اهر یكی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی است كه پیش از اسلام اوزانلار نام داشته و به نام میمد نیز مشهور است. بعد از ظهور اسلام به نام اهر یا اهریچ خوانده شد كه حاكم نشین قره داغ بود. شهرستان اهر در منطقه ای كشاورزی قرار گرفته و در زمینه ی كشاورزی، دام پروری و باغ داری از امكانات طبیعی و نیروی انسانی خوبی برخوردار است. در شهرستان اهر؛ جاذبه های طبیعی و تاریخی بااهمیتی می توان دید. به همین سبب این شهرستان در صنعت گردشگری نیز ایفاگر نقش قابل توجهی است. بیش تر دره ها و بلندی های شهرستان اهر؛ پوشیده از جنگل و مرتع است. جنگل های زیبای ارسباران، چشمه های آب معدنی گازدار عربشاه، آّب معدنی مشك عنبر، آب معدنی دره آبش احمد و آب معدنی آبریس همراه با سایر عوامل طبیعی از جمله رودخانه ارس، دشت اهر و تالاب ها و ارتفاعات منطقه؛ چشم انداز زیبایی از طبیعت شهرستان اهر را به نمایش می گذارند. پیشینه ی تاریخی و كهن شهرستان اهر؛ سبب وجود تپه ها، مساجد، اماكن عمومی، قلعه ها و كاروان سراهایی در این منطقه شده است. بازار اهر، حمام كردشت و بقعه شیخ شهاب الدین اهری از جمله مهم ترین این بناها به شمار می آیند.
قلعة جوشین
بازار اهر
حمام كردشت
بقعه شیخ شهاب الدین اهری
رباط شاه عباسیگویجه بئل
سنگ نبشته سقندل
جاذبه های طبیعی
ارتفاعات كمتال
ارتفاعات قوشا داغ
تالاب یوسفلو
تالاب دیب سیز
تالاب خرمالو
سد ستارخان
اماكن زیارتی ومذهبی
مسجد جامع
مفبره شیخ شهاب الدین اهری
قلعه پیشتو (پیشتاب) یا بجان
صنایع و معادن
انواع صنایع كارگاهی و دستی در این شهرستان فعالیت دارند. عمده ی صنایع كارگاهی این شهرستان عبارتند از: آرد سازی، موزاییك سازی، ریسندگی خامه قالی، چوب بری، شن و ماسه شویی، جوراب بافی، جعبه سازی، آجر پزی، تانكرسازی، سنگ بری و ماكارونی سازی. مهم ترین معادن موجود در حوالی شهرستان اهر نیز عبارتنداز: چهار معدن مس در نواحی شمالی اهر، معدن آهك با میزان استخراج قابل توجه در هشت كیلومتری شمال خاوری اهر، معدن سیلیس و معدن سنگ های ساختمانی.
كشاورزی و دام داری
شهرستان اهر در منطقه ای كشاورزی قرار گرفته است و در زمینه ی كشاورزی، دام پروری و باغ داری از رونق به سزایی برخوردار است. غلات، حبوبات، علوفه، سیب زمینی، پنبه، ذرت، برنج از محصولات این ناحیه است. منابع و محصولات جنگلی این شهرستان نیز دارای اهمیت زیادی است. شهرستان اهر به علت شرایط جغرافیایی مساعد و بهره مندی از مراتع خوب و غنی،از طرف عشایر به عنوان ییلاق مورد استفاده قرار می گیرد. پرورش دام در این شهرستان شامل گوسفند، بز، گاو (اصیل بومی و دو رگه) گاو میش، شتر و اسب می شود. پرورش طیور به دو شیوه ی مدرن و سنتی انجام می گیرد كه روش مدرن تنها شامل مرغ، و روش های سنتی شامل مرغ، خروس، غاز، بوقلمون، اردك می شود. پرورش زنبور عسل نیز در شهرستان اهر رواج داشته و تعداد زیادی كندوی مدرن و سنتی در این ناحیه وجود دارد.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
اهر، دژ قوم ماد و رودخانه ارس مرز دولت ماد بود. اهر از شهرهای قدیمی آذربایجان است. این شهر قبل از اسلام اوزانلار نام داشت و به نام میمد نیز مشهور بود. بعد از ظهور اسلام به نام اهر یا اهریچ خوانده شد كه حاكم نشین قره داغ بود. در سال ۲۳ هجری قمری در زمان خلیفه دوم، قوای اسلام به فرماندهی بكربن عبدالله به این منطقه دست یافتند. در زمان خلافت عباسیان از سال ۲۰۰ تا ۲۲۲ هجری قمری بابك خرمدین در آذربایجان بر علیه خلیفه عباسی (معتصم) قیام كرده قریب به ۲۰ سال در مقابل سپاهیان خلیفه مقاومت نمود و حماسه ها آفرید. او بزرگ ترین سرداران عرب و سپاهیان اش را كه بیش از ۲۵۰ هزار نفر بودند نابود كرد.
در زمان حكومت شهر یاران گمنام (كنگریان، جستانیان، آل مسافر، روادیان) شهر اهر در ردیف سرزمین قهرمانان استقلال طلب ایران بود. پس از حكومت سلجوقیان و خوارزمشاهیان، در زمان اتابكان، شهرستان اهر مركز حكومت اولاد جهان پهلوانان، اتابك آذربایجان بود و تعدادی از آنان به نام مالك اهر در ارسباران حكومت كردند.
در زمان حكومت صفویه جنگ سختی بین مردم اهر و ایل بایبوردلو با قشون عثمانی در محل معروف به قانلی گول در جنوب اهر اتفاق افتاد. در دوره قاجاریه و جنگ های ایران و روس شهر اهر مركز فرماندهی عباس میرزا نایب السلطنه بود. در سال ۱۲۲۸ قمری در بیماری وبای تبریز كه عده بی شماری تلف شدند، محمد شاه مدتی در اهر اقامت داشت و به امور آذربایجان رسیدگی می كرد. مظفرالدین شاه قاجار در سفری به ارسباران بعضی مناظر طبیعی اروپا را با نقاط دل انگیز این منطقه مقایسه كرده است. این منطقه در برگیرنده ی شهرها، بخش ها و روستاهای زیادی است و امروزه یكی از آبادترین نواحی استان آذربایجان شرقی به شمار می رود.
مشخصات جغرافیایی
شهرستان اهر در منطقه ای كوهستانی و كشاورزی قرار گرفته است. شهرستان اهر از شمال به كلیبر، از جنوب با هریس، از باختر به ورزقان و از خاور به مشكین شهر اردبیل محدود می شود. مركز این شهرستان، شهر اهر است كه در درازای خاوری ۴۷ درجه و ۰۶ دقیقه و در پهنای شمالی ۳۸ درجه و ۲۸ دقیقه و ارتفاع ۱۳۴۱ متری از سطح دریا و در ۱۲۰ كیلومتری شمال خاوری تبریز و در مسیر جاده اصلی تبریز – مشكین شهر قرار گرفته است.
