نكات مهم برای نوشتن یك سفرنامه خوب

بسیاری از ما برای اینكه یك سفر را برنامه‌ریزی كنیم، تحقیقات فراوانی در رابطه با مقصد انجام می‌دهیم، یكی از روش‌های شناخت مقصد، خواندن سفرنامه‌هایی است كه برای آن نوشته‌اند. اما چگونه سفرنامه بنویسیم؟ نوشتن سفرنامه، اصول مخصوص به خود را دارد و با متن یك بلاگ متفاوت است؛ پس آموزش سفرنامه نویسی می‌تواند كمك شایانی برای نوشتن یك سفرنامه باشد. در تعریف كلی، سفرنامه تجربیات یك فرد است كه آن را در سفر خود به‌دست آورده و از راه‌های گوناگون با بقیه افراد به اشتراك می‌گذارد و در آن جزئیات مختلفی را بیان می‌كند.

شما می‌توانید سفرنامه خود را در چند مرحله تكمیل كنید، اما پیش از آن، باید به مواردی توجه كنید كه كیفیت سفرنامه شما را بسیار بهبود می‌دهد و ساختاری مشخص را برایش معین می‌كند. رعایت همین موارد است كه تفاوت‌های اصلی و مشخص را بین یك سفرنامه و یك متن عادی نمایان می‌كند. در این مطلب از بلاگ لست سند سعی كرده‌ایم هر آنچه را كه برای نوشتن یك سفرنامه باید به آن دقت كنید، جمع‌آوری كنیم تا بتوانید از همه نكات لازم مطلع شوید و اصول سفرنامه نویسی را كامل بخوانید.

نكات سفرنامه نویسی؛ از پیش تا پس از سفر

اگر بخواهیم یك سفرنامه خوب بنویسیم، قبل از اینكه بخواهیم از مراحل اصلی، نوشتن را آغاز كنیم، بهتر است نكات با اهمیت دیگری را هم مد نظر قرار دهیم تا بدین شكل با افزایش آگاهی، سطح كیفی نوشته خودمان را هم بالا ببریم. این نكات در سه مرحله قبل، حین و بعد از سفر تقسیم می‌شوند و برخی از آن‌ها از مراحل اصلی برای نوشتن متن سفرنامه هم هستند. به همین منظور، این نكات و مراحل اصلی از هم تفكیك شده‌اند و به هر كدام جداگانه پرداخته‌ایم، به این ترتیب با آموزش سفرنامه نویسی متوجه می‌شویم كه چگونه سفرنامه بنویسیم و چه مراحلی را طی كنیم.

• قبل از سفر

پیش از شروع سفر، انجام چند كار مختلف را توصیه می‌كنیم تا بتوانید نوشته خود را بهتر كنید. به این ترتیب، آنچه می‌نویسید، ساختار مرتب و منظم‌تری را به خود می‌گیرد.

1. در رابطه با مقصد، حسابی تحقیق كنید و از تمام آنچه نیاز است، اطلاعات به‌دست آورید.

2. سفرنامه‌های برتر و محبوب را بخوانید تا بتوانید نكات مهمی را كه بهتر است حین سفر به آن‌ها توجه كنید، به‌خاطر سپرده و همچنین امكان ایده گرفتن از آن‌ها را برای خود مهیا كنید.

3. تجهیزات لازم برای عكاسی، نوت‌برداری و نوشتن در حین سفر را آماده كنید و لیستی از تجهیزات مورد نیاز خود آماده كنید تا چیزی را از قلم نندازید

• حین سفر

یكی از مهم‌ترین بخش‌هایی كه برای نوشتن سفرنامه باید به آن توجه كنید، اتفاقاتی است كه در حین سفر برای شما رخ می‌دهد و حتما باید برای ثبت احساس و وقایع آن لحظه، كوشا باشید. بنابراین بهتر است به مواردی كه در ادامه می‌آوریم، دقت كنید:

