گردشگری آسان برای معلولان كلید می‌خورد

بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان بهزیستی، چیزی حدود یك میلیون و ۸۰۰ هزار معلول در كشور وجود دارد. اگر جمعیت افراد سالمند را نیز به این تعداد اضافه كنیم، باید گفت كه چیزی حدود ۱۰ میلیون نفر در كشور نیاز به دریافت خدمات ویژه در جریان سفر دارند كه تاكنون از امكان دریافت خدمات گردشگری بازمانده‌اند.

خدماتی همچون رمپ در ورودی اقامتگاه‌ها و مراكز گردشگری، اتاق مخصوص معلولان و افراد كم‌توان در هتل‌ها و سرویس‌های بهداشتی فرنگی مجهز به زنگ هشدار در تمام اماكن گردشگر محور و... از جمله زیرساخت‌های الزامی و اولیه گردشگری معلولان است كه در بسیاری از مراكز اقامتی و گردشگری كشور ارائه نمی‌شود. این در حالی است كه بر اساس قوانین موجود در كشور، رعایت اصول و الزامات مرتبط با معلولان باید در ساخت و سازها مورد توجه قرار گیرد و اخذ مجوزهایی نظیر پایان‌كار شهرداری، منوط به رعایت این موارد در هنگام ساخت‌وساز است.

از سوی دیگر، مسئولان نظارتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز باید با حضور در اماكن گردشگر محور به بررسی رعایت زیرساخت‌های گردشگری معلولان بپردازند و در صورت بی‌توجهی به این موارد، مجوز مركز اقامتی یا تفریحی مربوط را تمدید نكنند.

رعایت نشدن این الزامات قانونی موجب شدهاست كه معلولان و سالمندان كشور از دریافت خدمات الزامی و اولیه در حوزه گردشگری محروم بمانند و سفر برای آن‌ها تبدیل به آرزویی دست‌نیافتنی شود.

آموزش و نظارت كلید تحقق گردشگری معلولان

دو مسئله آموزش و تحقق الزامات اولیه در حوزه گردشگری معلولان همواره جزو مطالبات اصلی جامعه معلولان كشور بوده‌اند كه تاكنون آن‌طور كه باید و شاید، محقق نشده‌اند.

محمد اسماعیل شیخ قرایی، دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به پرسشی در خصوص كم و كیف رعایت الزامات تحقق گردشگری معلولان در كشور، به خبرنگار كجارو گفت:

برای تحقق گردشگری معلولان در مرحله اول باید آموزش‌های لازم ارائه شود؛ یعنی افراد جامعه باید معلولیت را بشناسند و از نحوه برخورد با افراد دارای معلولیت آگاه شوند. در خصوص سالمندی نیز باید این شناخت شكل بگیرد. جمعیت كشور رو به سوی سالمندی شدید است. در چنین شرایطی برای اینكه افراد سالمند منزوی نشوند، باید دقت عمل وجود داشته باشد و تنها راهكار موجود در مرحله اول شناخت است.

وی در ادامه ضمن تاكید بر اهمیت بحث نظارت و ارزیابی قوانین در حوزه گردشگری معلولان ابراز داشت:

در مرحله دوم بحث نظارت و ارزیابی قوانین مطرح است؛ یعنی هم باید ارزیابی كنیم كه قوانین درست اجرا شود و هم باید ارزیابی لازم در خصوص اعمال قوانین صورت گیرد. در نتیجه مجوز اعطایی باید بر اساس قوانین باشد و اگر غیر از این است از اعطای مجوز جلوگیری شود. پس از اعطای مجوز نیز باید ارزیابی به‌صورت پیوسته ادامه داشته باشد و بررسی شود كه آیا الزامات مرتبط با معلولان رعایت می‌شود یا خیر.

اهمیت وجود نظارت مستمر

در حوزه گردشگری معلولان اهمیت نظارت مستمر و مضاعف بیش از هر حوزه دیگری احساس می‌شود. در سال‌های اخیر، برخی اماكن گردشگرمحور صرفا در هنگام اخذ مجوز الزامات گردشگری معلولان را رعایت می‌كنند و در مراحل بعدی دست به توقف ارائه خدمات مربوط را متوقف می‌زنند. این امر تبدیل به یك رویه اشتباه و ادامه‌دار شده است.

شیخ قرایی، مدیر عامل انجمن گردشگری معلولان ضمن تاكید بر اهمیت استمرار نظارت‌ها در خصوص رعایت الزامات گردشگری معلولان در اماكن گردشگری، به خبرنگار كجارو گفت: 

باید دید آیا آسانسوری كه در ابتدا (زمان اخذ مجوز) استاندارد بوده، در سال‌های بعد فعالیت هم سلامت است؟ آیا پله‌برقی و رمپ ایجادشده كه مجوز بر اساس آن داده شده، همچنان برقرار بوده و قابل استفاده است؟

در زمینه سرویس‌های بهداشتی باید توجه داشت كه مناسب‌سازی سرویس بهداشتی برای معلولان فقط محدود به توالت فرنگی نیست؛ بلكه فضا باید باز باشد، دستگیره‌های زیادی در سرویس وجود داشته باشد و سرویس مجهز به زنگ خطر باشد. تمام این موارد مربوط به مناسب سازی است؛ وقتی این استانداردها رعایت نشود، قطعا مشكلات جانبی ایجاد می‌شود.

