذ هستند و در كنار شیرینی‏ها و نوشیدنی‏های منحصربفرد این بندر، تركیب جالبی از طعم و مهمان‏نوازی را به مسافر ارائه می‏دهند. غذاهای تركمن، بر مبنای گوشت لذیذ گوسفندی و سبزیجات تهیه می شوند.
  بندر تركمن, سفر به بندر تركمن
 مشهورترین غذای تركمنان "چكدرمه" است كه با تكه های درشت گوشت و پیاز و گوجه فرنگی و برنج تهیه و خورده می شود. هلی آش هم یكی از انواع آش است كه در میان تركمنان محبوبیت خاصی دارد. آش شامل بنشن و سبزیجات و گوجه فرنگی و شكر وپیاز است.
 چی بخریم؟
دوشنبه بازار بندر تركمن محلی است كه می توانید زیباترین صنایع دستی تركمنان را با قیمتی خوب از دست كسانی كه به نحوی در تولید آنها نقش داشته اند تهیه كنید.
مهمترین محصول این بندر، بدون شك خاویار و ماهی است. برنج، لبنیات و محصولات كشاورزی نیز از دیگر سوغات این شهر هستند. اما برای یك گردشگر، صنایع دستی این شهر از هرچیز دیگری جذاب تر است. دنیای رنگ در این بندر مسافر را به خرید یادگارهای شهر ترغیب می كند.
دوشنبه بازار بندر تركمن محلی است كه می توانید زیباترین صنایع دستی تركمنان را با قیمتی خوب از دست كسانی كه به نحوی در تولید آنها نقش داشته اند تهیه كنید. انواع قالی و قالیچه تركمنی، محصولات نمدی، نمد دورویه به نام قاشماگئجه، پشتی های زیبای تركمنی، ابریشم بافی، سوزن دوزی از دیگر صنایع دستی این منطقه هستند. لباس تركمنی نیز كه لباده ای گشاد بهمراه پوستین هایی بنام ایچمك كه از پوست بره قره گل درست می شوند و زیورآلات زنانه بهترین یادگاران سفرتان خواهند بود.

بندر گز

بندرگز شهری از توابع بخش مركزی و مركز شهرستان بندر گز و در غرب استان گلستان و در فاصله ۴۲ كیلومتری شهر گرگان واقع شده‌است.
از شمال به خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله در دریای خزر، از شرق به كردكوی، از غرب به گلوگاه و بهشهر، و از جنوب به نواحی جنگلی كوه‌های جهان مورای رشته كوه البرز محدود شده‌است.
مردم
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر بندرگز برابر با ۲۰٬۷۴۲ نفر جمعیت بوده‌است.[۱] مردم بندرگز به گویش بندرگزی از زبان مازندرانی[۲] گویش می‌كنند.[۳]
پیشینه
شهر باستانی نامیه كه از شهرهای تاریخی طبرستان می‌باشد در منطقه بندرگز قرار داشت. به گفته اردشیر برزگر شهر نامیه یا ناموئه در نزدیكی ران بندرگز می‌باشد.[۴] شهر نامیه میان دو شهر تمیشه (كردكوی) و لمراسك (گلوگاه) قرار داشت.
بندرگز به‌طور قطع بیش از پانصد سال قدمت دارد؛ زیرا بر اساس نوشته‌های عارف دیهیم، شاه اسماعیل صفوی در زمان لشكركشی به قصد تصرف سواحل شرقی دریای خزر، در هنگام مراجعت مدتی در قصبه كناره (بندرگز امروزی) اتراق نمود. اقامت وی در این قصبه مصادف می‌شود با یك حادثه بزرگ آتش‌سوزی كه به‌دستور شاه اسماعیل سربازان لشكر به كمك مردم شتافتند و آتش را خاموش نمودند.[نیازمند منبع]
قصبهٔ كناره، بعدها در دوره كریم خان زند به‌علت ارتباط با روسیه تزاری كه در شمال وجود داشت مورد توجه قرار می‌گیرد و با مهاجرت عده ای از اهالی روستاهای پیرامونی به این ناحیه، بر شمار خانه‌ها و دكان‌های چوبی اضافه شد. در حدود سال‌های ۱۲۰۰ خورشیدی، مردم گز (انزان) كه از گذشته‌های دور برای ماهیگیری پس از طی چهار كیلومتر راه به ساحل این دریا می‌آمدند، برای همیشه در این منطقه ساكن شدند تا هستهٔ اولیه شهر بندرگز را بنیان بگذارند تا یك دههٔ بعد یعنی حدود ۱۲۱۰ خورشیدی با ساخت تأسیسات مبتدی بندری و كشتیرانی از رونق زیادی برخوردار شود و به‌صورت بندری فعال در بیاید. به همین دلیل نام آن از دو بخش بندر + گز نامیده شد. رویش درختچه‌های گز در مناطق ساحلی آن ظاهراً یكی از دلایل نام گذاری این بندر می‌باشد.