1. از تمام جزئیات و رخدادها یادداشت برداری كنید
2. عكس بگیرید
3. با افراد محلی تعامل داشته باشید
4. كنجكاوانه محیط‌های اطراف خود را بررسی كنید
5. فرهنگ و آداب و رسوم مردم مقصد را ببینید و از آن‌ها اطلاعات كسب كنید

• بعد از سفر

این مرحله، مربوط به زمانی می‌شود كه شما می‌خواهید همه آنچه را كه به‌‎دست آورده‌اید، جمع‌آوری كرده و در رابطه با آن‌ها بنویسید:

1. عكس‌هایی را كه تصمیم به استفاده از آن‌ها دارید، ویرایش كنید
2. تمام جزئیات را ذكر كنید
3. خود را جای خواننده بگذارید، و اطلاعات مورد نیاز و جالب توجه را برای او بنویسید

جدای از تمامی مراحلی كه ذكر كردیم، برای نوشتن یك سفرنامه، باید اصولی را در نظر بگیرید كه باعث می‌شوند نوشته شما، فرم اصلی یك سفرنامه را به خود بگیرد و تمامی نكات لازم برای نوشتن آن هم رعایت شده باشند. این اصول در مجموع حاوی هشت مرحله می‌شوند كه به بررسی هر یك از آن‌ها می‌پردازیم تا بهتر پاسخ چگونه سفرنامه بنویسیم، داده شود.

مراحل اصلی برای نوشتن سفرنامه

حالا نوبت به اصلی‌ترین قسمت، یعنی نوشتن سفرنامه رسیده است كه برای آن باید هشت مرحله اصلی را طی كنید تا سفرنامه روی چارچوب و اصول خود پیاده شود. هر یك از این مراحل، بخشی از آموزش سفرنامه نویسی هستند و از اهمیت بالایی برخوردارند و برای بهبود كیفیت نوشته شما، بسیار مؤثرند. بنابراین توجه به هر قسمت، شما را یك گام به نوشتن سفرنامه‌ای بی‌نقص نزدیك‌تر می‌كند. اما این اصول سفرنامه نویسی چیست؟ و مراحل نوشتن سفرنامه به چه ترتیب است؟

1. تحقیق راجع به محل

در این مرحله از آموزش سفرنامه نویسی كه از اقدامات پیش از سفر هم محسوب می‌شود، باید به‌طور كامل در رابطه با مقصد، اطلاعات كسب كنید و به‌خوبی آن را بشناسید. گاه این شناخت به‌وسیله تعاملی كه با بومیان برقرار می‌كنید به‌دست می‌آید و داده‌هایی را می‌گیرید كه در حین سفر به شما افزوده می‌شوند. در هر صورت باید كاری كنید كه شناخت شما از مقصد تا حد قابل قبولی بیشتر شود و كافی باشد.

برای این كار، می‌توانید سفرنامه‌های افراد دیگری را كه به محل مورد نظر شما رفته‌اند، بخوانید و بیشتر از جزئیات آن‌ها مطلع شوید. همچنین صفحه‌های مختلف و سایت‌های گردشگری و نیز نظرات كاربران دیگر هم می‌توانند اطلاعات خوبی را در اختیار شما بگذارند، مانند آنچه در بخش سفرنامه های لست سند  وجود دارد. به این ترتیب می‌توانید آگاهی خودتان را نسبت به مقصد افزایش دهید.

. نوشتن جزئیات و مشروح اتفاقات

یكی از مهم‌ترین قسمت‌های آموزش سفرنامه نویسی كه تفاوت بین یك سفرنامه با یك نوشته معمولی را مشخص می‌كند، پرداختی است كه نویسنده روی جملات انجام می‌دهد. شخصی كه می‌خواهد یك سفرنامه بنویسد، باید كلمات و جملات خودش را هنرمندانه بچیند تا خواننده بتواند از روی همین نوشته‌ها، برای خود تصویرسازی كند.

