این كاروانسرا كه به صورت بنای مستطیل شكلی بنا شده دارای تختگاه ها و ایوان هایی در طرفین درب ورودی در نمای بیرونی كاروانسراست.
به گزارش سلام نو، كاروانسرای نیگنان، بنایی تاریخی است مربوط به دوره قاجار كه در روستای نیگنان از توابع دهستان علی جمال بخش مركزی شهرستان بشرویه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این اثر در ۲۶ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۵۶۳ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
كاروانسرای نیگنان در روستای نیگنان و در مجاورت بخش تاریخی این روستا است و طبق كتیبه موجود آن در سال ۱۳۱۴ هجری قمری ساخته شده و یادگار دوره قاجار است. این كاروانسرا به صورت دو ایوانی ساخته شده و هم فضایی برای اصطبل داشته و هم برای استفاده مسافران از سایر فضا استفاده می شده است. در گذشته از این كاروانسراها به منظور استراحتگاه هایی برای مسافران استفاده می شده است
معماری كاروانسرای نیگنان
این كاروانسرا كه به صورت بنای مستطیل شكلی بنا شده دارای تختگاه ها و ایوان هایی در طرفین درب ورودی در نمای بیرونی كاروانسراست. درب وردوی كه در وسط ضلع شرقی قرار گرفته دربی بزرگ، چوبی و دولته است كه با میخ های زیبای قدیمی تزئین شده و كتیبه سنگی در بالای درب خودنمایی می كند كه بر روی آن تاریخ ساخت بنا (۱۳۱۴ ه.ق) و نام معمار آن (استاد محمد معمار ولد مراد استاد باقر یزدی) ذكر شده است. پس از ورود به كاروانسرا در دو طرف آن تختگاه هایی مشاهده می شود، همچنان كه گذر می كنی تختگاه های بزرگ و بلندتری در طرفین به چشم میخورد كه محل نشیمن “كاروانسالار ” بوده است. بر روی هر یك از این تختگاهها اتاقی سرپوشیده با چند طاقچه قرار گرفته و طرف دیگر راه پله ای به سمت پشت بام كاروانسرا هدایت می شود كه احتمالاً برای باخبر شدن از ورود لحظه به لحظه مسافرین تازه وارد استفاده می شده است. آنچه كه بر شكوه و جلال این بنای زیبا می افزاید، آجرچینی های سقف گنبدی شكل است كه در نوع خود شاهكاری بی نظیر است.
زیباترین بخش كاروانسرا، آجرچینی زیرگنبد موجود بر بالای هشتی ورودی آن است كه با رنگ های قرمز و خاگستری تزیین شده و زیبایی های معمارانه این بنا چشمان همه را خیره میكند. نظیر این گره چینی در ایوان های وسطی اضلاع شمال غربی و جنوب شرقی حیاط نیز دیده می شود. ناودان های سنگی از دیگر قسمت های زیبا در این كاروانسراست كه برای هدایت آب باران به خارج بام در قسمت اضلاع بیرونی شمالی، جنوبی و غربی تعبیه شده است. در ضلع شرقی حیاط و در هر یك از طرفین ایوان وردوی دو ایوان كوچكتر قرار دارند. در ضلع شمال شرقی و ضلع جنوبی غربی كاروانسرا نیز به صورت قرینه یك ایوان بزگتر در وسط و سه ایوان در هر یك از طرفین قرار دارد. این وضعیت در ضلع غربی نیز تكرار شده است. باره بند یا به زبان امروزی اصطبل، در چهار گوشه كاروانسرا به صورت فضای سرپوشیده ای تعبیه شده كه محل بستن اسب ها بوده است. از نكات جالب این باره بند نوع آجرچینی گنبد كروی شكل آن است كه با اشكال مربع و لوزی پوشیده شده و در انتها به یك نورگیر مربع شكل خاتمه می یابد. در این باره بند ها یا همان اصطبل، تختگاهی با چهار ستون مجزا در وسط و هشت تختگاه دیگر در طرفین است.
