روستای علی آباد یكی از روستاهای شهرستان آران و بیدگل می باشد كه در موقعیت جغرافیایی با عرض ۳۴ درجه و ۶دقیقه و طول ۵۱ درجه و ۲۳ دقیقه و ارتفاع ۸۹۰متر از سطح آبهای آزاد قرارگرفته است.
مردم شناسی
زبان،گویش
كشور ایران یك زبان عام و مشترك دارد كه فارسی خوانده می شود و آن زبان رسمی و ادبی است كه همه مردمان این سرزمین خاصه آنان كه خواندن و نوشتن را می دانند با آن آشنا هستند و آنرا به كار می برند اما در عرض زبان فارسی چندین زبان محلی نیز وجود دارد كه از آن جمله می توان به كردی، بلوچی ، لری و … اشاره نمود.
این لهجه ها بر خلاف زبان فارسی در كشور رواج عام ندارد یعنی هر یك در ناحیه محدودی از ایران متداول هستند گذشته از این بیشتر آنها زبان گفتار است یعنی نوشته نمی شود و ادبیات كلی ندارد ، بعضی از این لهجه ها هریك در زمانی دارای آثار ادبی بوده اما بعدها در مقابل رواج فارسی دری این لهجه ها تنزل پیدا كرده و دیگر در نوشتن به كار نرفته اند.
تعداد این لهجه ها به حدی است كه تقریباً باید آنها را به تعداد روستاهای موجود در مركز ایران دانست.
دین و مذهب
به طور كلی اكنون دین ساكنان روستا اسلام ، و مذهبشان تشیع ( دوازده امامی ) است.
اساساً اسلام و شیعه گری در این روستا به تبعیت از ساختار كلی و عمق فرهنگی – اقتصادی منطقه است و از اقبال و توجه خوبی برخوردار می باشد. وجود مساجد متعدد ، امامزاده های معتبر و رسوم و سنن متعدد و پایدار مذهبی در بین ساكنان حتی در وضعیت كنونی موید این مطلب است.
جمعیت
جمعیت مهمترین عنصر اساسی و متمایز كننده مكان ها و تشكیلات فضایی آنهاست،در واقع میتوان گفت جمعیت شخصیت و هویت هر ناحیه، سرزمین،شهر و روستا می باشد و دستیابی به ویژگیهای یك جمعیت چون تعداد،تراكم،توزیع جغرافیایی،ساختارسنی و جنسی ، تحول مكانی و تركیب و تحولات آن، در زمینه های اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سیاستگزاران و برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی ناگزیر از توجه به روابط متقابل موجود میان متغیرهایی هستند كه نه تنها در تحول اقتصادی و اجتماعی موثرند بلكه سازه های بنیادی در توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز محسوب می شوند كه شاید مهمترین این متغیرها در برنامه ریزی ،جمعیت و دگرگونیهای آن می باشد.
با توجه به مطالب فوق به بررسی جمعیت در روستای مذكور می پردازیم.
جمعیت كل: ۱۱۹۶ نفر
تعداد خانوار: ۳۲۰
تعداد زن: ۵۹۷ نفر
تعداد مرد: ۵۹۹ نفر
جمعیت متوسط هر خانوار: ۳.۷. نفر
صنایع دستی
یكی از مكانیسمهای اقتصاد روستائیان ایران صنایع دستی است كه بعنوان تولیدی مكمل و جدا نشدنی در زندگی آنها رشد نموده است.
صنایع دستی روستائیان نیاز به سرمایه گذ اری كلان و موسسات بزرگ نداشته واغلب مواد اولیه آن از محل زندگیشان تامین می شود و نهایتا” و با اندك آموزش میتوان به تولید آن اقدام نمود.
وجود صنایع دستی در بین روستائیان از یكسو برای برآورد بخشی از نیازهای داخلی و ازسوی دیگر برای عرضه تولیدات به بازار جهت رفع سایر نیازمندیهای خانوار، نشان دهنده اهمیت و جایگاه صنایع دستی در بین روستائیان می باشد.