یكی از راه‌هایی كه سفرنامه‌نویس با به‌كارگیری آن می‌تواند موفق عمل كند، روایت جزئیات مانند یك قصه است. چاشنی این قصه هم باید با دیده‌ها، شنیده‌ها، چشیده‌ها و تمامی حس و حال شما كامل شود؛ منتها فراموش نكنید كه محدودیت‌هایی هم دارید و نباید سفرنامه‌تان را تبدیل به یك دفترچه خاطرات كنید! تمام تلاشتان را كنید كه حس حضور در فضا به خواننده منتقل شود.

یكی از نویسندگان و ژورنالیست‌های مطرح سفر، به‌نام «Seth Kugel» می‌گوید كه یك داستان سفر خوب، زمانی اتفاق میفتد كه كار اشتباهی انجام بشود! این نكته هم پنهان نیست كه شما می‌توانید با یك حادثه، تنش، بحث، یا چیزی شبیه به این‌ها، مخاطبتان را درگیر متن كنید. پس این مهم را هم به یاد داشته باشید.

در حین نوشتن سفرنامه، فراموش نكنید كه دنیای درون خودتان را آشكار كنید و فكرها، اشتباهات، گام‌های درست و غلط و غیره را بازگو كنید. اینكه بتوانید تمامی ساختار سفرنامه را با لحنی مكالمه‌ای پیش ببرید و از كلمات فانتزی و اصطلاحات تخصصی استفاده نكنید، از شروط دیگر برای جذاب شدن سفرنامه شماست. شما حتی اگر قصد نوشتن سفرنامه كوتاه را داشته باشید، این نكات قابل استفاده خواهند بود.

. جاذبه‌های متنوع، برجسته شوند

جاذبه‌هایی كه از آن‌ها بازدید می‌كنید، بسیار مهم هستند و بخش دیگری از آموزش سفرنامه نویسی را شامل می‌شوند، این جاذبه‌های متنوع باید در متن شما برجسته شوند. هرچه تعداد این جاذبه‌ها بیشتر باشد، خواننده‌های بیشتری را هم به سمت متن خود می‌كشانید. غیر از پرداختن به جاذبه‌ها، شرح آب و هوا هم می‌تواند برای خواننده‌ها جذاب باشد، همین طور بازدید از مراكز خرید، می‌تواند بخش دیگری از متن شما را تشكیل دهد. با درگیر كردن حس به همه این موارد، متن شما جذاب‌تر می‌شود و در نهایت می‌توانید تاثیرگذاری بهتری روی خواننده داشته باشید.

عكاسی می‌تواند كمك بسیار بزرگی برای قسمت‌های مختلف سفرنامه شما كند، مخصوصا در این بخش كه سر و كار شما با یك جاذبه است. البته خود را صرفا محدود به عكاسی نكنید، فیلم گرفتن از سوژه‌هایی كه می‌تواند محتوای شما را به‌خوبی ارتقا دهد و چند سطح بالا بكشد هم بسیار حائز اهمیت است. با این حال، باید حد تعادل را حفظ و به این مورد توجه كنید.

. بیان راه‌ها و چرایی و چگونگی دستیابی به مسیر

همان طور كه پیش‌تر هم گفتیم، برای نوشتن سفرنامه، نباید دفترچه خاطرات بسازیم! درست است كه باید راه‌ها و مسیرها را بیان كنیم، اما اینكه بخواهیم از هر قدمی كه برمی‌داریم بنویسیم، ناخواسته مطالبی وارد سفرنامه می‌كنیم كه شاید برای خواننده جذاب نباشد.

