این سایت زیرزمینی یكی از ساختار منحصر به فرد در ایران است و در هیچ جای دیگری چنین ساختاری با این گستردگی مشاهده نشده است. این شهر زیر زمینی در ملایر و در بخش سامن قرار دارد.
شهری زیر زمینی پنهان در جنوب غربی شهرستان ملایر و در بخش سامن واقع شده است. این شهر زیرزمینی در یك بستر سنگی به صورت دست كند ساخته شده بود. باستان شناسان هسته اولیه شهر را متلعق به قبل از دوره اشكانیان میدانند كه در طول تاریخ به وسعت آن افزوده شده است. شهر پنهان یا زیرزمینی «سامن» كه در دوره پیش از اشكانی مخفی بوده، بعدها از آن به عنوان گورستان استفاده می‌شد. موقیعت كنونی شهر این احتمال را میدهد كه خرابه های شهری باشد كه از آن به عنوان رامن در كتاب های المسالك و الممالك یاد شده است.
آنچه كه بر اساس مطالعات انسانی، طبقه‌بندی و تحلیل‌ها از دید انسان‌شناسی در كارگاه‌های سامن می توان نتیجه گرفت این است كه این سایت زیرزمینی یكی از ساختار منحصر به فرد در ایران است و در هیچ جای دیگری چنین ساختاری با این گستردگی مشاهده نشده است.
این مجموعه تاریخی طی شماره ۲۴۶۲۲ به تاریخ ۲۷/۱/۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در حال حاضر اطلاعی از تاریخ دقیق این شهر در دست نمیباشد اما طبق بررسی‌های اولیه احتمال میرود قدمت این مكان به قبل از سلسله اشكانیان باز گردد. احتمالاً وسعت این شهر در زمان مهرداد یكم در حدود (از ۱۶۰ تا ۱۳۰ پیش از میلاد) به بیشترین حد خود رسیده باشد و برای انجام مراسم مذهبی درست شده باشد. وسعت این شهر بیش از ۳ هكتار برآورده شده است كه در حال حاضر حدود ۲۵ اتاق این شهر كشف شده است. به علت رطوبت زیاد بخش عظیمی از این مكان هنوز در دل سنگ‌ها پنهان باقی‌مانده است. بخش‌های كشف نشده عموماً در عمق ۶ متری و بعضاً بیشتر قرار دارند كه كار را برای باستان شناسان سخت می‌كند. این مكان به مرور در دوره‌های تاریخی وسعت گرفته و اتاق‌ها و راهروهای این شهر قدمت‌ها متفاوتی دارند. به نظر میرسد آنچه در حال حاضر از این مكان كشف شده تنها بخش كوچكی از این شهر باشد. به احتمال زیاد این فضا نخستین بار به منظور انجام مراسم مذهبی خاصی، احتمالاً میترائیسم، بر پایه پرستش «میترا» ایزد ایران باستان و خدای خورشید، مورد استفاده بوده شواهد و مدارك موجود حاكی از آن است كه مراسم مذهبی به صورت پنهانی در زیر زمین انجام میگرفته است و برخی از كانال‌های این فضا احتمالاً برای تدفین قربانیان مذهبی و یا بزرگان ادیان مورد استفاده قرار میگرفته.
دالان‌های متعددی با راهروها و اتاق‌ها در یك صخره عظیم گرانیتی پنبه‌ای در دوره‌های مختلف به وسیله پتك‌ها و قلم‌های سنگی حفر شده است و بقایای زیادی از حضور انسان‌ها در این ساختار مشاهده می‌شود.
دوران تاریخی
طبق بررسی های صورت گرفته این شهر در طول تاریخ شاهد سه دوره استفاده بوده است.
دوره اول
علت شكل گیری این شهر پنهان به دوره اول باز میگردد كه طبق بررسی ها هسته اولیه شهر قدمت بیشتری از برخی از كانال ها و اتاقك های اطراف شهر دارد.این احتمال وجود دارد كه این شهر برای انجام مراسمی خاص میترائیسم به طور پنهان درست شده است.
دوره دوم
در این دوره از تاریخ بیشترین استفاده از این مكان صورت گرفته در این دوره مربوط یه سلسله اشكانیان میباشد. با اینكه حفر این مكان بسیار پیش تر از اشكانیان صورت گرفته امام استفاده مستمر و به نوعی دوران اوج خود را در زمان اشكانیان سپری كرده است.
دوره سوم
دوره سوم دوره افول این مكان باستانی میباشد كه به نظر میرسد با كاسته شدن قدرت پادشاهان ایران هم زمان میباشد.در این دوره از این مكان به عنوان پناهگاه و تدفین مردگانی خاص استفاده میشده است. این دوره از زمان حمله اعراب به ایران وجنگ نهاوند تا جنگ جهانی اول و حتی دوره دوره قاجار ادامه داشته است. و موردی كه همه باستان شناسان در مورد آن اتفاق نظر دارن مجهول بودن این شهر در تمام سه دوران خود است. به طوری كه این مكان توسط افراد خاص مورد استفاده قرار میگرفته و عموم مردم از این مكان مرموز اطلاع نداشته اند.
بازید عمومی
امكان بازید از این مكان در حال حاضر میسر نمیباشد و علت آن عوامل باستان شناسی و عمرانی می باشد امید میرود كه این مكان با همكاری سازمان میراث فرهنگی به یك قطب گردشگری و نمونه ای دیگر از عظمت هر چه بیشتر تاریخ این سرزمین كهن باشد.
