درگذشته كودكان كه به لهجه لری محلی لیته گفته می شود توسط پدرانشان به آبگیر درون دهانه تنگه برده می شدند تا شنا یاد بگیرند از این رو نام تنگ لیتون گذاشته شده است.
سلام نو_ سرویس گردشگری: تفرجگاه زیبا و بكر تنگ لیتون در منطقه دلی آجم از توابع بخش دیشموك شهرستان كهگیلویه با خوانی اززیبایی های خدادادی مانند بهشت از چشم گردشگران پنهان است. رودخانه پرآب آجم از این تنگ زیبا سرچشمه می گیرد و در تمام فصول سال در این تنگ زیبا جاری است.
شهرستان كهگیلویه از وسیع ترین شهرستان های استان كهگیلویه و بویراحمد است كه با دارا بودن اقلیم های متفاوت در دو ناحیه سردسیری و گرمسیری، به عنوان مقصدی مناسب برای گردشگران و طبیعت دوستان تبدیل شده است.
از مناطق گردشگری استان كهگیلویه و بویراحمد تنگ لیتون است كه در منطقه «دلی آجم» شهرستان كهگیلویه واقع شده است. دلی و آجم از توابع بخش دیشموك شهرستان كهگیلویه هستند. روستای آجم دیشموك از جاذبه های گردشگری زیادی برخوردار است كه می توان به غارهای تاریخی و آبشارهای مفرح اشاره كرد
موقعیت جغرافیایی تنگه
تنگ لیتون در موقعیت جغرافیایی N۳۱۱۵ E۵۰۴۰ واقع شده است. آب جاری و سرد این تنگ در فصل تابستان باعث جذب گردشگران زیادی ازاستانهای همجوار می شود.
تنگه لیتون از پوشش گیاهی بسیار زیبایی برخوردار است و در سراسر آن درختان كهن سال فراوانی را می توان مشاهده كرد كه جلوه ی ویژه ای را از تنگه به نمایش گذاشته اند كه در میان این گیاهان گونه هایی از حیوانات و پرندگان زیستگاهی را برای خود به وجود آورده اند . از دیدنی های این تنگه وجود آبشاری است كه از دل سنگ های صخره ای به پایین سرازیر می شود و صحنه محصوركننده ای از طبیعت را به نمایش می گذارد. آب آبشار كه تاثیر به سزایی در زندگی مردم گذاشته است برای آبیاری زمین های كشاورزی و سیراب كردن درختان بی شمار به مصرف می رسد همچنین به یمن آب دائمی آن یك استخر پرورش ماهی در پایین دست آبشار بنا شده است كه این موضوع در اقتصاد مردم از اهمیت زیادی برخوردار است.
آبشاری كه تنها بخاطر پونه كوهی خوش عطرش افراد زیادی را بخود جلب میكند، بر اهمیت این منطقه افزوده است. بسیاری از اهالی منطقه گرمسیری شهرستان كهگیلویه هر سال با شروع فصل تابستان و رشد این گیاه خوشبو مسیر سخت گذر و خاكی دلی كما و آجم را طی میكنند و راهی این دیار همیشه خروشان می شوند.
با توجه به آب شیرین و همیشه جاری تنگ لیتون در پایین دست این آبشار بیش از ۵۰ هكتار باغ مركبات، ۱۰۰ هكتار مزارع برنج و یك واحد پرورش ماهی از سوی اهالی این منطقه ایجاد شده است.
كهگیلویه وبویراحمد با داشتن ۲۸۰ تفرجگاه طبیعی، وجود ۳۰۰ بقعه متبركه و ۷۵۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب طبیعی چشم نواز مقصد خوبی برای گردشگران و مسافران است.
نبود امكانات اولیه زندگی و محرومیت منطقه آجم معضلی است كه مردم این منطقه با آن دست و پنجه نرم می كنند. آنچه سیاحتگاه لیتون را مهجور قرار داده راه خاكی و كوهستانی این تنگ زیباست كه با شهر دیشموك ۴۵ كیلومتر فاصله دارد و این راه خاكی بازدید از این منطقه زیبا را برای گردشگران مشكل كرده است.
نحوه دسترسی به تنگه
تنگه لیتون از مسیر دسترسی نسبتا سختی برخوردار است. این جاده خاكی كه نیازمند یك پیاده روی تمام عیار است فاقد هرگونه تابلو در طول مسیر و امكانات رفاهی در تنگه است با این وجود یكی از قطب های مهم توریستی محسوب می شود كه در فصل بهار و تابستان مورد استقبال بازدیدكنندگان زیادی قرار می گیرد.
تنگه لیتون در ۱۶۵ كیلومتری دهدشت مركز شهرستان كهگیلویه و ۴۵ كیلومتری شهر دیشموك قرار دارد.