با توجه به مطالب فوق در می یابیم كه صنایع دستی هر روستا(هر منطقه)بطور مستقل نشأت گرفته از شرایط جغرافیایی و آداب و رسوم آنها می باشد بنابراین لازمه هر تغییر و تحولی در كم و كیف صنایع دستی ، انطباق این صنعت با شرایط اجتماعی، اقتصادی آن می باشد.
قالی بافی
قالی بافی از جمله صنایعی است كه در اكثر روستاها به عنوان یكی از مهمترین صنایع دستی وجود دارد و یكی از منابع مهم درآمد خانوارهای روستایی در كنار مشاغل دیگر محسوب می گردد، به طوریكه زنان و دختران خانه دار از سنین نوجوانی به این حرفه مشغول می شوند.
بر همین اساس در روستای علی آباد تقریباً ۲۱۴ نفر به كار قالی بافی مشغول می باشند.
تاریخچه قالی بافی در ایران در آغاز در میان قبایل چادر نشینی پدیدار گشت كه عمده كارشان گله داری بوده است. اینان پوست گوسفند را بجای زیرانداز چادر و همچنین بصورت پوستین برای پوشش تن خویش بكار می بردند و بتدریج به شستن پشم و بافتن آن پرداختند و مهارت و تنوعی در كار بدست آوردند تا اینكه سرانجام قالی را اختراع كردند . بدین سال قالیچه پشمی كه زیراندازی كوچك با رنگ آمیزی دل انگیز بود جایگزین پوست شد بافتن قالیچه طی نسلها در میان چادرنشینان رو به گسترش و تكامل نهاد تا اینكه گروههای مختلف عشایر در روستاها و سپس شهرها مستقر گشتند و در خانه های وسیع تری جای رفتند در این شرایط نیاز به قالیهای بزرگتر احساس گردید .قالیچه های روستایی ظاهراً ساده تر و خشن تر از قالیچه های شهری است كه در روستاهای بزرگ ، نزدیك به مراكز بافندگی شهرها بافته می شود .
« كهن ترین نمونه قالی گره بافته پرزدار قالیچه مشهور به (پازیریك) است از عهد هخامنشی- سكایی ، كه در سال ۱۹۴۸ میلادی به اهتمام ( رودنكو) باستان شناس شوروی، از گورهای قوم ایرانی تبار سكایی در منطقه پازیریك در جنوب جبال آلتایی كشف شد. این فرش باستانی كه از بركت یخبندان سیبری دو هزار و سیصد – چهارصد سال به سلامت برقرار مانده بود اكنون در موزه ( ارمیتاژ) لنینگراد در محفظه مخصوص محفوظ است.
اجزا دار
• چوب كوجی
• گاوه (گوه . وره)
• هاف (هافه )
• تخته ( نیمكت )
صنایع دستی روستا به غیر از قالی بافی: ۵ نفر
آثار باستانی و میراث فرهنگی
مسجد جامع محمد اباد
سقف بلند و بنای مرتفع رواق اصلی این بنا با معماری و تزئینات دوره ایلخانی شكوه و زیبایی خاصی به این مسجد بخشیده است. در سازه این بنا اثار و شواهدی وجود دارد كه قدمت انرا به دورانهای قدیمی تر و احتمالاً دوره ساسانی مربوط می سازد.
آن اندازه كه ازتاریخ بدست می آید، این است كه همه مذاهب الهی وآسمانی وبسیاری از مكتب های بشری كه تكیه گاه اجتماعی داشته اند، انتخاب وتعیین مكانی را به عنوان یك پایگاه خاص جهت انجام برنامه هاومراسم مخصوص خود لازم می دانسته و وجود آن را برای پیروان خود یك امرمسلم وضروری تلقی می كرده وجزء اولین برنامه های خود می دانسته اندودرصورت نداشتن چنین پایگاهی خودراضعیف وبی تكیه گاه وشكست خورده وپیروان خودرا بدون تكیه گاه وپراكنده می پنداشتند وبراین اساس می بینیم حتی بت پرستان نیزپایگاهی برای خود انتخاب كرده وبت های خودرا درآن محل خاص جمع می كردند و برای انجام مراسم خاص خود ( پرستش ، نذر، دعا ، مدیحه سرایی و خواندن اشعار ) به آنجا می رفتند.