نحوه رفت و آمد، انتقال و جابه‌جایی شما می‌تواند جذاب باشد، منتها در صورتی كه اطلاعات مفیدی را هم برای خواننده در بر بگیرد. به این مقوله، ذكر قیمت و هزینه‌ها را هم اضافه كنید كه بسیار كاربردی خواهد بود. البته كه ذكر قیمت با توجه به تاریخ، برای هر قسمت، اطلاعات مناسبی را در اختیار افراد می‌گذارد.

اگر این امكان برای شما وجود داشت، راه‌های جدیدی را هم برای رسیدن به مقصد و هدفتان امتحان كنید، به این شكل می‌توانید سوژه‌های جدیدی را برای سفرنامه‌تان دست و پا كنید و در نتیجه باعث جذاب‌تر شدن آن برای خواننده بشوید.

. معرفی چند هتل خوب

با معرفی چند هتل خوب، دانسته‌های مخاطبتان را نسبت به اقامتگاه‌های مقصد افزایش می‌دهید؛ دانستن این موضوع، بخش دیگری از آموزش سفرنامه نویسی را تكمیل می‌كند. این مورد حس امنیت خوبی را هم برای مخاطبان شما ایجاد می‌كند و آن‌ها را از سردرگمی خارج می‌كند. در نهایت، اگر اقامتگاهی را كه خودتان انتخاب كرده‌اید معرفی كنید و دلیل انتخابتان را هم بگویید، مخاطبان راحت‌تر با سفرنامه شما ارتباط برقرار می‌كنند. اگر در سفرنامه، هتل‌هایی كه معرفی می‌كنید، سطوح مختلف قیمتی را برای اقشار مختلف جامعه در بر بگیرند، به این ترتیب بازه بیشتری از مخاطبان را تحت تاثیر قرار می‌دهید. این مورد یكی از نكات مهم در آموزش سفرنامه نویسی است.

. چند جاذبه گردشگری جدید و كمتر شناخته شده را معرفی كنید

یكی دیگر از تفاوت‌هایی كه متن سفرنامه با متون معرفی جاذبه‌های گردشگری دیگر دارد، كشف ناشناخته‌هایی است كه ارزشی فرای یك متن را برای خوانندگان سفرنامه‌تان ایجاد می‌كنند. این ناشناخته‌ها، می‌توانند بسیار متنوع باشند. از كشف یك جاذبه گردشگری جدید و كمتر شناخته شده گرفته تا آشنایی با راه و روشی جدید برای تعامل با مردم آن مقصد. استفاده از تیتر مناسب برای هر قسمت، كار با اهمیتی است كه حتما باید برای آن زمان صرف كنید. تیتری كه گویای محتوای پیش روی خواننده است و در عین حال او را جذب می‌كند. نكته بسیار مهمی كه باید در نظر بگیرید، این است كه شما قصد فروش یك محصول (سفرنامه خود) را ندارید، پس نباید مطلبتان را جوری بنویسید كه این طور به‌نظر بیاید.

. آشنایی دادن كلی با فرهنگ مردم مقصد

اگر خوانندگان سفرنامه شما، فقط با شما سر و كار داشته باشند، احتمال زیاد متن برایشان خسته‌كننده می‌شود. آوردن شخصیت‌های دیگر به متن، همراه با توصیف ظاهر و ویژگی‌های آن‌ها می‌تواند باعث خارج شدن متن از یكنواختی شود و آموزش سفرنامه نویسی را كامل‌تر كند.

یكی دیگر از روش‌هایی كه باعث می‌شود خواننده با متن درگیر شود، زمانی است كه شما گفتگو و مكالمه‌ای با یك فرد محلی دارید و آن را در سفرنامه شرح می‌دهید. در همین بین هم می‌توانید آشنایی كلی در رابطه با فرهنگ مردم بومی و آداب و رسوم كلی آن‌ها به خوانندگان دهید. برای این كار، می‌توانید از مؤلفه‌های مشترك هم استفاده كنید، مؤلفه‌هایی مانند جزئیات تاریخی، فرهنگی و غیره كه برای نوشتن و ارتباط دادن، مناسب هستند. استفاده از غذاهای بومی و محلی می‌تواند راه دیگری برای دادن اطلاعات درباره فرهنگ و آداب و رسوم كلی افراد باشد.