وی ضمن اشاره به اهمیت توجه به مباحث زیرساختی در مورد گردشگری معلولان تاكید كرد:

باید در حوزه زیرساخت‌های لازم در اماكن گردشگرمحور نظارت مناسب و ارزیابی فصلی یا شش‌ماهه وجود داشته باشد تا ببینیم كه آیا سرویس بهداشتی آن مكان گردشگرمحور مجهز است یا تبدیل به‌جای چوب و جاروی خدمتكار شده است.

بی‌توجهی به‌جای پارك معلولان در اماكن گردشگری

اگرچه همواره شعارهایی در خصوص اهمیت رعایت حقوق معلولان مطرح شده است، در اماكن گردشگری به اهمیت تامین پاركینگ مناسب برای معلولان كم‌توجهی می‌شود.

دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ضمن تاكید بر  مهم بودن مسئله تامین پاركینگ مناسب معلولان در اماكن گردشگری كشور، به خبرنگار كجارو گفت:

یكی از مهم‌ترین اصل‌های لازم برای معلولان در اماكن گردشگری، مسئله پاركینگ‌ها است. محل توقف افراد دارای معلولیت در هیچ كجا رعایت نمی‌شود. زمین را منقوش به آرم معلولان می‌كنند؛ اما كسی رعایت نمی‌كند. پاركینگ باید به‌گونه‌ای باشد كه تا پلاك ویژه معلولان وجود ندارد، هیچ‌كس آنجا پارك نكند؛ حتی اگر ازدحام اتومبیل وجود داشته باشد.

شیخ‌قرایی ادامه داد:

آنچه كه امروز در اقامتگاه‌ها و اماكن گردشگر محور می‌بینیم، آن است كه پاركینگ معلولان درست شده، عكس و تابلوی مربوطه نیز نصب شده است؛ اما یك فرد غیر معلول در آن پارك می‌كند و دیگر به درد یك فرد معلول مثل من نمی‌خورد. زمانی این مكان برای معلول مفید است كه حتی اگر ۷۲ ساعت این مكان خالی از اتومبیل باشد، زمان مراجعه فرد معلول در دسترس خواهد بود.

مدیر عامل انجمن گردشگری معلولان خاطرنشان ساخت:

از سوی دیگر سرویس‌های عمومی و سرویس‌های حمل و نقل درون شهری و بسیاری موارد دیگر در خصوص گردشگری معلولان نیاز به توجه دارد. به نظرم برای آنكه گردشگری معلولان جا بیفتد، باید برای معلولان تامین پاركینگ شود تا معلول بتواند در نزدیك‌ترین موقعیت به تفرجگاه یا مكان دیدنی برسد.

برنامه‌های میز گردشگری دسترس‌پذیر برای بهبود شرایط

بر اساس اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قالب میز دسترس پذیر گردشگری معلولان و سالمندان برنامه‌هایی برای حل مشكلات معلولان در حوزه گردشگری در نظر گرفته شده است. دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خصوص برنامه‌های در نظر گرفته شده برای حل مشكلات معلولان در حوزه گردشگری، به خبرنگار كجارو گفت:

برنامه‌های میز گردشگری معلولان فاز به فاز در نظر گرفته شده است كه طبیعتا فاز اول مناسب‌سازی و آگاهی رساندن است و در حال حاضر، داریم این موضوع را با نگاه به جنبه‌های آموزشی جلو می‌بریم. در میز گردشگری ما همه نوع گروه‌های گردشگری وجود دارند و تمام ارگان‌های درگیر و مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درگیر آن هستند. یك نقشه راهی برای این موضوع ترسیم شده است و داریم برنامه‌ریزی می‌كنیم.

شیخ قرایی ضمن تشریح برنامه‌های موجود برای تسهیل گردشگری معلولان در كشور ادامه داد:

می‌توان گفت این موضوع یكی از كارهای نادری است كه وزارت میراث فرهنگی دارد آن را انجام می‌دهد و نقطه عطفی در گردشگری كشور است. برنامه‌ریزی كه برای پروژه در نظر گرفته شده شامل یك افق پنج ساله است تا در پنج ساله آینده، هیچ‌گونه مشكلی در عرصه گردشگری معلولان وجود نداشته باشد و حتی بتوانیم پذیرای افراد دارای معلولیت و سالمندان  خارج از كشور باشیم.

شیخ‌قرایی در خاتمه ابراز داشت:

ورود گردشگران معلول خارجی به كشور خود یك نقطه قوت است و ایجاد اشتغال كارآفرین می‌كند. در تمام كشور میز گردشگری عمومیت پیدا می‌كند و قرار است كه شهرداری‌ها نیز از آن تبعیت كنند و هفت استان دارای میز گردشگری شود. بر اساس این برنامه، به سرعت بحث معلولان و سامندان در حوزه گردشگری رشد پیدا می‌كند.

باید توجه داشت كه گردشگری برای افراد دارای معلولیت و سالمندان یك نوع درمان است؛ یعنی معلول گردشگری را به‌عنوان تفریح استفاده نمی‌كند؛ بلكه گردشگری برای فرد معلولا حكم بازآوری و بازپروری روحی دارد و می‌تواند او را به خود باوری برساند.

 نظر شما در خصوص اقدامات صورت گرفته برای تسهیل گردشگری معلولان و سالمندان چیست؟ آیا اقدامات دولت در این حوزه كافی بوده است؟ مردم برای كمك به تسهیل گردشگری معلولان می‌توانند چه اقداماتی انجام دهند؟