۶ رشته قنات خشك شده در روستا
ایرانیان باستان در چندین هزار سال قبل دست به ابتكار جدیدی زده كه آن را قنات یا كهریز نام گذارده‌اند. با این اختراع كه در نوع خود در جهان تاكنون بی‌نظیر است، میتوان مقدار قابل توجهی از آبهای زیرزمینی را جمع آوری كرد و به سطح زمین رساند، كه همانند چشمه‌های طبیعی ، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ كمكی از درون زمین به سطح آن جاری گردد.
قنات كه توسط مقنیان ایرانی اختراع شده ، هزاران سال قدمت دارد. قدمت بسیاری لازم قناتهای ایران ، از پنج یا شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ كهن ایران دارد. با وجود این كه چندبن هزار سال از اختراع آن می‌گذرد، مع هذا هنوز هم این روش استفاده از آب ، در قسمت مهمی از روستاها و مناطق مسكونی و كشاورزی و دامداری كشور معمول و متداول است و حتی یكی از اركان اصلی كشت و زرع در نواحی خشك را تشكیل می‌دهد. این اختراع كه امروزه شهرت جهانی پیدا كرده ، بعدها از ایران به بسیاری از كشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفاده مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته است.
آب انبار علی اباد:
در روزگاران پیش كه پیوسته كاروانیان شتر در رفت و آمد بودند، افزون بر ساخت كاروانسراهای روستایی و میان راهی ، كسانی پیدا می شدند كه برای سیراب نمودن مردم از آب گوارا بر سر راههای كویری در برخی جاها آب انبارهایی می ساختند كه این یكی از كارهای نیك ایرانیان است. این آب انبارها در رهگذر سیلابهای زمستانی در كنار راهها ساخته می شد و ساختمان آن همانند گنبد مسجدها بوده است. در زیر گنبد استخری به گودی سه متر از سنگ و ساروج ساخته شده بود تا بتواند آب را در خود تا زمان دراز نگهدارد. در تابستانها كاروانیان از آب انبارها آب نوشیده و به راه خود ادامه می دادند.
قلعه ارباب علی اباد:
قلعه ها در روستاها بیشتر به گونه چهار گوش و مستطیل مانند ساخته شده اند و در پیرامون آنها برجهایی برای دیده بانی و تیراندازی به سوی دشمن وجود داشت و از همان برجها اگرجنگ افزار وجود نداشت و یااندك بود دیگهای آب جوش و قیرهای داغ بر سر دشمن می ریختند تا یا دشمن خسته شده و از گشودن دژ ناامید شود و یا او را در پشت دیوارها نگه داشته تا نیروهای كمكی از جاهای دیگر به یاری آنها بشتابند.
قلعه علی اباد نیز یكی از اینگونه قلعه هاست. این قلعه كه روزگاری مأمن روستائیان بوده در حال حاضر به دست فراموشی سپرده شده است.
باغ و كوشك تاریخی علی اباد كویر:
از باغهای تاریخی است كه عمارتی كوشك مانند با انواع تزئینات معماری و قطاربندی و رسمی بندی با درب و پنجره های چوبی با طرح سنتی و شیشه های رنگی در ان بنا گردیده است و در مجموع ، جاذبه ای دیدنی و زیبا بوجود اورده است. سلاطین و حكام سلسله قاجاریه هنگام مسافرت به كاشان و اصفهان ، در مسیر راه یكشب نیز در این باغ اقامت و بیتوته می كرده اند.در مجاورت ان نیز مجموعه ای قدیمی شامل آب انبار ساباط و چند خانه قدیمی ارزشمند وجود دارد.
از اثار دیگر میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
• خانه امارت علی آباد
• خانه ارباب امین علی آباد
• سنگ قبر قدیمی در قبرستان