. بایدها و نبایدهای سفر

هر نقطه از این كره خاكی، مردمی دارد كه آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند و این آداب و رسوم، محدودیت‌ها و قوانینی را به همراه خود یدك می‌كشد كه مسافران و گردشگران باید آن‌ها را رعایت كنند. یك سفرنامه‌نویس باید با اشاره به این «بایدها و نبایدها» خواننده را از ابهام خارج كند و مسیری مشخص را به او نشان دهد.

به این ترتیب، فرد خواننده می‌تواند رفتار بهتری را هنگام سفر از خودش داشته باشد و از محتوای سفرنامه، نهایت استفاده را ببرد. در این بخش و همین طور در بخش‌های دیگر متناسب با كلامی كه دارید، باید از درس‌هایی كه آموختید صحبت كنید و خوانندگان را از نكاتی كه فراگرفته‌اید، آگاه سازید. در سفرنامه، هم باید نكات مثبت را ذكر كنید و هم باید نكات منفی را كه با آن‌ها روبه‌رو شدید بیان كنید.

تمامی نكات بالا، مواردی هستند كه باید آن‌ها را در مراحل مختلف سفر به‌خاطر داشته باشید و همین طور زمان نوشتن سفرنامه هم آن‌ها را رعایت كنید. موردی كه باید به آن‌ها افزود، این است كه سفرنامه معمولا زبان اول شخص دارد و به این حالت نوشته می‌شود، پس این نكته را از یاد نبرید.

ساختار و اجزای یك سفرنامه

سفرنامه هم مانند خیلی از متون دیگر، ساختار و اجزایی مشخص دارد كه برای نوشتن باید در آن چارچوب اقدام كنید و از حدود مشخص شده خارج نشوید. سه بخش یا سه قسمت اصلی یك سفرنامه، شامل موارد زیر است:

• مقدمه
• بدنه متن
• پایان‌بندی

متن سفرنامه شما با یك مقدمه شروع می‌شود كه می‌توانید برای این كار از یك حادثه، حل كردن یك مشكل یا هر چیز دیگری استفاده كنید و مایه بگذارید تا از ابتدی امر، مخاطب با متن شما درگیر شود. پس از این كار، نوشتن بدنه و اصل مطلب آغاز می‌شود و بعد از اتمام آن به پایان‌بندی می‌رسیم. برای پایان هم می‌توانید از یك پیام، ارائه یك راه حل، بازگشت به آغاز، مكاشفه و مواردی از این دست استفاده كنید و سفرنامه خود را به اتمام برسانید.

حالا با رعایت تمامی نكاتی كه برای نوشتن یك سفرنامه مطرح كردیم، می‌توانید مراحل نگارش سفرنامه خود را آغاز كنید و در نهمین جشنواره سفرنامه نویسی لست سند هم شركت و شانس خود را برای دریافت جایزه امتحان كنید.

سخن پایانی

در آخر اگر بخواهیم سفرنامه را یك پازل در نظر بگیریم، تكه‌های این پازل ساختار اصلی آن را درست می‌كنند و مراحل چیدمان درست آن‌ها هم در تكمیل كردن پازل سفرنامه به شما كمك می‌كنند؛ بنابراین توجه به هر قسمت و هر مرحله، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است كه بی‌توجهی به آن نتیجه مطلوب نهایی را متأثر می‌كند. حالا دیگر می‌دانیم كه چگونه سفرنامه بنویسیم تا نتیجه مطلوبی را برای ما به‌همراه داشته باشد؛ سوال اینجاست، شما برای اینكه سفرنامه خود را بنویسید، به چه نكته‌ای بیشتر توجه می‌كنید؟