سنت هزارساله «قالیشویان» چگونه برگزار می شود؟

   
سنت هزارساله «قالیشویان» چگونه برگزار می شود؟
مراسم سنتی – مذهبی قالیشویان از سنت‌های هزار ساله، نمایش واقعه شهادت سلطان علی بن‌محمد باقر(ع) در سال ۱۱۳ هجری و نحوه به خاكسپاری این امامزاده جلیل‌القدر از سوی اهالی فین كاشان است كه هر ساله با تعصب و غرور خاصی برگزار می‌شود.
مراسم سنتی – مذهبی قالیشویان از سنت‌های چند صد ساله است كه در دومین جمعه مهرماه هر سال در مشهد اردهال كاشان برگزار می‌شود. نزدیك به یك دهه است كه مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال كاشان به عنوان میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده است و این روزها یكی از مراسم هایی است كه هنگام برگزاری آن، بسیاری از گردشگران به تماشا می آیند.
مراسم قالیشویان
این مراسم نمایش واقعه شهادت سلطان علی بن‌محمد باقر(ع) در سال ۱۱۳ هجرت در سزمین مشهد اردهال و نحوه به خاكسپاری این امامزاده جلیل‌القدر از سوی اهالی فین كاشان است كه هر ساله با تعصب و غرور خاصی معمولاً در یكی از روزهای نهم تا پانزدهم مهرماه برگزار می‌شود كه به روز قالیشویان معروف است.
یك هفته پیش از مراسم قالیشویان، معمولاً در نخستین جمعه از فصل پاییز، مراسم جار در كاشان برگزار می‌شود. این جمعه كه در میان كاشانی‌ها به جمعه جار معروف است، روز فراخوانی مردم به مراسم قالی‌شویی در مشهد اردهال است.
جمعه جار پیام‌آور فرارسیدن سالروز شهادت شهید دشت اردهال، امامزاده مظلوم، حضرت سلطان علی بن‌امام محمد باقر(ع) و روز موعود برای گردهمایی طایفه فینی است.
هر سال در روز جمعه جار، چند جارچی در محلات فین و محله بازار كاشان و روستای خاوه از روستاهای كاشان راه می‌افتند و گشت‌زنان به روش و سنت آبا و اجدادی خود با بانگ بلند و آوازی خاص، مردم را از فرارسیدن روز موعود قالیشویان و هفته زیارت امامزاده سلطان علی(ع) آگاه می‌كنند.
خبر جمعه قالیشویان به سرعت دهان به دهان میان مردم همه قشرها و بازاریان و پیشه‌وران و دست‌فروشان می‌گردد و در كمتر از یكی دو روز در همه شهرها و روستاها از جمله شهرهای نطنز، قم، محلات، ساوه، دلیجان، یزد، آشتیان و اصفهان پراكنده می‌شود؛ جارچیان با رساندن این پیام، همه مردم، به‌ویژه زائران و فروشندگان صاحب نذر را كه باید هر ساله در قالیشویان شركت داشته باشند، به تكاپو و فراهم كردن اسباب و توشه زیارت و تهیه جا و مكان برای سكونت در مشهد اردهال وا می‌دارند.
تكاپوی سفر بیش از همه قشرها در میان كاسبان و بازاریان چشمگیر است.
مراسم قالیشویان
بازاریان و فروشندگان برای عرضه و فروش كالاهایشان در مشهد اردهال با یكدیگر به رقابت می‌پردازند و می‌كوشند تا هر یك پیش از آغاز مراسم غرفه‌ای یا حجره‌ای مناسب در بازارچه و یا صحن پاپك و یا صحن‌های دیگر به‌دست آورند.
تعیین روز قالیشویی و اعلام آن به مردم به عهده ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین است. این گروه روز مراسم قالیشویان را معمولاً در دومین جمعه پاییز تعیین می‌كنند.
این مراسم جار طبق سنت قدیم هنوز در منطقه پابرجا است و انجام می‌شود. اشعاری كه جارچیان می‌خوانند اشاره به فرارسیدن سالگرد واقعه شهادت امامزاده و لعنت‌هایی كه به دشمنان و قاتلان امامزاده می‌فرستند، دارد. این اشعار این است: (ای مستمع بر این وصیت شور و غوغا كن/ فغان و ناله بر سلطانعلی فرزند زهرا كن/ به سال ۱۱۳ هجرت شیعیان خاص/ روان گشته بر سوی مدینه از سر اخلاص/ برفتند در مدینه خدمت آن خسرو خوبان/ بگفتند ای امام پنجمین ای رهبر جانان/ نداریم پیشوایی یا محمد رحم بر ما كن/ یكی از نور چشمانت روان در همراه ما كن/ امام پنجمین فرمود چرا از دیده خونبارید/ یقین از اهل فین و مردمان چهل حصارانید/ یكی از نور چشمانش همراه آنها روان كرد/ كه نامش حضرت سلطانعلی(ع) نوباوه زهرا/ سه ساله آن شاهزاده بود اندر اردهال و فین/ بهار در خاوه بود آن زمستان در دیار فین/ لشكریان قد علم كردند بهر قتل آن سرور/ به نام حارث ملعون و زرین كفش بد اختر/ گرفتند دور آن خسرو لب تشنه از هر سو/ كه این شه‌زاده دارد زور و بازوی علی اكبر/ بیادم آمد آن وقتی كه گفت باد صبا یك‌دم/ سلام از من رسان بر اهل فین بر گو به یارانم/ اول به خدای حی داور صلوات/ دوم به رسول حی سرمد صلوات/ سوم به علی و یازده فرزندش/ بر زاده پاك نور احمد صلوات/ در كرب و بلا به شمر ملعون لعنت/ بر حارث زرین كفش و زید رافیون لعنت/ از بهر جفا بر شمر ملعون لعنت/ در كرب و بلا به پاك‌مردان صلوات/ اگر خسته جانی بگو یا علی/ اگر ناتوانی بگو یا علی/ برفت سوی مشهد اردهال/ به یاری یار خدا یا علی).
در روز جمعه قالیشویان، ده‌ها هزار زن و مرد از شهرها و روستاهای ایران، به‌خصوص از آبادی‌های حاشیه كویر، برای حضور در مناسك قالیشویان و تماشای آداب آن در مشهد اردهال گردهم می‌آیند.