بندرگز (بندر جز) از دوران قاجار با ایجاد یك تجارتخانه (انبار بزرگ كالا) توسط روس‌ها در زمان محمد شاه (۱۲۳۶ ه‍.ق) قطب مهم اقتصادی – تجاری منطقه استرآباد محسوب می‌شد. مدتی بعد در اوایل حكومت ناصرالدین شاه با ساخت یك اسكله چوبی و عامل شعبه بانك استقراضی روس این بندر ای یك سو یه استرآباد، دامغان، شاهرود، مازندران، و تهران و از سوی دیگر با چركن، بادكوبه و هشترخان روسیه در تماس تجاری بود. از همین تاریخ مهاجرت از شهرهای روسیه به‌سوی بندرگز آغاز گردید كه ارامنه بیشترین تعداد مهاجرین را تشكیل می‌دادند. این گروه مدت‌ها بعد صاحب بسیاری از از املاك و مغازه‌ها گردیدند و سال‌ها نبض و محور اصلی اقتصاد تجاری منطقه را در دست داشتند. قدرت اقتصادی و تراكم جمعیت آن‌ها باعث نفوذشان در این ناحیه شد؛ چنان‌كه یكی از ارامنه در اوایل حكومت رضا شاه (۱۳۰۵ ش) به نمایندگی مجلس مردم این منطقه انتخاب گردید.
روس‌ها برای آسان سازی تجارت در یك كیلومتری ساحل بندرگز انبار و فانوس دریایی بلندی بنا نمودند كه پس از تخلیه كالاهای روسی از كشتی‌های بزرگ، در حاشیه آن انبار می‌شد و سپس توسط لُتكا (قایق به زبان روسی) آن‌ها را به ساحل می‌آوردند و از این طرف كالاهای خریداری شده از مازندران، شاهرود، دامغان و استرآباد را از همین مسیر به روسیه حمل می‌كردند. چند سال بعد كارشناسان بلژیكی بین انبار دریایی روس‌ها تا ساحل پلی را ساختند كه تا سال‌های ۱۳۲۷ خورشیدی مورد استفاده بود. یك گزارش تاریخی در سال ۱۲۸۷ شمسی (۱۳۲۷ ه‍.ق) دربارهٔ بندرگز چنین می‌نویسد:
    «بندر جز از دهات انزان است. بندری معروف كه تجار ارامنه در آنجا مغازه‌های فراوان دارند. همه قسم خرازی، پارچه‌های روسی، بلور، آرد حاجی طرخان، شكر و انواع مشروبات را دارند و با تجار استرآباد با پنبه، پوست، كنجد، برنج و پشم داد و ستد می‌كنند. اغلب تركمانان یموت هم در آنجا خرید و فروش دارند. تلگراف و پست هم دارد. ملك بندر جز متعلق به حاج حسین امین الضرب و انتظام الدوله است».
با ساخت راه‌آهن سراسری و ورود آن در سال ۱۳۰۶ش به بندرگز، حمل و نقل كالا به نقاط دیگر ایران راحت‌تر و تجارت رونقی مضاعف یافت؛ اما چند سال بعد با برپا شدن شهر بندر تركمن، و تأسیس اسكلهٔ دریایی بزرگ آن، هم چنین عقب‌نشینی آب دریا در ساحل بندرگز، دوران رونق تجاری و اقتصادی بندرگز به مرور روند افول را در پیش گرفت و ضربهٔ سنگین بر زندگی اهالی این ناحیه وارد نمود. از آن مقطع جمعیت غالب مردم به كشاورزی روی آوردند.
در ساعت ۵:۱۱ روز جمعه ۱۸ تیر ۱۳۸۹ ساختمان تاریخی شهرداری بندرگز دچار آتش‌سوزی شد. شدت حادثه به حدی بود كه اتومبیل‌های آتش‌نشانی از چند شهر مجاور خود را به بندرگز رساندند. طبقه دوم ساختمان و بخش بایگانی به‌طور كلی از بین رفت. بعد از سه ساعت تلاش مداوم مأموران آتش‌نشانی آتش مهار شد. شهرداری بندرگز در سال ۱۳۱۲ تأسیس شده‌است و ساختمان آن در حال تعمیرات اساسی بود كه طعمه آتش شد.
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مكان ۲۰٬۷۴۲ نفر (۶٬۷۱۵ خانوار) بوده‌است.[۵]
تاریخ تأسیس برخی از مراكز مهم شهری
بندرگز سابقه كمی در رویداد شهرنشینی ندارد، به همین علت مراكز اداری، آموزشی و اقتصادی مهمی از گذشته‌های دور در بندرگز بنا گردیده‌اند كه از مهم‌ترین آن‌ها عبارت می‌شود:
    - اولین مدرسه ابتدایی در سال ۱۲۸۷
    - اولین دبیرستان در سال ۱۳۰۷
    - ساختمان گمرك در سال ۱۲۸۱ (با طراحی مهندسین بلژیكی)
    - نظمیه (شهربانی) در سال ۱۲۹۰
    - معارف (آموزش و پرورش) در سال ۱۲۹۳
    - اولین كارخانه پنبه پاك كنی ۱۲۹۴ (توسط یك بازرگان تبعه روس احداث گردید)
    - كارخانه برق حرارتی ۱۲۹۶ (توسط یك بازرگان به نام قاسم اف وارد و احداث گردید)
    - دومین كارخانه پنبه پاك كنی ۱۲۹۸ (توسط یك بازرگان روس خریداری و وارد شد كه در سه بخش پنبه پاك كنی، روغن كشی و صابون پزی تا سال‌های ۱۳۳۰ مشغول به فعالیت بود)
    - بلدیه (شهرداری) ۱۳۰۵
    - مالیه (اداره دارایی) ۱۳۰۶
    - سجل احوال ۱۳۰۷
    - اداره پست و تلگراف و تلفن مغناطیسی ۱۳۰۷
    - بانك ملی ۱۳۰۸
    -سینما ایران ۱۳۴۰ (توسط علی اكبر یزدی از قدیمی‌های شهر با شراكت یكی از رفقایش راه افتاد و تا اوایل دهه هفتاد كه گرفتار آتش‌سوزی شد[۶]یكی از پرمخاطب‌ترین سینماهای شمال ایران بود)[۷]
آثار و بناهای تاریخی
در منطقه بندرگز آثار تاریخی مهمی وجود دارد:
    - آستان مبارك امام زاده علیرضا " (روستای سرطاق)"
    - جر كلباد (غرب روستای كهنه كلباد)
    - خرابه‌های آتشكده قدیمی (جنوب شرقی روستای كهنه كلباد)
    - مار قلعه (جنوب شرقی لیوان شرقی)
    - قدیم قلعه (شمال سر محله)
    - عروس قلعه (جنوب گلفراو سوته ده)
تپه‌های باستانی
گرگ تپه " (جنوب شرق روستای سرطاق) دین تپه (جنوب كهنه كلباد)، بزغاله تپه (شمال كهنه كلباد)، تپه عبداللهی (شمال كهنه كلباد)، تپه سنان خانه سر (بین نوكنده و تلور)، تپه در دار لته (جنوب نوكنده)، كافر تپه (بین مزنگ و بنفش تپه)، تپه سوت كاپا (بین دشتی كلاته و استون آباد)، قله تپه (شرق وطنا)

از شما خواننده گرامی خواهش می شود اگر بندر گز بهتر است یا بندر تركمن تجربه و یا نظری دارید به نشانی ایمیل nabarati@yahoo.com  ارسال نمایید تا با نام خود شما در همین مقاله به صورت تكمیلی و اصلاحی درج گردد. بابت ورود شما به سایت ایران توریسم آنلاین تشكر وقدر دانی میكنیم.